Wolfgang Amadeusz Mozart

Życie

Rodzina i wczesne lata

Wolfgang Amadeusz Mozart ("Wolfi" lub "Wolferl") urodził się w Salzburgu, w Austrii, jako syn Leopolda i Anny Marii Mozart. Leopold, był skrzypkiem w orkiestrze arcybiskupa Salzburga i autorem bestsellerowego wstępu do gry na skrzypcach.

Młody Mozart już w bardzo młodym wieku wykazał się wielkim talentem muzycznym. W wieku pięciu lat grał na klawesynie i skrzypcach, a także pisał małe utwory.

Siostra Mozarta Marianna ("Nannerl") była utalentowanym młodzieńcem. Dwoje dzieci otrzymało wykształcenie muzyczne i akademickie od ojca. Rodzina przez kilka lat podróżowała po Europie, występując przed rodakami królewskimi i arystokratami.

Mozart występował w Monachium, Pradze, Paryżu, Hadze i Londynie. W Londynie występował dla króla Jerzego III. Poznał kompozytora Johanna Christiana Bacha, jednego z synów Johanna Sebastiana Bacha. Siedział na kolanie Johanna Christiana Bacha (1735-1782) i improwizował fugę. I tu, w wieku ośmiu lat, usłyszał swoje pierwsze dwie symfonie.

Ostatecznie, Mozartowie wrócili do Salzburga. W 1768 roku wyruszyli jednak ponownie do Wiednia, gdzie dwunastoletni Wolfgang wystawił swoją pierwszą operę, Bastien und Bastienne. Został wówczas zarażony ospą. Odzyskał zdrowie, ale jego twarz była naznaczona na całe życie. Pojechał do Włoch, gdzie usłyszał muzykę wielu znanych włoskich kompozytorów, w tym Gregorio Allegri, który napisał utwór Misererere. Utwór ten został napisany dla papieża na potrzeby chóru watykańskiego. Nikt nie mógł zobaczyć napisanej muzyki, aby żaden inny chór nie mógł jej zaśpiewać. Mozart usłyszał ten utwór raz, a potem wszystko spisał z pamięci. Spotkał się z papieżem i otrzymał rycerstwo (Order Złotej Ostry).

W 1777 roku udał się w podróż z matką. W Mannheim zakochał się w Aloysii Weber. Miała ona 16 lat i studiowała śpiew. Mozart chciał zabrać ją do Włoch, by uczynić ją sławną, ale jego ojciec położył kres tym planom. Do 1778 roku Mozart i jego matka byli w Paryżu. Jego matka tam zmarła.

Mozart w Wiedniu

Mozart napisał kilka małych oper, gdy był młody, ale jego pierwszą naprawdę ważną operą był Idomeneo. Została ona po raz pierwszy wykonana w Monachium w 1780 roku. W następnym roku pojechał do Wiednia. W tym czasie pracował, podobnie jak jego ojciec, dla arcybiskupa Salzburga. Po powrocie do Salzburga pokłócił się z arcybiskupem, który faktycznie go wykopał. Mozart udał się do Wiednia, gdzie spędził resztę życia.

W 1782 roku ożenił się z Constanze Weber, jedną z trzech młodszych sióstr Aloysia (która do tej pory była żoną kogoś innego). Miały mieć siedmioro dzieci, ale pięć z nich zmarło w dzieciństwie. Ojciec Mozarta nie zgodził się na to małżeństwo. Constanze była kochającą żoną, ale, podobnie jak Mozart, nie była dobra w dbaniu o pieniądze, więc często były bardzo biedne.

W tym samym roku, 1782, Mozart napisał kolejną bardzo udaną operę: Die Entführung aus dem Serail ("Uprowadzenie z Seraju"). Jedna ze słynnych opowieści mówi, że po usłyszeniu tej opery przez cesarza, powiedział on Mozartowi, że jest "za dużo nut". Mozart odpowiedział: "Tyle, ile trzeba, Wasza Wysokość."

Mozart rozpoczął serię koncertów, w których zagrał własne koncerty fortepianowe, dyrygując z klawiatury. Poznał kompozytora Josepha Haydna i obaj panowie stali się wielkimi przyjaciółmi, często grając razem w kwartecie smyczkowym. Haydn powiedział pewnego dnia do Leopolda Mozarta: "Przed Bogiem i jako uczciwy człowiek mówię ci, że twój syn jest największym kompozytorem znanym mi osobiście lub z nazwiska. Ma gust, a co więcej, najgłębszą wiedzę o kompozycji." Mozart był w tej samej Loży Masońskiej co Haydn i zadedykował mu niektóre ze swoich kwartetów smyczkowych.

Widzowie w Wiedniu po kilku latach nie udzielili Mozartowi większego wsparcia, więc często jeździł do Pragi, gdzie publiczność go kochała. Dużą popularnością cieszyła się jego opera WeseleFigara, a w 1787 r. dał tam pierwsze wykonanie opery Don Giovanni.

Ostateczna choroba i śmierć

Istnieje kilka historii o ostatniej chorobie i śmierci Mozarta i niełatwo jest być pewnym, co się stało. Pracował on nad operą Czarodziejski flet, która jest jednym z jego najlepszych dzieł i bardzo popularną dziś operą. Jest napisana po niemiecku, nie włosku, jak większość jego innych oper. W pewnym sensie jest jak angielska pantomima. W tym samym czasie, kiedy nad nią pracował, został poproszony przez obcego o skomponowanie requiem. Kazano mu napisać to w tajemnicy. Następnie poproszono go o napisanie włoskiej opery La Clemenza di Tito, która została wykonana w Pradze we wrześniu 1791 roku. Pod koniec września Czarodziejski flet został wykonany po raz pierwszy. Mozart pracował wtedy bardzo ciężko w Requiem. Musiał zdawać sobie sprawę, że jest już bardzo chory, a requiem (msza za zmarłych) było w pewnym sensie dla niego samego. Zmarł w Wiedniu, zanim mógł je dokończyć. Constanze poprosił innego kompozytora, niejakiego Franza Xavera Süssmayra, o dokończenie dzieła. Mozart został pochowany na cmentarzu św. Marksa.

Muzyka Mozarta

Muzyka Mozarta, podobnie jak Haydna, jest najlepszą z tego, co znane jest jako styl klasyczny. W momencie, gdy zaczął komponować, okres baroku właśnie się kończył. Smaki zmieniały się w muzyce. Forma, równowaga i elegancja były uważane za ważniejsze od kontrapunktu. Mozart był pierwszym wielkim kompozytorem, który napisał muzykę na fortepian, instrument, który dopiero co stał się popularny. Pisał prawie wszystkie rodzaje muzyki: symfonie, opery, koncerty solowe, muzykę kameralną, zwłaszcza kwartety i kwintety smyczkowe oraz sonatę fortepianową. Pisał również wiele muzyki religijnej, w tym msze, a także muzykę popularną, jak tańce, divertimenti i serenady.

Kiedy Mozart był młody, symfonia była zazwyczaj krótkim, prostym utworem dla rozrywki. Mozart uczynił z symfonii starannie dopracowany utwór trwający do pół godziny. Jego trzy ostatnie symfonie są szczególnie pięknymi arcydziełami. Jego koncerty, zwłaszcza fortepianowe, są o wiele bardziej zaawansowane niż wszystko, co zostało napisane wcześniej. Mimo że Mozart zachowywał się czasem w sposób iście dziecinny, był dobry w rozumieniu ludzkiego charakteru. Widać to wyraźnie w jego operach, gdzie wprowadził wiele subtelnych efektów, by opisać bohaterów tej historii.

Opery Mozarta należą do jego największych dzieł. Bardzo dobrze rozumiał ludzkie charaktery i potrafił napisać muzykę, która mówi nam wszystko o osobowościach w operach. Trzy opery, w których umieścił słowa Lorenza Da Ponte: Don Giovanni, Le Nozze di Figaro (Wesele Figara) i Cosi fan tutte zawierają bardzo mądre zespoły, w których śpiewa jednocześnie kilka postaci, z których każda pokazuje swój pogląd na sytuację.

Poza wieloma wielkimi arcydziełami Mozart napisał wiele utworów w bardziej popularnym stylu, w tym kilka utworów, które wszyscy dziś znają. Jego serenada Eine kleine Nachtmusik K525 jest znana wszędzie, podobnie jak tureckie Rondo z Sonaty fortepianowej A K331, otwarcie 40. Symfonii g-moll K550 oraz pieśń ptasiołka z Czarodziejskiego fletu K620.

Leopold, Wolfgang i Nannerl, około 1763 r.


Niedokończony portret Mozarta, 1782 r.

Katalog utworów

Jakiś czas po śmierci Mozarta człowiek zwany Köchel studiował całą muzykę Mozarta, próbował ułożyć ją w porządku chronologicznym i nadał jej numer. Numer ten pomaga nam dokładnie wiedzieć, o jaki utwór chodzi, na przykład Symfonia g-moll K183 nie jest tym samym utworem, co Symfonia g-moll K550 (K oznacza Köchela. Niekiedy pisze się ją "KV550", co oznacza "Köchel Verzeichnis", czyli "Katalog Köchela"). Najwyższa liczba Köchela to 626, jego masa requiem.

Powiązane strony

• Amadeus (film)