Chińska Republika Ludowa

Historia

Chiny mają jedną z najstarszych cywilizacji na świecie i mają najstarszą nieprzerwaną cywilizację. Posiada dowody archeologiczne sprzed ponad 5.000 lat. Posiada również jeden z najstarszych systemów pisarskich na świecie (i najstarszy w użyciu dzisiaj), i jest postrzegany jako źródło wielu głównych wynalazków.

Starożytny (2100 r. p.n.e. - 1500 r. n.e.)

Starożytne Chiny były jedną z pierwszych cywilizacji i działały od drugiego tysiąclecia p.n.e. jako społeczeństwo feudalne.

Cywilizacja chińska była również jedną z niewielu, które wymyśliły pismo, a pozostałe to Mezopotamia, cywilizacja Doliny Indusa, cywilizacja Majów, cywilizacja Minojczyków w starożytnej Grecji i starożytny Egipt. Osiągnęła ona swój złoty wiek w czasach dynastii Tang (ok. X w. n.e.). Dom konfucjanizmu i taoizmu, miał wielki wpływ na sąsiednie kraje, w tym Japonię, Koreę i Wietnam w zakresie systemu politycznego, filozofii, religii, sztuki, a nawet pisarstwa i literatury. Chiny są domem dla jednych z najstarszych dzieł sztuki na świecie. Posągi i ceramika, a także dekoracje wykonane z jadeitu, to klasyczne przykłady.

Zanim dynastia Qin zjednoczyła Chiny, istniały setki małych państw, które walczyły ze sobą przez setki lat w wojnie o kontrolę nad Chinami. To jest znane jako Okres Walczących Stanów. Chociaż trwające wojny sprawiły, że ludzie cierpieli, to właśnie w tym czasie narodziło się wiele wielkich filozofii Wschodu, w tym konfucjanizm i taoizm. Sam konfucjanizm i taoizm były podstawą wielu wartości społecznych, które są obecne we współczesnych kulturach wschodnioazjatyckich.

Jego geografia w większości przypominała współczesne Chiny, z wyjątkiem północnych i zachodnich krawędzi, które były zróżnicowane. Były one często atakowane przez północną ludność koczowniczą, taką jak plemiona tureckie i Mongołowie pod wodzą Genghis Khan i Kublai Khan. W historii starożytnych Chin, północny lud koczowniczy i lud chiński walczyli ze sobą i na zmianę rządzili ziemią i ludem chińskim. Kiedy jednak północna ludność pobiła lud chiński i przyszła rządzić królestwem, włączyła także chiński sposób życia i stała się podobna do Chińczyków. Wiele z najsilniejszych dynastii w Chinach było rządzonych przez lud północny, w tym Qin, Tang, Yuan (Mongołowie) i Qing (Manchu). Za każdym razem wnosiły one również nowe elementy do chińskiej kultury.

Nowa era

Podczas gdy Chiny osiągnęły wiele rzeczy w pierwszym tysiącleciu i na początku drugiego tysiąclecia, w XV wieku C.E. stały się krajem izolacyjnym, ponieważ Hiszpania znalazła wiele srebra na nowo odkrytych kontynentach Ameryki Północnej i Południowej. Srebro było wówczas główną walutą (pieniędzmi) w Chinach i Europie, a Chiny nie chciały być kupowane przez cudzoziemców.

W okresie renesansu mocarstwa europejskie zaczęły przejmować inne kraje w Azji. W tym czasie epidemia opium narastała w Chinach. Od XVIII wieku zagraniczni handlowcy (głównie brytyjscy) nielegalnie eksportowali opium głównie z Indii do Chin, ale od około 1820 roku handel ten gwałtownie wzrósł. Wynikające z tego powszechne uzależnienie w Chinach powodowało poważne zakłócenia społeczne i gospodarcze. Doprowadziło to do tego, co obecnie znane jest jako pierwsza wojna opium. Pierwsza wojna opiumowa między Chinami a Wielką Brytanią trwała od 1839 do 1842 roku. Konflikt ten był wynikiem wieloletnich prób wykorzystania przez Brytyjczyków Chin jako rynku zbytu dla brytyjskich towarów. Ostatecznie Wielka Brytania polegała na swoich nadrzędnych zdolnościach wojskowych, aby wymusić otwarcie lukratywnego chińskiego rynku, jednocześnie narzucając Chińczykom nielegalny handel opium.

Podczas gdy Chiny nigdy nie zostały faktycznie przejęte przez Europejczyków, wiele krajów europejskich, takich jak Wielka Brytania i Francja, zbudowało w Chinach strefy wpływów. Ponieważ w ciągu ostatnich kilku stuleci Chiny zostały odcięte od świata przez dynastię Qing, pozostawały w tyle za innymi krajami pod względem technologicznym i były bezradne, by temu zapobiec. Stało się to jasne, gdy w XIX wieku przegrały wojny opiumowe z Wielką Brytanią.

W 1912 r. dynastia Qing została obalona przez Sun Yat-sen i Kuomintang, partię nacjonalistyczną, oraz utworzoną przez Republikę Chińską. Z czasem idee marksistowskie stały się popularne i powstała partia komunistyczna.

Chińska wojna domowa rozpoczęła się później między Kuomintangiem (nacjonalistami) Republiki Chińskiej (ROC) a komunistami Chińskiej Republiki Ludowej (ChRL). Komuniści chcieli, aby Chiny upodobniły się do Związku Radzieckiego, podczas gdy druga strona chciała utrzymać Chiny w ich obecnym stanie. Komuniści byli kierowani przez Mao Zedonga, Liu Shaoqi i innych. Później Liu stracił wpływy z Mao, a jego śmierć do dziś pozostaje nierozwiązana. Komuniści w końcu wygrali wojnę. Nacjonaliści (dowodzeni przez Chiang Kai-shek) uciekli na wyspę Tajwan i założyli nową stolicę w Tajpej. Po chińskiej wojnie domowej, 21 września 1949 r. komunistyczny przywódca Mao Zedong ogłosił w Pekinie nowe państwo, Chińską Republikę Ludową (ChRL).

W 1927 r. rozpoczęła się chińska wojna domowa jako Kuomintang prowadzony przez Chiang Kai-shek, a komuniści walczyli między sobą.

Pośród zawirowań między partiami nacjonalistycznymi i komunistycznymi, które walczyły wówczas o kontrolę nad Chinami, Japonia rozpoczęła inwazję na Mandżurię w 1934 r. i zaczęła stopniowo pełzać w głąb lądu. Zwłaszcza Chiny, partia nacjonalistyczna, zawdzięczały Japonii ogromne sumy pieniędzy, których nie mogły zapłacić, gdy były pogrążone we własnej wojnie domowej. Traktat wersalski obiecał rządowi japońskiemu ziemię w Chinach w zamian za umorzenie ich długu. Ostatecznie nie było to uczucie powszechne i zostało zmobilizowane przeciwko całemu krajowi, a szczególnie podczas Ruchu 4 Maja w Pekinie w 1919 roku. Kiedy Chińczycy nie zrzekli się chętnie swoich praw do ziemi, Japonia próbowała je odebrać siłą. Był to początek II wojny światowej w Teatrze Pacyfiku.

Do 1949 roku Armia Czerwona Komunistycznej Partii Chin przejęła kontrolę nad Chinami kontynentalnymi, a Mao Zedong ogłosił utworzenie Chińskiej Republiki Ludowej. Chiang Kai-shek i inni nacjonaliści uciekli na Tajwan.

Jako lider Chińskiej Republiki Ludowej, Mao rozpoczął wiele projektów reform społecznych i gospodarczych, które przyniosły mieszane rezultaty. Wielki skok naprzód, w latach 1958-1961, próbował uprzemysłowić Chiny i zwiększyć produkcję żywności, ale doprowadził do jednego z największych głodów w historii. Szacuje się, że w wyniku tego projektu reform zginęło 45 milionów ludzi. W 1966 r. Mao rozpoczął rewolucję kulturalną, aby usunąć wpływy kapitalistyczne ze społeczeństwa i rządu. Główni urzędnicy państwowi i zwykli obywatele zostali oskarżeni o bycie "rewizjonistami" - ludźmi, którzy nie zgadzali się z niektórymi elementami marksizmu - lub "kontrrewolucjonistami" i byli prześladowani. Wiele uniwersytetów i szkół zostało zamkniętych, a miejsca historyczne i religijne zostały zniszczone. Chociaż program oficjalnie zakończył się w 1969 roku, trwał aż do śmierci Mao w 1976 roku.

W tym okresie Chińska Republika Ludowa nie dogadywała się z kapitalistycznymi krajami świata zachodniego. Począwszy od lat sześćdziesiątych XX wieku stosunki między Chińską Republiką Ludową a Związkiem Radzieckim stawały się coraz bardziej nieprzyjazne również w Splicie Chińsko-Sowieckim. W 1972 r., aby przeciwdziałać władzy Związku Radzieckiego, Mao i Zhou Enlai spotkali się w Pekinie z prezydentem USA Richardem Nixonem. Zaczęło to poprawiać stosunki między Chinami a światem zachodnim.

Po śmierci Mao miała miejsce walka o władzę pomiędzy Gangiem Czterech i Hua Guofeng, człowiek, którego Mao wybrał na kolejnego przywódcę Chin. Ostatecznie władzę przejął Deng Xiaoping, jeden z weteranów rewolucji. Rozpoczął on kampanię "Reforma i otwarcie" (uproszczony chiński: 改革开放; tradycyjny chiński: 改革開放). Reformy te miały na celu uczynienie z Chińskiej Republiki Ludowej nowoczesnego, przemysłowego - ale wciąż socjalistycznego - narodu poprzez przejście do systemu rynkowego. Polityka Deng'a byłaby znana jako "socjalizm o chińskiej specyfice".

Chociaż polityka Deng'a pomogła złagodzić ograniczenia nałożone na obywateli, Chińska Republika Ludowa nadal ma problemy z ilością kontroli, jaką rząd sprawuje nad prywatnym życiem obywateli. W 1979 roku polityka jednego dziecka, która ogranicza większość par do jednego dziecka, została stworzona z powodu problemu przeludnienia w Chińskiej Republice Ludowej. Polityka ta jest wysoce kontrowersyjna i wielu ludzi Zachodu krytykowało ją. Wiadomości i strony internetowe są również cenzurowane przez rząd.

W 1989 r. rząd chiński wykorzystał żołnierzy i czołgi do powstrzymania protestu na placu Tiananmen w Pekinie, zorganizowanego przez studentów poszukujących reform politycznych. Akcja ta spotkała się z ogólnoświatową krytyką i doprowadziła do nałożenia sankcji gospodarczych na rząd chiński.

W sierpniu 2008 roku w Chinach po raz pierwszy odbyły się Letnie Igrzyska Olimpijskie.

Mao Zedong założył Chińską Republikę Ludową w 1949 r.

Geografia

Chińska Republika Ludowa jest trzecim lub czwartym co do wielkości krajem na świecie po Rosji, Kanadzie i (w niektórych źródłach) Stanach Zjednoczonych oraz drugim co do wielkości obszarem lądowym. Chiny mają każdy rodzaj klimatu na półkuli północnej z wyjątkiem klimatu polarnego. Jest to również największy kraj bez lądu na północ od koła podbiegunowego. Chiny graniczą z 14 narodami, co stanowi więcej niż jakikolwiek inny kraj na świecie. Graniczą z Wietnamem, Laosem i Birmą w Azji Południowo-Wschodniej; z Indiami, Bhutanem, Nepalem i Pakistanem w Azji Południowej; z Afganistanem, Tadżykistanem, Kirgistanem i Kazachstanem w Azji Środkowej; małym fragmentem rosyjskiego Ałtaju i Mongolii w Azji Wewnętrznej; oraz z rosyjskim Dalekim Wschodem i Koreą Północną w Azji Północno-Wschodniej.

Chiny mają dwie główne rzeki, Żółtą Rzekę i Jangcy. Jest też Taklamakan i Pustynia Gobi.

Najwyższy punkt świata, Mt. Everest (8848 m n.p.m.), znajduje się na granicy Chin i Nepalu. Najniższym punktem kraju, a czwartym na świecie, jest wyschnięte dno jeziora Ayding Lake (-154m).

Różnorodność biologiczna

Chiny są jednym z 17 krajów o dużej różnorodności biologicznej. Znajdują się one w dwóch głównych ekozonach świata: Palearktyce i Indomalaji. W strefie palearktycznej można znaleźć ssaki takie jak koń, wielbłąd, tapir i jerboa. Wśród gatunków w regionie Indomalaya znajdują się kot Leopard, szczur bambusowy, kornik i różne gatunki małp i małp. Niektóre nakładają się na siebie między tymi dwoma regionami; jelenie, antylopy, niedźwiedzie, wilki, świnie i wiele gatunków gryzoni można znaleźć w środowisku Chin. Słynna panda olbrzymia znajduje się tylko na ograniczonym obszarze wzdłuż rzeki Jangcy. Chiny mają ciągły problem z handlem zagrożonymi gatunkami. Istnieją teraz prawa, które mają powstrzymać takie działania.

Chiny mają również różne rodzaje lasów. Zimne lasy iglaste pokrywają większość północnej części kraju. W lasach występują gatunki zwierząt, takie jak łoś i azjatycki niedźwiedź czarny, a także ponad 120 gatunków ptaków. Wilgotne lasy iglaste mogą mieć zarośla bambusa. W wyższych górskich drzewostanach jałowców i cisów zastępuje się je rododendronami. Lasy subtropikalne, które znajdują się głównie w środkowych i południowych Chinach. Wspierają one aż 146.000 gatunków flory. Tropikalne i sezonowe lasy deszczowe, choć ograniczone do Yunnan i Hainan Island, mają jedną czwartą wszystkich gatunków roślin i zwierząt występujących w Chinach.

Gigantyczna panda sfotografowana w Sichuan.

Wojskowy

Siły Zbrojne ChRL, znane również jako Ludowa Armia Wyzwolenia (PLA), są jedną z najpotężniejszych armii na świecie. Obecnie ChRL jest jedną z potęg atomowych na świecie. Posiada również największą stałą armię na świecie, liczącą ponad 2 miliony żołnierzy w czynnej służbie.

Ludzie i kultura

W Chinach istnieje 56 uznanych grup mniejszości etnicznych. Han jest największą grupą etniczną w Chinach. Mandaryński język chiński jest głównym językiem mówionym.

Chiny są początkiem wschodnich sztuk walki, zwanych Kung Fu lub Wushu. Chiny są również siedzibą szanowanego klasztoru Spa i gór Wudang. Sztuka walki zaczęła się bardziej w celu przetrwania, obrony i działań wojennych niż sztuki. Z czasem niektóre formy sztuki rozgałęziły się, podczas gdy inne zachowały swoje wyraźne chińskie cechy.

Chiny mają znanych artystów, w tym Wong Fei Hung i wielu innych. Sztuka współistnieje również z różnymi farbami, w tym z bardziej standardowymi 18 kolorami. Legendarne i kontrowersyjne ruchy, takie jak Big Mak, są również chwalone i mówione wewnątrz kultury.

W Chinach odbywa się wiele tradycyjnych festiwali, takich jak Chiński Nowy Rok, Dragon Boat Festival, Mid-Autumn Festival i tak dalej. Najważniejszym z nich jest chiński Nowy Rok. Innym ważnym świętem jest święto narodowe obchodzone około października. Weekendy są przenoszone, aby każdy miał na to tygodniowe święto, tak jak podczas księżycowego Nowego Roku.

Festiwale

Chiński Nowy Rok trwa piętnaście dni, w tym jeden tydzień jako święto narodowe. Zaczyna się od pierwszego dnia chińskiego roku księżycowego, a kończy w pełni księżyca piętnaście dni później. Zawsze jest w środku zimy, ale po chińsku nazywany jest Świętem Wiosny, ponieważ chińskie pory roku są nieco inne od angielskich. W pierwszym dniu chińskiego Nowego Roku ludzie wzywają przyjaciół i krewnych. Ponieważ większość ludzi ogląda specjalne występy w telewizji przemysłowej przez całą noc w Sylwestra i nie kładzie się spać do 12:00 rano, zazwyczaj wstają później, następnego dnia. Piąty dzień chińskiego Nowego Roku to dzień powitania boga Bogactwa (chińskie:财神爷), wielu ludzi robi i je pierogi (chińskie:饺子. Pinyin: Jaozi). Wierzą, że pierogi mogą trzymać boga dobrobytu i przynieść szczęście. Ostatnim dniem chińskiego Nowego Roku jest Festiwal Latarni. W tym dniu, księżyc staje się pełnią księżyca. Ludzie wychodzą na zewnątrz i wszędzie oglądają festiwale latarni. Następnie jedzą słodki pieróg (chiński:汤圆,元宵), rodzaj pieroga, który jest okrągły i wygląda jak pełnia księżyca.

Dragon Boat Festival obchodzony jest dla upamiętnienia śmierci Qu Yuana, patriotycznego poety stanu Chu w okresie Walczących Stanów. Przekonał on swojego cesarza, aby nie przyjmował ofert dyplomatów Qin kilka razy, ale jego cesarz nie słuchał go. Był bardzo smutny i skończył wskakując do rzeki, by zakończyć swoje życie. Ludzie kochali go tak bardzo, że nie chcieli, aby ryby zjadły jego zwłoki. Robili i wrzucali do rzeki pierogi ryżowe. Mają nadzieję, że ryby zjedzą te kluski zamiast zwłok poety. Wiosłowali też smocze łodzie w rzece, by pozbyć się ryb. Jedzenie pierogów ryżowych i organizowanie wyścigów smoczych łodzi stało się tym, co Chińczycy robią obecnie na tym festiwalu.

Odbywający się piętnastego dnia ósmego miesiąca księżycowego festiwal Mid-Autumn jest festiwalem dla rodzin. Teraz, kiedy festiwal się rozpoczyna, ludzie siedzą razem, aby zjeść księżycowe ciasta, docenić księżyc i sam księżyc, świętować zbiory zderzaków i cieszyć się rodzinną miłością i szczęściem. Dla Chińczyków pełnia księżyca symbolizuje spotkanie rodzinne, podobnie jak ciasta księżycowe. Dlatego też Święto Półjesienne nazywane jest również Świętem Rodzinnej Jedności.

Transport

Pociągi są powszechnie używane do przemieszczania się z jednego miejsca do drugiego, głównie na duże odległości. Pociągi z pociskami są szybsze i bardziej powszechne w miastach. Chiny mają więcej szybkich pociągów niż jakikolwiek inny kraj na świecie. Bardzo popularne są również autobusy i transport lotniczy.

Powiązane strony

• Wykaz prowincji w Chinach
• Problemy polityczne Chin