Organy

Jak działają organy

Opis organu

W organach piszczałkowych nuty muzyczne wykonywane są przez wdmuchiwanie powietrza przez piszczałki. Każdy z organów musi mieć piszczałki, coś do wdmuchiwania powietrza i sposób kontrolowania, które piszczałki są odtwarzane.

Rury są wykonane z metalu lub drewna. Ułożone są w rzędach w "skrzyni organowej", która może być tak duża jak pomieszczenie. Metalowe piszczałki są okrągłe. Mogą być wykonane z różnych rodzajów metalu, ale najczęstszym typem jest stop (lub mieszanka metali) cyny i ołowiu zwany "plamistym metalem", ponieważ ma okrągłe błyszczące plamy na nim. Stop ten sprawia, że rury brzmią dobrze, ponieważ twardsza cyna zapewnia przejrzystość i definicję, podczas gdy bardziej miękki ołów wytwarza ciepło tonalne. Bardzo małe rurki mogą być czasami wykonane ze srebra, jak flet. Niektóre organy mają też fujarki wykonane z mosiądzu, które brzmią jak trąbki. Większość organów ma dużo drewnianych piszczałek. Drewniane piszczałki mają cztery płaskie boki i brzmią inaczej niż piszczałki z "plamistego metalu". Zazwyczaj nie są one widoczne; są one schludnie ustawione za dużymi metalowymi piszczałkami z przodu organów, które czasami są malowane kolorami i wzorami. Wszystkie piszczałki muszą być wykonane z końcówką, która zwęża się na dole, gdzie wdmuchuje się powietrze.

Każda rura może zagrać tylko jedną nutę, co zależy od jej wielkości. Małe rurki grają wysokie nuty, a duże niskie. Każda fajka ma swoje własne, specjalne brzmienie, które zależy od materiału, z którego jest wykonana (czy jest to drewno, mosiądz, czy metal w plamki) oraz od kształtu fajki. Fajki są ułożone w "szeregach" tak, że wszystkie fajki o tym samym kształcie i materiale mogą być kontrolowane, aby zagrać melodię razem, bez wszystkich innych.

Aby wydmuchać powietrze przez organy, znajdują się tam skrzynie zwane "wiatrownicami". Kiedy organista gra, widzi mały miernik, który mówi, czy jest wystarczająco dużo powietrza. Wiatrownice mogą być wypełnione na dwa sposoby. Staromodnym sposobem jest posiadanie ogromnego zestawu "miechów" (patrz zdjęcie), które są pompowane w górę i w dół przez osobę używającą dużego uchwytu. Zasysa on powietrze i wypełnia wiatrownicę. Pompowanie miechów dużych organów piszczałkowych jest ciężką pracą. Z tego powodu większość organów posiada obecnie silnik elektryczny i duży wentylator, który napełnia wiatrownicę.

Organista używa klawiatur, takich jak te na fortepianie, aby grać na organach. Mały organ może mieć tylko jedną klawiaturę, ale wiele organów ma dwie klawiatury, a bardzo duży może mieć nawet pięć. Organiści nie nazywają ich klawiaturami; nazywają je "podręcznikami". Organista mówi o "organie czteroosobowym" (co oznacza, że jest to duży organ). Instrukcje są ułożone na "konsoli" organowej, a organista siedzi na ławce przed konsolą, aby zagrać. Oprócz podręczników są jeszcze dwie inne ważne części konsoli. Na pulpicie znajduje się zestaw długich drewnianych pedałów, które organista może grać nogami. Każdy z pedałów gra inną nutę.

Po obu stronach instrukcji znajdują się rzędy "przystanków", które wyglądają jak gałki. Ograniczniki mogą być wysuwane lub wsuwane. Po wyciągnięciu ogranicznika, włącza się niektóre zestawy rur. Organista ma do wyboru: piszczałki głośne lub miękkie, flety lub piszczałki mosiężne, słodkie lub ciężko brzmiące. Grając, organista nie musi myśleć tylko o właściwych nutach. Musi również myśleć o tym, jaki "głos" powinny grać organy. Może on grać różne stopnie piszczałek, wyciągając kilka przystanków. Niektóre piszczałki, zazwyczaj największe udekorowane piszczałki na samym przedzie organów, są używane tylko do najwspanialszej muzyki. Zgodnie z tradycją, piszczałki te są symbolem "Głosu Boga".

Kiedy organista naciska klawisze organów, dźwięk pochodzi z powietrza wydmuchiwanego przez piszczałki. Dzieje się tak dlatego, że otwiera się zawór (otwór z jednokierunkowymi drzwiami), który wpuszcza powietrze do piszczałki i zamyka się ponownie, gdy organista przestaje naciskać ten przycisk. Może się to zdarzyć na kilka sposobów. Tradycyjne organy mają coś, co nazywa się "działaniem śledzącym". Trakerami są cienkie drewniane pręty i druty, które poruszają się do przodu i do tyłu, otwierając i zamykając wszystkie zawory. Są one obsługiwane przez dźwignie pod klawiaturą. Organy o działaniu trackera muszą mieć konsolę tuż przy organach, zwykle pod dużymi piszczałkami przednimi.

Bardziej nowoczesne rozwiązanie miało mieć działanie "rurowe pneumatyczne", w którym konsola mogłaby być oddalona od organu, ale połączona z nim za pomocą rurek, przez które powietrze mogłoby być wypychane do otwierania zaworów. W najnowocześniejszych organach piszczałkowych instrukcja połączona jest z piszczałkami organów za pomocą przewodów elektrycznych. Moc do otwierania i zamykania zaworów jest sterowana za pomocą przełączników elektromagnetycznych. Konsola nie musi znajdować się w pobliżu narządów. Dzięki temu organista może usiąść w pozycji, w której ma dobry kontakt z ludźmi w kościele, lub z innymi muzykami.

Fajki kościoła św. Jakuba, Utrecht


Mieszek Buchardowskie organy kościelne Niemcy


Czteroosobowa konsola organowa w St. Mary Redcliff, Bristol, Anglia. Organy zostały zbudowane przez Harrisona i Harrisona w 1912 roku.

Szczegóły techniczne

Podręczniki

Bardzo mały organ może mieć tylko jedną instrukcję (klawiaturę). Większość narządów ma co najmniej dwa. W języku angielskim i amerykańskim dolny podręcznik jest głównym podręcznikiem i jest nazywany Wielkim. Górna instrukcja nazywana jest Swell, ponieważ obsługuje piszczałki, które znajdują się wewnątrz "pudełka swell", które posiada okiennice, które można otwierać lub zamykać. Dzięki temu muzyka staje się głośniejsza lub cichsza (crescendo lub diminuendo). Organista obsługuje pukawkę z pedałem, który obraca się (kamienie do i z). Znajduje się on w środku tuż nad deską z pedałami. Na starych angielskich organach skrzynka z puchliną jest obsługiwana dźwignią z boku. Jest to dość trudne w użyciu. Większość z nich została obecnie zastąpiona przez centralne skrzynki puchnięcia.

Jeśli istnieje trzeci podręcznik, to w krajach anglojęzycznych nazywa się on Chórem. Pierwotnie Anglicy nazywali je "chair organs", ponieważ były one odrębnym instrumentem. Organista musiał się odwrócić i zmierzyć z drugą stroną, aby na nich zagrać. Uważa się, że słowo "krzesło" stopniowo zmieniało się na "chór", ponieważ często było używane do towarzyszenia chórowi. W organach niemieckich trzecia instrukcja nazywana była "Positiv". Nazwa "Rückpositiv" ("plecy pozytywne") była używana, ponieważ piszczałki znajdowały się za plecami organisty, gdy ten siedział naprzeciwko organów głównych. W latach 50-tych XX wieku, kiedy to uznano, że romantyczne organy nie nadają się do dawnej muzyki, zaczęto ponownie stosować zasady baroku, aby muzyka takich kompozytorów jak Bach brzmiała tak, jak kiedyś. Instrukcja chóru znajduje się najbliżej odtwarzacza, Wielki jest w środku, a Swell jest najdalej. Chór lub Positiv często zawiera miękkie przystanki, które są odpowiednie do akompaniowania chórowi. Na organach francuskich od końca XIX wieku trzy instrukcje są ułożone inaczej: Wielka ("Grande Orgue") jest najbliższa graczowi, "Positif" jest środkową instrukcją i jest jak mniejsza wersja Wielkiej, a Swell ("Recit") jest górną instrukcją. Ułatwia to organiście budowanie muzyki, która stopniowo staje się głośniejsza, zaczynając od góry i stopniowo opadając w dół.

Czwarty podręcznik nazywany jest Solo, ponieważ przystanki w tym podręczniku służą do odtwarzania melodii jako solówka. Podręcznik ten jest jeszcze bardziej oddalony od gracza niż Swell. Duże organy katedralne mają zazwyczaj cztery podręczniki. Solo będzie miało prawdopodobnie bardzo głośny przystanek, rzeczywiście nazywany "Tuba" lub "Tuba Mirabilis".

Jeśli istnieje piąta instrukcja, można ją nazwać Echo, ponieważ ma bardzo ciche zatrzymania tego echa. Alternatywnie, szczególnie na amerykańskich organach, może to być Bombardowanie. Bombarde zazwyczaj zawiera głośne, pogrubione trzcinowe przystanki, w tym przystanki zwane "Bombarde". Na przykład: w tym podręczniku można umieścić trąbkę państwową lub trąbkę papieską, które można usłyszeć ponad wszystkimi innymi przystankami grającymi. Bombarde jest zapożyczona od Organów Francuskich, gdzie jest standardowym przystankiem na prawie wszystkich podręcznikach i pedałach. Posiadanie podręcznika Bombarde jest luksusem dla organisty. Można go znaleźć na przykład na organach w Westminster Abbey.

To niezwykle niezwykłe mieć więcej niż pięć podręczników, ale w Ameryce jest kilka bardzo dużych organów. Organy Wanamakera w sklepie Macy'ego w Filadelfii mają sześć podręczników. Największy na świecie organ znajduje się w Atlantic City Convention Hall. Ma siedem podręczników i ponad 33 000 piszczałek. Jednak największe organy na świecie nie działają, ponieważ ich uruchomienie byłoby zbyt kosztowne.

Korzystanie z podręczników

Posiadanie dwóch lub trzech instrukcji pozwala na szybką zmianę dźwięku podczas utworu. Odtwarzacz może również grać na dwóch manuałach jednocześnie: jednym z lewą ręką i jednym z prawą. Jest to szczególnie przydatne, aby utwór był głośniejszy niż akompaniament (na fortepianie można to zrobić mocniej naciskając). Podręczniki można również łączyć ze sobą, na przykład wyciągnięcie przystanku "Swell to Great" sprawi, że wszystkie dźwięki z "Swell to Great" będą również wydobywały się na "Great". Na organach o mechanicznym działaniu klawisze "Swell to Great" będą "grały same" jak pianola, ale na niektórych starszych organach może to być ciężka praca dla palców organisty, gdy instrukcje są sprzęgnięte, ponieważ czyni to działanie bardzo ciężkim.

Pedały

Notatki na pedałach są ułożone jak notatki na klawiaturze, ale oczywiście są znacznie większe. Gracz musi nauczyć się grać przez 'feel', inaczej będzie musiał cały czas patrzeć na swoje stopy. Każdą nutę gra albo palcem lub piętą, albo po wewnętrznej stronie stopy, albo po zewnętrznej stronie. Standardowy organ amerykański i brytyjski zawiera 30 nut, co daje zakres prawie 2 ½ oktawy (C do F, a czasami C do G: 32 nuty). Nie są one całkiem w linii prostej, ale rozchodzą się trochę, aby ułatwić grę (nazywa się to "promieniującym, wklęsłym pedalboardzie"). W niemieckich i francuskich organach oraz w organach zbudowanych przed 1920 rokiem, pedalboard będzie prosty bez żadnych krzywizn wachlarzowych do niego. Wielu organistów uważa, że utrudnia to zabawę. Organiści potrzebują dobrej pary butów: takich, które mają dobre wąskie obcasy i najlepiej spiczaste palce. Podeszwy muszą być dość śliskie, ale nie za bardzo, aby gracz mógł zsunąć stopę z jednego pedału na drugi. Organiści zazwyczaj lubią trzymać parę butów, które są noszone tylko do gry na organach, aby podeszwy nie miały żwiru ani brudu z ulicy.

Przystanki

Przystanki na konsoli organowej dają różne dźwięki, jak instrumenty orkiestry, i mają nazwy, które mówią organiście, jaki dźwięk wydadzą. Zwykle przystawki znajdują się po lewej i prawej stronie organisty i są wyciągane ("drawstopy" lub "pulls", ponieważ są "ciągnięte", czyli ciągnięte). Niektóre organy mają "tabulatory" lub "kołyskowe ograniczniki", które znajdują się przed odtwarzaczem i mogą być kołysane do przodu i do tyłu w celu włączenia/wyłączenia.

Przystanki organów mogą być podzielone na rodziny.

Przystanki chóru są przystankami fundamentowymi, podstawowymi, które są dobre do budowania dużego, solidnego dźwięku. Diapazon lub główny jest przystankiem chóru.

Stopy fletu brzmią jak flety w orkiestrze. Są one łagodniejsze niż diapazony i brzmią dobrze dla bardzo szybkiej i lekkiej muzyki.

Trzciny są przystankami jak obój, klarnet, trąbka, fagotto, puzon. Każda rura ma w środku trzcinę. Ich dźwięk jest bardzo mocny i nosowy (jak mówienie przez nos).

Struny są cichymi przystankami, które brzmią jak instrumenty smyczkowe. To są przystanki, które brzmią jak skrzypce i gamba.

Jest inny sposób grupowania przystanków. Każdy przystanek będzie miał numer pod nazwą. Może to być numer 16, 8, 4, 2, 1 lub nawet 2 2/3 lub 1 3/5. Jeśli numer to 8, to jest to "ośmiostopowy stop". Jest to normalna wysokość dźwięku: nuta będzie brzmiała tak, jak jest napisana, np. podczas gry Middle C dźwięk będzie średni C. 4 stopowy stop będzie brzmiał o oktawę wyżej niż napisano, 2 stopowy stop będzie o dwie oktawy wyżej. A 16 foot stop brzmi o oktawę niżej niż 8 foot stop. Dlatego też 8 stóp to normalna wysokość dźwięku, a pozostałe są dodawane do niego w celu uzyskania większego, jaśniejszego dźwięku. 16 foot stopów to normalny dźwięk w elementach pedałowych.

Zatrzymanie mutacji to zatrzymanie, w którym nuta nie brzmi całą liczbą oktaw powyżej normalnej wysokości dźwięku. Przykładami są Tierce 1 3/5 (który brzmi 2 oktawy i jedna trzecia powyżej) oraz Nazard lub Twelfth 2 2/3 (jedna oktawa i jedna piąta).

Korzystanie z przystanków

Organista musi nauczyć się, które kombinacje przystanków razem brzmią dobrze i jak je dobrze zrównoważyć. Każdy organ jest inny i ma swój własny charakter.

Połączenie przystanków, które organista wybiera dla danego utworu muzycznego, nazywane jest "rejestracją". Listę wszystkich przystanków, które posiadają poszczególne organy nazywa się "specyfikacją". Specyfikacja organów zawiera nazwy przystanków dla każdej z instrukcji oraz dla pedałów, a także listę łączników.

Organy posiadają również przyciski zwane "tłokami", które pomagają zmienić rejestrację w środku utworu. Istnieją "tłoki palców" obsługiwane przez stopy oraz "tłoki kciukowe", które są umieszczone tuż pod każdą instrukcją, tak aby można je było nacisnąć kciukiem, podczas gdy palce nadal grają. Duże organy często mają "tłoki ogólne", które zmieniają dowolną kombinację ograniczników w całym organie. Są one często skomputeryzowane, dzięki czemu odtwarzacze mogą je ustawiać w różny sposób w zależności od odtwarzanej muzyki. Jeśli kilka odtwarzaczy regularnie korzysta z instrumentu, każdy z nich może mieć swoje własne ustawienia tłoków, które mogą zablokować, aby nikt inny nie mógł ich zmienić.

Rury

Każdy przystanek steruje rzędem rur, zwanym "rangą". Każdy stopień wydaje inny dźwięk (jeden rząd dla dźwięku "diapasona", drugi dla "fletu", jeszcze inny dla "trąbki" i tak dalej). Przystanki kontrolują przepływ powietrza przez szeregi. Niektóre przystanki mogą sterować więcej niż jednym szeregiem. Na przykład, przystanek Mixture o trzech stopniach będzie miał 182 piszczałki (3 stopnie po 61 piszczałek), a w niektórych organach Celeste jest przystankiem 2 stopniowym. Piszczałki Celeste są strojone nieco ostrzej niż reszta organów, tak że gdy gra się je razem z innym cichym przystankiem, takim jak Salicional, będzie to przyjemne, pulsujące uderzenie, ponieważ dwie piszczałki są lekko przestrojone ze sobą. Rurki organowe są zazwyczaj wykonane z metalu lub drewna. Wysokiej jakości metalowe piszczałki organowe zawierają zazwyczaj 75 procent cyny lub więcej, a reszta jest ołowiana. Rurki umieszczane są na wiatrownicach wewnątrz "skrzynki organowej" w specjalnym pomieszczeniu zwanym komorą organową. Wiatrówka jest urządzeniem podobnym do skrzyni, zawierającym palety, które są otwierane i zamykane w celu doprowadzenia powietrza do piszczałki tak, aby brzmiała. Palety są obsługiwane za pomocą drutów ciągnionych i rolek w przypadku instrumentu śledzącego, ale mogą być również obsługiwane pneumatycznie lub bezpośrednio za pomocą magnesów.

Gdy organy są włączone, powietrze jest zawsze pompowane do wiatraka. W dniach przed włączeniem prądu ktoś (dmuchawa do organów) musiał pompować powietrze do wiatrownicy za pomocą mieszków. To była ciężka praca. Duże organy potrzebowałyby do tej pracy więcej niż jednej dmuchawy.

Ten organ w Luksemburgu ma swoje piszczałki w trzech sekcjach. Konsola organowa jest widoczna z prawej strony galerii poniżej organów. Z dołu krużganka w górę znajdują się duże piszczałki powietrzne.


Pięcioosobowa konsola kaplicy Akademii Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych.


Zatrzymanie się na organach Josepha Gablera w Bazylice św. Marcina, Niemcy


Widok z tyłu organów przedstawiających metalowe i drewniane piszczałki.

Historia organów piszczałkowych

Żaden inny instrument nie rozwinął się w tak różnorodny sposób jak organy. Gdyby Bach, który żył na początku XVIII wieku, wyjechał ze swojego domu w Niemczech do Francji, nie byłby w stanie prawidłowo grać swojej muzyki na francuskich organach. Gdyby Couperin, który mieszkał w tym samym czasie, wyjechał z domu we Francji do Niemiec, nie byłby w stanie grać swojej muzyki na organach, których używał Bach. Żaden z nich nie mógłby wtedy grać na organach w Anglii. Po pierwsze, organy angielskie w XVIII wieku nie posiadały jeszcze pedałów. Oznacza to, że organiści muszą dużo wiedzieć o tym, jakie organy były w innych krajach w innych stuleciach, aby wiedzieć, jakich rejestracji używać przy odtwarzaniu muzyki przez kompozytorów z przeszłości.

Najwcześniejsze organy

Najwcześniejszymi organami były organy wodne wynalezione w Starożytnej Grecji. Rzymianie używali ich w cyrkach i walkach gladiatorów, ponieważ były głośne. Jeszcze kilkaset lat temu były one popularne w niektórych krajach, na przykład w ogrodach rekreacyjnych.

Organy w średniowieczu

W średniowieczu duże organy były budowane w ogromnych gotyckich katedrach w Wielkiej Brytanii. Instrumenty te nie miały różnych przystanków: wszystkie szeregi brzmiały na raz. Grał na nich mechanizm suwakowy. Dopiero w XI, XII i XIII wieku zaczęto używać klawiatury. Tak zwany Mixture Organ (lub Blockwerk) nadal brzmiał kilka partii na raz. Bardzo małe organy zwane portatywami (ponieważ można je było przenosić) były używane w procesjach. Pozytywy były nieco większe i służyły do śpiewania w kościele. Regał był jak portatyw, ale miał trzcinę i nie miał piszczałek. Można go było postawić na stole. Za najstarsze organy świata uważa się na ogół te zbudowane w Sionie w Szwajcarii w XV wieku.

Organy w okresie renesansu (ok. 1450-1600)

Około 1450 roku organy, które były budowane w Niemczech i Holandii, posiadały dwie lub trzy instrukcje i pedały. Były tam przystanki, aby gracz mógł wybrać, w jakich szeregach chciałby brzmieć. Kolekcja utworów zwana Buxheimer Orgelbuch (ok. 1470 r.), jest jedną z pierwszych kolekcji muzyki organowej, jaką posiadamy. Rozwijały się też organy francuskie. W Anglii organy były dość małe. Kompozytorzy tacy jak John Bull, William Byrd i OrlandoGibbons pisali muzykę na organy kameralne. W Holandii Jan Pieterszoon Sweelinck był bardzo znanym organistą i nauczycielem.

Organy w okresie baroku (ok. 1600-1750)

Okres baroku był wielkim okresem dla muzyki organowej w Niemczech. Tamtejsze organy były budowane na Werkprinzip (dosłownie: zasada działania), co oznaczało, że każda klawiatura z piszczałkami była budowana oddzielnie, jak dwa lub trzy różne organy, chociaż były one grane z tej samej konsoli. Takie organy zbudował słynny Arp Schnitger (1648-1719). Wielu słynnych kompozytorów niemieckich pisało muzykę organową, zwłaszcza Johann Pachelbel (1653-1709) w Niemczech Południowych i (Dietrich Buxtehude) (1637-1707) w Niemczech Północnych. Wielki kompozytor Johann Sebastian Bach (1685-1750) uczył się od tych kompozytorów i napisał jedną z najsłynniejszych muzyki organowej wszech czasów. W tym czasie żył wielki organmistrz Gottfried Silbermann (1683-1753), który zbudował organy o bardzo pięknym brzmieniu. Zamiast klawiatury zwanej chórem (lub organami krzesełkowymi) zbudował on Oberwerk, który znajdował się nad Hauptwerk (Wielkim).

Francuscy budowniczowie organów w tym czasie byli bardzo zainteresowani barwą (czyli różnymi dźwiękami). Wiele przystanków miało nazwy takie jak Cornet, Tierce i Prestant. Kiedy wszystkie przystanki głównego chóru grały razem, nazywano jeux Plein. To było jak średniowieczny Blockwerk. Wszystkie chóry trzcinowe razem nazywały się Grand jeux. Brzmiało to bardzo głośno i było używane do dialogów i fugi. Kompozytorzy to Nicolas de Grigny (1672-1703), Louis Marchand (1669-1732), Louis Nicolas Clérambault (1676-1749), Louis Claude Daquin (1694-1772) i François Couperin (1683-1733).

W Anglii nie było dużego zainteresowania rozwojem organów. Służyły one do akompaniowania chórowi. Nie było żadnych pedałów. Utwory na organy nazywano ochotnikami. Henry Purcell napisał kilka utworów organowych.

Organy w okresie klasycznym: ok. 1750-1840

Skład organowy osiągnął wielki szczyt w twórczości J.S.Bacha, ale wtedy ludzie zaczęli tracić zainteresowanie. W okresie muzyki klasycznej niewiele się działo w budownictwie organowym. Chociaż Mozart grał na organach i nazwał je "Królem Instrumentów", to jednak nie często pisał do nich muzykę. Wśród budowniczych organów w tym czasie byli Józef i Claude-Ignace Callinet, którzy zbudowali organy w Notre-Dame (St. Etienne, Loire) w 1837 roku.

Organy w okresie romantyzmu

W XIX wieku w Niemczech organy zaczęto wykorzystywać do naśladowania brzmienia orkiestry. Ludzie zaczęli również interesować się muzyką J.S. Bacha. Wiele organów klasycznych zostało przebudowanych i czasami traciły one swój pierwotny charakter. Organy w różnych krajach zaczęły brzmieć tak samo.

Stopniowo kompozytorzy znów zaczęli pisać na organy. Felix Mendelssohn (1809-1847) napisał kilka znakomitych sonat i preludiów oraz fugi, które zainspirowały muzykę Bacha i sprawiły, że inni kompozytorzy chcieli pisać muzykę organową. Robert Schumann (1810-1856) i Franz Liszt (1811-1886) pisali na organy, a później w wieku Max Reger (1873-1916) i Zygfryd Karg-Elert (1877-1933).

We Francji budowniczy organów Aristide Cavaillé-Coll (1811-1899) był prawdziwym geniuszem. Jego organy miały wiele nowych pomysłów, w tym dźwignię Barkera (ułatwiającą grę na sprzężonych instrukcjach) i umieszczanie rodzin przystanków na oddzielnych skrzyniach. Organiści mogli szybko zmieniać swoje rejestracje, wciskając lub wyciągając potrzebne im przystawki. Wśród kompozytorów byli Cezar Franck (1822-1890), Charles-Marie Widor (1845-1937) i Louis Vierne (1870-1937). Dwóch ostatnich napisało długie utwory w kilku częściach, które nazwali Symfoniami, ponieważ były pełne barwnych brzmień jak te w orkiestrze symfonicznej. Zwykle umieszczano w tej kolejności (z Grandem najbliżej grającego) trzy podręczniki o nazwach Grand, Positif i Récit. Grand miał ciepłe przystanki funkcyjne i duże trzciny (to było jak połączenie klasycznego plisowania jeux i grand jeux). Positif posiadał przystanki smyczkowe oraz trzcinę solo, a Récit lżejszą trzcinę.

W Anglii Samuel Wesley (1766-1837) napisał kilka ważnych utworów organowych inspirowanych przez J.S. Bacha, a jego syn Samuel Sebastian Wesley (1810-1876) był pod wpływem kontynentalnych kompozytorów romantycznych, takich jak Mendelssohn. W 1851 roku budowniczy organów Henry Willis zbudował duże organy na wystawę w Crystal Palace. Miały one trzy manuały i tablicę pedałową. To wyznaczyło standard w angielskim budownictwie organowym na przyszłość.

Średniowieczne organy piszczałkowe namalowane przez Jana van Eycka w 1536 r.


Organy zbudowane w 1706 r. przez Juana Casado Valdivielso w Monastyrze de las Huelgas Reales, Valladolid, Hiszpania


Organy francuskie zbudowane przez Callinet (1837) Saint-Etienne, Francja


XIX-wieczne organy w Holandii

Organy w dwudziestym wieku

W XX wieku organmistrzowie byli coraz bardziej zainteresowani powrotem do niektórych idei z okresu baroku i klasycyzmu. Wiele organów ma obecnie działanie elektryczne, ale dobre działanie mechaniczne ma tę zaletę, że gracz czuje się bardziej zbliżony do instrumentu, na którym gra. Niektóre duże dwudziestowieczne organy są w stanie grać wiele rodzajów muzyki organowej. Inne organy z XX wieku zostały zbudowane jako kopie instrumentów barokowych lub klasycznych, ale oznacza to, że instrumenty te nadają się głównie do muzyki barokowej lub klasycznej i nie są dobrze przystosowane do muzyki XIX i XX wieku.

W XIX wieku wiele organów w Anglii i Ameryce umieszczono w narożnikach kościołów, gdzie nie były one dobrze słyszalne. W XX wieku budowniczowie organów zastanawiali się bardziej nad najlepszą pozycją dla organów, tak aby dźwięk wypełniał główną część kościoła, nawę główną. Do najbardziej znanych dwudziestowiecznych kompozytorów organowych należą Marcel Dupré (1886-1971), Jehan Alain (1911-1940) i Olivier Messiaen (1908-1992) we Francji, Paul Hindemith (1895-1963) w Niemczech oraz Edward Elgar (1857-1934) i Herbert Howells (1892-1983) w Anglii. Czeski kompozytor Petr Eben (1929-2007) był jednym z najważniejszych kompozytorów organowych pod koniec XX wieku, piszącym w indywidualnym stylu.

Nowoczesne organy w Kopenhadze, w Danii. Na tych organach umieszczono z przodu kwadratowe drewniane piszczałki.

Organ jako instrument towarzyszący

Oprócz oczywistego wykorzystania organów do akompaniowania chórom kościelnym i śpiewowi kongregacyjnemu, organy często były używane jako instrumenty towarzyszące. W okresie baroku małe organy były wykorzystywane do akompaniowania instrumentom solowym lub małym grupom instrumentów lub orkiestrom. Ten rodzaj akompaniamentu nazywany był continuo. Zdarzało się, że kompozytorzy pisali koncerty organowe, w których organy były instrumentem solowym, a orkiestra akompaniowała. Handel napisał kilka takich koncertów. W czasach nowożytnych Francis Poulenc napisał koncert organowy. W III Symfonii Saint-Saënsa znajduje się ważny solowy koncert organowy. Inne utwory orkiestrowe mają czasem partie organowe. Organiści często sporządzali "transkrypcje" organowe, czyli aranżowali muzykę napisaną na inne instrumenty tak, by można ją było zagrać na organach.

Powiązane strony

• Organy elektroniczne
• Organ wodny
• Organy (muzyka)
• Tablatura organów