Ravensbrück (KL)

Wzrost Ravensbrück

Obóz kobiecy

Po podjęciu przez Heinricha Himmlera decyzji o budowie Ravensbrück, SS sprowadziło na ten teren około 500 więźniów płci męskiej z obozu koncentracyjnego Sachsenhausen. SS zmusiło tych więźniów do budowy Ravensbrück. Z akt SS wynika, że Ravensbruck był przeznaczony dla 3.000 więźniów. ^{str. 3, 12, 20, 24}

Ravensbrück został otwarty w maju 1939 roku. Pierwszymi więźniami obozu była grupa około 900 kobiet przysłanych z obozu koncentracyjnego w Lichtenburgu. Ravensbrück bardzo szybko zapełnił się więźniami. Od 1939 do 1945 r. naziści stale powiększali obóz, aby pomieścić coraz więcej więźniów.

Po napaści Niemiec hitlerowskich na Polskę we wrześniu 1939 roku, naziści znacznie powiększyli Ravensbrück. Spodziewali się oni wysłać wielu Polaków do obozów koncentracyjnych i chcieli, aby Ravensbrück mógł pomieścić więcej więźniów. Jednak już w maju 1940 r. (zaledwie osiem miesięcy po rozpoczęciu II wojny światowej) Ravensbrück był pełen więźniów. ^{s. 15}

Kiedy latem 1941 roku nazistowskie Niemcy zaatakowały Związek Radziecki, w Ravensbrück przebywało około 5 000 więźniów. ^{s. 15} Do końca 1942 roku w obozie przebywało 10 000 więźniów (w tym wielu radzieckich jeńców wojennych). ^{s. 15}

W najbardziej zatłoczonym obozie kobiecym przebywało 50.000 więźniów.

Nowe obozy

Aby zrobić miejsce dla coraz większej liczby więźniów, naziści dobudowywali do pierwotnego obozu kobiecego nowe obozy.

W kwietniu 1941 r. naziści utworzyli obok obozu kobiecego obóz koncentracyjny dla mężczyzn. SS zmusiło więźniów płci męskiej do budowy nowych obozów w kompleksie Ravensbrück oraz do pracy przy powiększaniu obozu kobiecego.

W czerwcu 1942 r. obok obozu męskiego powstał "obóz ochronny dla nieletnich" o nazwie Uckermark. Był to obóz tylko dla nastoletnich dziewcząt i młodych kobiet.

Do 1944 r. SS zmusiło więźniów do wybudowania ponad 40 mniejszych obozów (tzw. podobozów). W podobozach tych przebywało ponad 70.000 więźniów, w większości kobiet. Pierwotny obóz Ravensbrück stał się siedzibą tych podobozów. Nadal jednak przetrzymywano w nim kobiety, a więźniowie musieli stale powiększać obóz, aby pomieścić większą liczbę więźniów.

Rodzaje więźniów

Spośród 153.000 osób, które były więźniami Ravensbrück w latach 1939-1945:

• Około 132 000 stanowiły kobiety i małe dzieci
• Około 1,000 było nastoletnimi dziewczynami
• Około 20.000 stanowili mężczyźni

Do Ravensbrück trafiali ludzie z wielu różnych powodów. Wśród więźniów w Ravensbrück byli m.in:

• Komuniści i socjaliści
• "Przestępcy", w tym prostytutki i położne, które dokonywały aborcji
• Świadkowie Jehowy
• naród żydowski
• Osoby niepełnosprawne fizycznie i cierpiące na choroby psychiczne
• "Defilatorzy rasowi" (jak Żydzi, którzy uprawiali seks z Niemcami)
• Romowie i Sinti
• Radzieccy jeńcy wojenni
• Kobiety, które nie chciały wyjść za mąż

Przez kraj

Do Ravensbrück naziści wysyłali ludzi z ponad 30 krajów. Dla przykładu historycy szacują, że:

• 36% więźniów Ravensbrück pochodziło z Polski.
• 21% pochodziło z ZSRR
• 18% pochodziło z Niemiec lub Austrii
• 8% pochodziło z Węgier
• 6% pochodziło z Francji
• 3% pochodziło z Czechosłowacji
• 2% pochodziło z Belgii, Holandii lub Luksemburga.
• 2% pochodziło z Jugosławii
• 4% pochodziło z innych krajów (w tym z Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych)

Irma Grese, jedna ze strażniczek obozu

Strażnicy

W Ravensbrück władzę sprawowali mężczyźni z SS. Jednak w obozie było ponad 150 kobiet SS, które pilnowały więźniów.

Ravensbrück był także obozem szkoleniowym dla kobiet z SS. W Ravensbrück uczyły się one, jak być strażniczkami obozu koncentracyjnego. Potem zostawały tam i pracowały, lub wyjeżdżały do innego obozu. W Ravensbrück przeszkolono ponad 4000 kobiet SS.

Wiele strażniczek SS w Ravensbrück, jak Irma Grese, bardzo źle traktowało więźniów.

Życie w Ravensbrück

Przyjazd do Ravensbrück

Kiedy więźniowie trafiali do Ravensbrück po raz pierwszy, zazwyczaj golono im włosy. SS zabierało im rzeczy osobiste, w tym ubrania. Więźniowie musieli nosić pasiaki, na które składała się sukienka i chusta na głowę. W późniejszym okresie wojny, kiedy nie było wystarczającej ilości mundurów, kobiety mogły czasami nosić własne ubrania. Na plecach ubrań musiały jednak zaznaczyć duży biały znak "X", aby pokazać, że są więźniarkami. ^{s. 76}

Każdy więzień otrzymywał numer seryjny. SS nigdy nie zwracało się do nich po nazwisku, tylko po numerze.

Więźniowie musieli wyszywać na ubraniach swoje numery seryjne. Musieli też nosić kolorowe trójkąty, na których było napisane, dlaczego trafili do Ravensbrück. W środku trójkąta musieli przyszyć literę, z jakiego kraju pochodzą. Na przykład polscy więźniowie musieli przyszyć do ubrania czerwony trójkąt z literą "P" (oznaczającą Polskę). (Czerwony trójkąt oznaczał, że dana osoba była politycznym wrogiem nazistowskich Niemiec).

Warunki życia

Kiedy Ravensbrück został otwarty, a obóz nie był zbyt zatłoczony, warunki życia w nim nie były złe. Jednak zimą z 1939 na 1940 r. obóz stał się bardziej zatłoczony, na co SS zareagowało zmniejszeniem ilości jedzenia dla więźniów. Po 1941 r. wyżywienie znacznie się pogorszyło, a więźniowie otrzymywali go znacznie mniej.

Obóz kobiecy w Ravensbrück składał się z dwunastu baraków, w których mieszkały więźniarki. Spały na drewnianych pryczach ustawionych w trzech rzędach, jedna nad drugą. W każdym baraku znajdowała się umywalnia i trzy toalety bez drzwi. Warunki sanitarne były bardzo skromne. Po 1943 r. warunki sanitarne w barakach znacznie się pogorszyły. To ułatwiało rozprzestrzenianie się chorób.

Pod koniec II wojny światowej obóz był tak zatłoczony, że 1500 do 2000 kobiet zostało upchniętych w barakach, które miały pomieścić tylko 250 osób. Wiele kobiet musiało spać na podłodze, nawet bez koca. W 1945 r. baraki były tak zatłoczone, a warunki sanitarne tak złe, że przez obóz przetoczyła się epidemia tyfusu. Choroba ta zabiła wielu więźniów.

Praca niewolnicza

Codziennie rano więźniowie musieli wstawać o godzinie 4.00 na apel. Oznaczało to, że musieli stać w kolejce, podczas gdy SS liczyło ich.

Po apelu więźniowie szli do pracy. Każdy więzień w Ravensbrück był zmuszany do pracy. Jeśli ktoś nie mógł pracować, był zabijany.

Wielu więźniów pracowało w fabryce Siemens Electric Company znajdującej się obok obozu kobiecego. Więźniowie pracowali jako niewolnicy, produkując części do nazistowskich rakiet V-1 i V-2 (latające bomby). Inni więźniowie pracowali w ważnych niemieckich firmach, takich jak Daimler-Benz (obecnie Mercedes-Benz) i AEG (niemiecka firma elektryczna).

Niektórzy więźniowie w obozie kobiecym wykonywali inne prace, np:

• Praca w fabryce skór i tekstyliów należącej do SS
• Szycie mundurów dla więźniów i SS
• Produkcja płaszczy futrzanych dla Waffen-SS i Wehrmachtu
• Wykonywanie dywanów z trzciny
• Załatwianie formalności dla SS

Niektóre kobiety musiały pracować na zewnątrz. Budowały drogi i budynki. Czasami kobiety te były wykorzystywane jak zwierzęta. Na przykład, czasami dwanaście do czternastu kobiet musiało ciągnąć wielki walec, aby wybrukować ulice.

Kobiety, które były zbyt chore lub ranne, aby wykonywać inne prace - zazwyczaj z powodu eksperymentów medycznych - robiły na drutach skarpety dla armii niemieckiej lub sprzątały koszary i latryny.

Więźniowie pracowali zazwyczaj po 12 godzin dziennie. Niektórzy pracowali od 7:00 rano do 7:00 w nocy. Inni pracowali od 7:00 w nocy do 7:00 rano.

Więźniowie nie musieli pracować w niedziele.

Eksperymenty medyczne

Od 1942 roku nazistowscy lekarze przeprowadzali eksperymenty medyczne na 86 więźniarkach. Lekarze przeprowadzali dwa rodzaje eksperymentów.

W pierwszym typie lekarze przecinali kobietom nogi, mięśnie i nerwy lub łamali im kości nóg. Następnie zakażali te rany bakteriami. Czasami wcierali w rany drewno lub szkło. Następnie podawali kobietom antybiotyki sulfanilamidowe, aby sprawdzić, czy zadziałają.

W drugim typie eksperymentów lekarze badali, czy kości można pobrać od jednej osoby i włożyć do innej. Aby przeprowadzić te eksperymenty, amputowali niektórym kobietom ręce lub nogi.

W styczniu 1945 roku nazistowscy lekarze wysterylizowali około 120 do 140 romskich kobiet i dzieci. Lekarze starali się znaleźć szybki, łatwy sposób na sterylizację ludzi.

Niektóre kobiety zmarły w wyniku tych eksperymentów. SS zabiło też kilka innych kobiet, które miały nie gojące się rany.

Wykorzystywanie seksualne

Niektóre z kobiet i małych dzieci w Ravensbrück zostały zgwałcone lub wykorzystane seksualnie.

Od 1942 roku SS utworzyło domy publiczne w ośmiu innych obozach koncentracyjnych, takich jak Buchenwald i Dachau. Kobiety z Ravensbrück były zmuszane do pracy w tych domach publicznych jako prostytutki.

Przykładowy typ trójkąta, w który musiałby być ubrany polski więzień


Więźniarki wchodzące do fabryki Siemensa do niewolniczej pracy, w pobliżu strażnicy SS


Walec drogowy używany przez więźniów do utwardzania dróg

Śmierć w Ravensbrück

Nikt nie jest zgodny co do tego, ile osób zginęło lub zostało zamordowanych w Ravensbrück. Szacunki wahają się od 52.200, przez 90.000,^{str. 8} do 117.000.

Więźniowie Ravensbrück ginęli z wielu powodów. Były to między innymi:

• Głód
• Choroby
• Eksperymenty medyczne
• zmuszanie do zbyt ciężkiej pracy bez wystarczającej ilości jedzenia, wody lub opieki medycznej

Wielu więźniów zostało również zamordowanych przez SS.

Morderstwo

W przeciwieństwie do wielu innych obozów koncentracyjnych, Ravensbrück do początku 1945 roku nie posiadał własnej komory gazowej. SS stosowało inne sposoby uśmiercania więźniów.

Regularnie SS przeprowadzało "selekcje". Wybierano więźniów, którzy wyglądali na zbyt chorych lub słabych do pracy. Następnie więźniów tych zabijano.

Początkowo SS zabijało więźniów rozstrzeliwując ich lub robiąc im śmiertelne zastrzyki w obozowym "szpitalu". Następnie od 1942 r. zaczęto wysyłać więźniów do innych miejsc, w których znajdowały się komory gazowe, takich jak ośrodek eutanazji Hartheim, aby tam ich uśmiercić. W latach 1942-1944 SS wysłało do Hartheim około 60 grup więźniów, którzy zostali zagazowani na śmierć. W każdej grupie znajdowało się od 60 do 1000 więźniów.

SS wysyłało również więźniów do obozu koncentracyjnego Auschwitz, gdzie byli zabijani w komorach gazowych.

Na początku 1945 r. SS zmusiło więźniów do budowy komory gazowej w Ravensbrück. W tym czasie naziści wiedzieli już, że Armia Czerwona zbliża się do obozu. Chcieli zabić jak najwięcej więźniów przed nadejściem Armii Czerwonej. W ostatnich miesiącach istnienia Ravensbrück stał się obozem eksterminacji (obozem zagłady). SS zaczęło wysyłać dzieci i więźniów z podobozów Ravensbrück do obozu głównego, aby mogli zostać zagazowani na śmierć. W ciągu zaledwie kilku miesięcy SS zabiło w komorach gazowych od 5 do 6 tysięcy więźniów.

Krematorium w Ravensbrück. Tutaj spalano ciała zmarłych w obozie na popiół.


Komora gazowa w Hadamar. W latach 1942-1944 zsyłano tu więźniów do zamordowania.

Marsz śmierci i wolność

W marcu 1945 r. Armia Czerwona była bardzo blisko Ravensbrück. SS nie chciało pozostawić żadnych świadków, którzy mogliby opowiedzieć Sowietom o tym, co wydarzyło się w Ravensbrück. W marcu wysłano około 8000 więźniów do innych obozów koncentracyjnych.

W dniu 27 kwietnia SS zmusiło około 20.000 więźniarek i około 3.000 więźniów do marszu przez środek Niemiec. Był to marsz śmierci. Strażnicy SS otrzymali rozkaz zabicia każdego, kto nie nadążał za nimi. Jednak żołnierze radzieccy odnaleźli trasę marszu i uwolnili więźniów, którzy przeżyli marsz śmierci.

29 kwietnia strażnicy SS, którzy byli jeszcze w Ravensbrück, uciekli z obozu. Następnego dnia Armia Czerwona dotarła do Ravensbrück i wyzwoliła obóz. Zastała w nim tylko około 3 000 bardzo chorych więźniów. Byli to więźniowie, których SS pozostawiło w obozie, ponieważ byli zbyt chorzy, aby maszerować.

Galeria zdjęć

Powiązane strony

• Holocaust