Marksizm

Co to jest?

Klasa robotnicza kontra klasa kapitalistyczna

Marksizm mówi, że ludzie na świecie są zorganizowani w różne grupy, lub klasy, w oparciu o to, co robią dla pracy.

Większość ludzi nazywana jest "robotnikami", ponieważ pracują w fabrykach, biurach lub na farmach za pieniądze. Należą oni do "klasy robotniczej" (lub "proletariatu").

Inną grupą, która nie jest tak duża jak klasa robotnicza, są "kapitaliści" (lub "burżuazja"). Są oni właścicielami fabryk, ziemi i budynków, w których muszą pracować robotnicy. Są również właścicielami wszystkich narzędzi, których robotnicy muszą używać. Marks nazywa kapitalistów "klasą rządzącą", ponieważ żyją oni z pracy wszystkich robotników. Mówi też, że kapitaliści są właścicielami rządu, armii i sądów.

W marksistowskich poglądach kapitał to "środki produkcji" i pieniądze, które kapitalista może zainwestować w różne miejsca działalności, aby mógł "zyskać" lub zdobyć więcej kapitału.

Większość robotników pracuje w firmach należących do kapitalistów lub "drobnych burżujów" (właścicieli małych firm). Kapitalista płaci pracownikowi w zamian za jego czas. Kapitalista kupił od pracownika czas, który ten musi wykorzystać do pracy na rzecz kapitalisty. Zgodnie z marksistowskim myśleniem, jest to jedyny sposób, w jaki kapitalista może wytworzyć dodatkowe pieniądze z towaru (kawałka towaru). Kapitalista eksploatuje czas robotnika tak bardzo, jak tylko może. Kapitalista otrzymuje określoną cenę za towar, który wytworzył robotnik. Kapitalista buduje kapitał, płacąc robotnikowi mniej niż ta cena. W ten sposób kapitalista wykorzystuje pracę robotnika poprzez:

• Nie płacenie pracownikowi tyle, ile warta była jego praca
• Zatrzymanie dodatkowych pieniędzy, których nie wypłacono pracownikowi

Oto przykład wyzysku siły roboczej. Jane jest szewcem. Pracuje dla Michaela, który jest właścicielem fabryki butów mogącej wyprodukować 60 par butów w ciągu jednego dnia. Jane robi 60 par butów każdego dnia. Michał płaci Jane 20 dolarów dziennie. Jednak Michał sprzedaje każdą parę butów po 2 dolary za sztukę. Oznacza to, że w ciągu dnia zarabia 120 dolarów. Po wypłaceniu Jane pensji w wysokości 20 dolarów, Michaelowi zostaje 100 dolarów. Musi jednak zapłacić za materiały, które kosztują 1$ za każdą parę, więc to daje 60$ dziennie. Następnie koszty bieżące fabryki kosztują go 10 dolarów dziennie. Na koniec dnia dostaje więc tylko 30 dolarów za zarządzanie firmą. To pozostałe bogactwo nazywane jest "zyskiem" lub "nadwyżką [dodatkową] wartości". Innymi słowy, nawet jeśli Jane produkuje 60 butów każdego dnia, dostaje tylko wynagrodzenie o wartości 10 par butów. Przez resztę dnia, kiedy produkuje pozostałe 50 butów, tworzy pieniądze dla swojego szefa. Jej praca sprawia, że jest on bogatszy i pomaga mu zarabiać pieniądze.

To właśnie ta nadwyżka wartości, czyli zysk, jest w marksizmie uważana za wyzysk pracy. Wyzysk ten pozwala mniejszej klasie (kapitalistom) żyć bez pracy, osiągając przy tym zysk, podczas gdy większa klasa (robotnicy) musi pracować dla kapitalistów, aby przetrwać w zazwyczaj złych warunkach pracy.

Marksizm mówi, że fabryki, narzędzia i miejsca pracy nie mogą same z siebie tworzyć nowej wartości. Są jak krzak borówki amerykańskiej: sam w sobie nie ma wartości. Ludzie muszą wytworzyć tę wartość poprzez pracę. Na przykład, ktoś spędza dzień na zbieraniu borówek. Te borówki mogą być teraz sprzedane lub zjedzone dzięki pracy, która została włożona w ich zbieranie.

Walka klasowa

Marksistowskie myślenie twierdzi, że kapitaliści i robotnicy nieustannie walczą ze sobą. Nazywają to "materializmem dialektycznym". Jest to idea, że historia ludzkości jest historią konfliktu między klasami. Różne klasy o różnych interesach spierają się lub walczą ze sobą. Rezultatem jest zmiana społeczna (lub, w przypadku jej braku, stagnacja społeczna).

Marksizm mówi, że kapitaliści chcą wyzyskiwać robotników tak bardzo, jak to tylko możliwe i sprawić, by ich płace były tak niskie, jak to tylko możliwe. Kapitaliści robią to po to, by wypracować dla siebie jak największy zysk, tak szybko, jak to możliwe. Robotnicy, z drugiej strony, muszą walczyć o utrzymanie swoich płac na wysokim poziomie i utrzymanie "stopy wyzysku" na niskim poziomie, aby mogli żyć spokojniej. To jest to, co marksizm nazywa "walką klas": gdzie robotnicy i ich szefowie walczą ze sobą, aby zyskać dla siebie.

Marksiści uważają, że cała pisana historia ludzkości była podzielona przez klasy ekonomiczne. Jednym z przykładów jest społeczeństwo feudalne (średniowieczne społeczeństwo kontrolowane przez panów feudalnych i szlachtę). Klasa rządząca uzyskała swoją władzę i bogactwo dzięki pracy chłopów (rolników). Ale ponieważ chłopi domagali się coraz więcej dla siebie, zaczęli pojawiać się drobni sklepikarze i handlarze. Wielu z nich tworzyło gildie i w końcu zaczęło zatrudniać robotników. Robotnicy ci byli w stanie zdobyć bogactwo dla siebie w tych miejscach pracy. Te wydarzenia historyczne doprowadziły do powstania kapitalizmu.

W ten sposób marksiści uważają, że historia została popchnięta do przodu przez walkę klas. Uważają, że z tej walki zrodzi się zmiana, tak jak to było w przypadku kapitalizmu. Jednakże sądzą również, że kapitalizm ustąpi miejsca komunizmowi, w miarę jak walka robotników będzie stawała się coraz bardziej rewolucyjna.

Materializm

Rdzeń marksistowskiego myślenia nazywany jest materializmem. Materializm jest poglądem filozoficznym, który mówi, że społeczności rozwijają się "od podstaw". Mówi on, że "wyższe" cechy kultury (takie jak sztuka, maniery, zwyczaje i religie) są w rzeczywistości oparte na "niższych" lub prostszych cechach życia. Te cechy obejmują posiadanie wystarczającej ilości tego, co ludzie potrzebują do przeżycia, jak jedzenie i schronienie; kto ma pieniądze i co musi zrobić, by je zdobyć; komu wolno pracować, a kogo się do tego zmusza.

Zmiany w wyższych cechach kultury (zwanych czasem "Nadbudową") są często powiązane ze zmianami w niższych cechach życia (zwanych czasem "Bazą"). Jednym z przykładów jest to, że w czasach średniowiecza ludzie uważali, że "honor" lub obowiązek wobec ludzi mających większą władzę niż oni, był bardzo ważny. Dzisiaj, w krajach zachodnich, wielu ludzi uważa ambicję (bycie kimś, kto ciężko pracuje na swoje własne cele) za ważniejszą. Wynika to z faktu, że w średniowieczu ludzie pracowali całe życie pod panami, którzy byli od nich zależni nie tylko w kwestii pracy, ale i wojny. Dzisiaj ludzie bardziej pracują dla siebie, a nasze społeczeństwo pozwala niektórym ludziom awansować z pozycji biednych do bogatych. W tym przypadku to, co ludzie uważają za dobre i ważne, zależy od tego, jak władcy wykorzystują swoich pracowników.

"Społeczeństwo bezklasowe"

Marksizm uznaje, że we wcześniejszych okresach czasu żyliśmy najpierw pod rządami władców, którzy posiadali wszystko. Następnie żyliśmy pod panami, którzy posiadali ziemię i robotników, którzy żyli i pracowali na tej ziemi. W czasach Marksa ludzie żyli pod rządami, które pozwalały wielu ludziom na posiadanie własności. Ostatecznie marksiści wierzą, że przejdziemy do społeczeństwa, w którym wszyscy będą posiadać wszystko wspólnie. Będzie to nazywane komunizmem.

Innymi słowy, społeczeństwo ludzkie zawsze opierało się na siłach ekonomicznych^, które istoty ludzkie mogą kontrolować. Dla marksizmu oznacza to, że każde społeczeństwo przyjmuje swoją formę w oparciu o swój "sposób produkcji".

Marksiści wierzą, że zdolność człowieka do produkowania dóbr i usług w dzisiejszych czasach oznacza, że ludzie mogą wyjść poza konflikty społeczeństwa podzielonego na klasy. Wielu marksistów wierzy, że zawsze będą bunty, a w odpowiednich warunkach rewolucje. W tych rewolucjach robotnicy będą walczyć z kapitalistami. Jeśli wygrają, ustanowią socjalistyczne "państwo robotnicze" (formę rządu, w której robotnicy są władcami społeczeństwa). To państwo robotnicze będzie tylko tymczasowe. Jego zadaniem będzie odbieranie władzy kapitalistom, aż wszystkie kraje kapitalistyczne na świecie zostaną pokonane, a klasy społeczne przestaną istnieć.

Marksiści wierzą, że jeśli klasa robotnicza uczyni siebie klasą rządzącą i zniszczy podstawę społeczeństwa klasowego (własność prywatną lub to, co Marks nazwał "własnością burżuazyjną"), powstanie "społeczeństwo bezklasowe". W społeczeństwie marksistowskim, żadne klasy społeczne nie są w konflikcie i nie ma już rządu. Państwo nie będzie już potrzebne. Nie będzie żadnych państw. Świat nie będzie miał granic. Na całym świecie będą istniały komuny. Robotnicy będą organizować produkcję towarów i usług w oparciu o to, czego ludzie potrzebują, a nie w oparciu o zyski.

Przekonania na temat współczesnego komunizmu

Niektórzy marksiści twierdzą, że współczesny "komunizm" nie jest w ogóle komunizmem. Twierdzą oni, że kraje "komunistyczne", takie jak Związek Radziecki, Chińska Republika Ludowa, Kuba i Wietnam, tak naprawdę używają różnych form kapitalizmu, często z silnie "upaństwowionym" przemysłem. Jednym z największych zwolenników tych idei był myśliciel o nazwisku Tony Cliff. Napisał on, że państwa takie jak Związek Radziecki i komunistyczne Chiny (przed 1980 r.) były "państwowo-kapitalistyczne."^[]

Nie wszyscy komuniści, socjaliści czy marksiści zgadzają się w tej kwestii. Jednak wielu zdecydowanych zwolenników marksizmu zgadza się, że:

• W socjalizmie pracownicy mają demokratyczną kontrolę nad decyzjami ekonomicznymi i sprawiedliwością społeczną.
• Gospodarka produkuje rzeczy (wytwarza dobra i usługi) w oparciu o to, czego ludzie potrzebują
• Socjalizm umrze i zmieni się w komunizm, gdy kapitalizm zostanie pokonany.

Rozróżnienie między marksizmem, komunizmem i socjalizmem

Ludzie używają tych pojęć zamiennie, ale jest to błędne. Te pojęcia mają różne znaczenia:

• Marksizm jest politycznym i ekonomicznym sposobem organizacji społeczeństwa, w którym robotnicy są właścicielami środków produkcji.
• Socjalizm to sposób organizacji społeczeństwa, w którym środki produkcji są własnością i są kontrolowane przez proletariat. Marks twierdził, że jest to kolejny konieczny krok w postępie historii.
• Komunizm to teoretyczne bezklasowe, bezpaństwowe społeczeństwo, które według Marksa miało powstać po socjalizmie.

Powiązane strony

• Karol Marks
• Friedrich Engels
• Manifest Komunistyczny, Marks i Engels
• Socjalizm
• Komunizm
• Ekonomia marksistowska