Włos

Funkcje włosów

Włosy mogą pełnić różne funkcje:

• Może chronić przed utratą ciepła ciała. Uważa się, że jest to podstawowa, pierwotna funkcja włosów.
• Chroni przed promieniowaniem UV, które uszkadza skórę.
• Może chronić przed deszczem lub wodą. Powietrze może być uwięzione w futrze, lub olej może być wydzielany przez skórę. Obie te metody zapobiegają zbytniemu wychłodzeniu ciała przez deszcz lub wodę. Ssaki wodne żyjące w zimnych wodach zazwyczaj mają tran (tłuszcz) pod skórą i prawie nie mają włosów.
• Obrona: włosy są zmodyfikowane u ssaków, takich jak jeżozwierze, w celu ochrony.
• Ubarwienie włosów może pełnić różne funkcje. U niektórych zwierząt pomaga w kamuflażu, a u innych w sygnalizowaniu innym osobnikom tego samego gatunku. Przykładami są: sygnalizacja samic w celach godowych oraz sygnalizacja innym w celu kontroli terytorium. Sygnalizowanie zagrożenia innym gatunkom (ubarwienie aposematyczne) jest również stosowane np. przez skunksy.
• Zwierzęta mogą zmieniać swoje włosy, aby wyglądać na większe lub bardziej groźne. Może to być również wykorzystywane do kojarzenia; tak jest na przykład w przypadku lwów. Grzywa samców lwów chroni również ich szyję przed uszkodzeniem podczas walki z innymi samcami.

Grzywa samca lwa pełni kilka funkcji

Fałszywe włosy

Niektóre zwierzęta, na przykład niektóre owady i pająki, również mają włosy. Nie są to jednak włosy w sensie biologicznym, lecz szczecina. Włoski występujące na niektórych roślinach również nie są prawdziwymi włosami, ale trichomami.

Włosy ludzkie

U ludzi włosy rosną głównie na głowie, a ilość włosów na ciele różni się w zależności od rasy. Azjaci i rdzenni mieszkańcy Ameryki Północnej mają najmniej włosów na ciele, podczas gdy rasa kaukaska ma ich najwięcej.

Kolor włosów

Kolor włosów jest przekazywany tylko przez rodziców. Naturalny kolor włosów może być nadany tylko przez geny. Niemożliwe jest posiadanie koloru włosów, który nie jest przekazywany genetycznie przez matkę i ojca. Zależy to od genów dominujących i recesywnych przekazywanych przez rodzica. Geny te mogą nie mieć wpływu na kolor włosów, jednak wiele osób posiada geny recesywne, które nie ujawniają się w ich cechach i właściwościach.

Farbowanie włosów ma na celu zmianę koloru włosów. Składa się ono z mieszanki chemicznej, która może zmienić kolor włosów poprzez reakcję chemiczną. Wiele osób farbuje włosy, aby ukryć siwe lub białe włosy. Dzieje się tak dlatego, że większość ludzi z wiekiem zyskuje białe lub siwe włosy.

Genetyka i chemia

Dwa rodzaje pigmentu melaniny nadają włosom kolor: eumelanina i feomelanina. Feomelanina barwi włosy na czerwono. Eumelanina decyduje o ciemności koloru włosów. Niskie stężenie brązowej eumelaniny skutkuje blond włosami, natomiast większa ilość brązowej eumelaniny zabarwi włosy na brązowo. Wysokie stężenie czarnej eumelaniny skutkuje czarnymi włosami, podczas gdy niskie stężenie daje siwe włosy. Wszyscy ludzie mają pewną ilość feomelaniny we włosach.

Genetyka koloru włosów nie jest jeszcze ściśle określona. Według jednej z teorii, co najmniej dwie pary genów kontrolują kolor ludzkich włosów.

Jeden fenotyp (brązowy/blond) ma dominujący allel brązowy i recesywny allel blond. Osoba posiadająca allel brązowy będzie miała brązowe włosy; osoba nie posiadająca żadnego allelu brązowego będzie blondynką. To wyjaśnia, dlaczego dwoje brązowowłosych rodziców może mieć dziecko o blond włosach.

Druga para genów to para nie-czerwony/czerwony, gdzie allel nie-czerwony jest dominujący, a allel dla rudych włosów jest recesywny. Osoba posiadająca dwie kopie allelu rudości będzie miała rude włosy, ale będą one albo kasztanowe, albo jaskrawo rudopomarańczowe, w zależności od tego, czy pierwsza para genów daje odpowiednio włosy brązowe czy blond.

Model dwóch genów nie uwzględnia wszystkich możliwych odcieni brązu, blondu czy rudości (np. platynowy blond kontra ciemny blond/jasny brąz), ani nie wyjaśnia, dlaczego kolor włosów czasem ciemnieje wraz z wiekiem. Kilka innych par genów kontroluje jasny i ciemny kolor włosów w efekcie kumulatywnym (genetyka ilościowa).

Tekstura włosów

Struktura włosa jest również dziedziczona genetycznie. Dziedziczone są grubość włosów, ich kolor i skłonność do kręcenia się. Istnieją również różnice genetyczne między kobietami i mężczyznami. U kobiet włosy na ciele są rzadsze, a u mężczyzn grubsze.

Wypadanie włosów

Ludzie mają około 100 000 włosów na głowie. Każdego dnia wypada ich około 100, ale zazwyczaj odrastają. Niektórzy mężczyźni są łysi, ale dziewczęta i kobiety mogą wyłysieć, jeśli stracą włosy w wyniku choroby zwanej łysieniem.

Mężczyźni często tracą część włosów wraz z wiekiem. Zjawisko to znane jest jako łysienie. Lekarze nazywają to "łysieniem typu męskiego", ponieważ włosy często wypadają w podobnych miejscach. Często zaczyna się od wypadania włosów najpierw z przodu głowy, a następnie na jej czubku. Po pewnym czasie może pozostać jedynie kilka włosów nad uszami i w dolnej części tyłu głowy. Mimo że łysienie u kobiet jest zjawiskiem niezwykłym, wiele z nich cierpi z powodu przerzedzających się włosów na czubku głowy wraz z wiekiem.

Ludzie od tysięcy lat próbują znaleźć lekarstwa na wypadanie włosów. Aby odzyskać włosy, mężczyźni próbowali "lekarstw", takich jak nakładanie dziwnych balsamów, a nawet wkładanie głowy w kurzy nawóz. Wiele niesprawdzonych "lekarstw" jest nadal sprzedawanych dzisiaj. Dopiero w ciągu ostatnich kilkunastu lat opracowano metody leczenia, które czasami działają. Niektórzy lekarze wykonują przeszczepy włosów, gdzie pobierają maleńkie kępki włosów z takich miejsc jak tył szyi i umieszczają je w łysych miejscach na głowie. Niektóre leki zostały przebadane i dopuszczone do sprzedaży jako środki na wypadanie włosów. Wspomagają one odrastanie i zagęszczanie włosów, ale działają lepiej, jeśli są stosowane zanim wypadanie włosów zamieni się w łysienie.

Historia i kultura

Ludzie interesują się włosami na głowie od setek tysięcy lat. Zarówno dla mężczyzn jak i kobiet, układanie i farbowanie włosów było sposobem na dobry wygląd i zwrócenie na siebie uwagi. Czasami społeczeństwo ustala zasady dotyczące włosów, na przykład nie pozwalając ludziom na obcinanie włosów lub brody, jak w Sikhizmie (w Islamie jest to również dobre, ale nie jest wymogiem).

Odważny kolor włosów i fryzura


Fryzura z warkoczem


Różne kolory ludzkich włosów; od góry do lewej, zgodnie z ruchem wskazówek zegara: czarny, brązowy, blond, biały, czerwony.


Mężczyzna z włosami na głowie, twarzy i ciele.