Ludwig van Beethoven

Wczesne lata

Niewiele wiadomo o dzieciństwie Beethovena. Został ochrzczony 17 grudnia 1770 roku, a urodził się prawdopodobnie kilka dni wcześniej. Rodzicami Beethovena byli Johann van Beethoven (1740 w Bonn - 18 grudnia 1792) i Maria Magdalena Keverich (1744 w Ehrenbreitstein - 17 lipca 1787). Ojciec Magdaleny, Johann Heinrich Keverich, był ordynariuszem na dworze arcybiskupstwa Trewiru w twierdzy Festung Ehrenbreitstein naprzeciwko Koblencji. Jego ojciec był dość mało znaczącym muzykiem, który pracował na dworze elektora Kolonii. Dwór ten znajdował się w Bonn i to właśnie tutaj mieszkał do późnej starości. Ojciec udzielał mu pierwszych lekcji gry na fortepianie i skrzypcach. Beethoven był cudownym dzieckiem, podobnie jak Mozart, ale podczas gdy Mozart jako mały chłopiec był wożony przez ojca po całej Europie, Beethoven nie podróżował aż do 17 roku życia. W tym czasie jego nauczycielem gry na fortepianie był niejaki Neefe, który uczył się gry na fortepianie od Carla Philippa Emanuela Bacha, syna Johanna Sebastiana Bacha. Neefe powiedział elektorowi, że młody Beethoven powinien mieć możliwość podróżowania, więc pozwolono mu wyjechać do Wiednia. Tam być może otrzymał jedną lub dwie lekcje od Mozarta, ale potem dostał list, że jego matka jest umierająca, więc pospieszył się z powrotem do Bonn. Wkrótce matka zmarła, a Beethoven musiał pomagać w opiece nad rodziną, gdyż jego ojciec popadł w alkoholizm. Beethoven grał na altówce w orkiestrze elektora, zaczął komponować i zaprzyjaźnił się z wieloma ludźmi. Niektórzy z tych przyjaciół byli muzykami, inni bardzo ważnymi ludźmi, wielu z nich było arystokratami, którzy mogliby mu pomóc w karierze.

W 1792 roku elektor pozwolił Beethovenowi ponownie wyjechać do Wiednia. Spodziewano się, że po jakimś czasie powróci. Jednak Beethoven nigdy nie opuścił Wiednia. Pozostał tam do końca życia. Bardzo chciałby mieć więcej lekcji kompozycji u Mozarta, ale Mozart właśnie zmarł, więc zamiast tego pobierał lekcje u Haydna. Haydn był dobrym nauczycielem, ale rok później wyjechał do Anglii. Beethoven pobierał więc lekcje u niejakiego Albrechtsbergera, który nie był tak sławny jak Haydn. Był on również dobrym nauczycielem i kazał mu pisać wiele ćwiczeń technicznych. Pokazał mu, jak pisać zaawansowany kontrapunkt i fugi. To pomogło mu stać się wielkim kompozytorem.

Beethoven chciał zdobyć sławę jako pianista i kompozytor, zaczął więc poznawać ważnych, arystokratycznych ludzi. Niektórzy z nich słyszeli go już w Bonn, gdy tam podróżowali, więc jego nazwisko stawało się znane w Wiedniu. Pomogło mu też to, że mógł powiedzieć, iż jest uczniem słynnego Josepha Haydna. W Wiedniu było wielu arystokratów, którzy lubili muzykę i wielu z nich miało swoje prywatne orkiestry. Niektórzy z nich zaczęli dawać Beethovenowi mieszkania, gdy w 1794 roku elektor Bonn przestał przysyłać mu pieniądze. Beethoven zaczął występować w prywatnych domach i stał się znany z improwizacji. W 1795 r. wykonał na koncercie jeden z koncertów fortepianowych. Ukazała się też jego pierwsza publikacja (opus 1). Był to zespół trzech Triów fortepianowych. Haydn usłyszał je rok wcześniej na prywatnym koncercie i poradził Beethovenowi, by nie wydawał trzeciego z nich. Wydał je jednak, i to właśnie ono odniosło największy sukces. Jego opus 2 to grupa trzech sonat fortepianowych, które grał na dworze swego przyjaciela, księcia Lichnowskiego. Publikując je, zadedykował je Haydnowi.

Beethoven zaczynał zdobywać sławę, podróżował do Pragi i Pressburga. Pisał dużo muzyki kameralnej. Być może był trochę zazdrosny o sukces, jaki Haydn odniósł swoimi ostatnimi symfoniami, które napisał dla Londynu. W 1800 roku dał swój pierwszy publiczny koncert z własną muzyką. Dyrygował zarówno swoją I Symfonią, jak i Septetem. Kilku wydawców próbowało go przekonać, by pozwolił im publikować swoje nowe utwory. Beethoven stawał się sławny jako kompozytor. W tym okresie powstała też jego najsłynniejsza sonata fortepianowa: Nr 14, cis-moll, zwaną "Księżycową". Napisał ją dla swojej dziewczyny, 16-letniej Giulietty Guicciardi. Nie był jednak szczęśliwy, ponieważ zdał sobie sprawę, że zaczyna tracić słuch. A kiedy poprosił o rękę Giulietty, jej rodzice odmówili i wydali ją za innego 20-letniego mężczyznę.

13-letni Beethoven około 1783 roku.

Okres średni

Wydaje się, że Beethoven próbował zapomnieć o tych złych myślach poprzez bardzo ciężką pracę. Skomponował dużo więcej muzyki, w tym III Symfonię, zwaną Eroiką. Pierwotnie nadał jej tytuł Bonaparte na cześć Napoleona, którego podziwiał. Ale kiedy Napoleon koronował się na cesarza w 1804 roku, Beethoven zaczął myśleć, że to tylko tyran, który chce mieć dużo władzy. Podszedł do stołu, na którym leżała partytura symfonii i podarł stronę tytułową. Beethoven pozostał w tym roku w Wiedniu, ciężko pracując w operze i udzielając lekcji gry na fortepianie Józefinie von Brunsvik, do której pisał pełne pasji listy. Była to młoda wdowa z czwórką dzieci. Nie wiadomo do końca, co czuła do Beethovena, ale towarzysko należała do wyższych sfer i zapewne uważała, że dziki muzyk nie jest odpowiednim mężem. W końcu poślubiła barona, ale i to małżeństwo, podobnie jak pierwsze, nie było szczęśliwe.

W 1805 roku Beethoven napisał swoją jedyną operę. Wiosną następnego roku odbyła ona dwa przedstawienia, ale nie była wystawiana przez kolejne osiem lat. Beethoven wprowadził kilka zmian do opery, która stała się znana jako Fidelio. Uwertura, którą napisał na przedstawienie w 1806 roku, znana jest obecnie jako Leonora 3 i zazwyczaj wykonywana jest osobno na koncertach. Opera jest operą "ratunkową", typowym francuskim rodzajem opery, opisującym mężczyznę uwięzionego i uratowanego przez kochankę, której w przebraniu mężczyzny udaje się dostać do więzienia.

Beethoven nadal tworzył kompozycje: Koncert skrzypcowy, symfonie, koncerty fortepianowe, kwartety smyczkowe i muzykę kameralną. W 1806 roku powstały dwie jego największe symfonie: V Symfonia i VI Symfonia "Pastoralna". Pierwsza z nich znana była z mrocznego i głębokiego brzmienia, zwłaszcza w pierwszej części. Druga słynęła z przedstawiania krajobrazów wiejskich. Napisał także IV Koncert fortepianowy i V Koncert fortepianowy "Cesarski". Zarabiał na przypodobaniu się arystokratom, dedykując im utwory w zamian za honoraria, oraz sprzedając swoją muzykę wydawcom. Sporadycznie zarabiał na koncertach. Nie był to jednak stały dochód. Bardzo chciałby otrzymać posadę kapelmistrza cesarza. Nie udało mu się jej zdobyć, ale w 1809 roku trzej bogaci arystokraci: arcyksiążę Rodolf, książę Lobkowitz i książę Kinsky zapewnili mu dochody do końca życia pod warunkiem pozostania w Wiedniu. Dzięki temu Beethoven nie musiał się już tak bardzo martwić o pieniądze. Poproszono go o napisanie muzyki do sztuki Goethego Egmont. Uwertura ta jest bardzo często wykonywana jako utwór koncertowy. Beethoven bardzo chciał poznać Goethego. Dwaj wielcy ludzie spotkali się w Teplitz. Goethe opisał później Beethovena jako człowieka o dość dzikim usposobieniu, który utrudniał sobie życie swoim przekornym stosunkiem do świata. Beethoven podziwiał kilka kobiet, w tym jedną, do której napisał pełen pasji list. Znana jest jako "Nieśmiertelna Ukochana", ale nikt nie wie, kim była. Wydaje się, że Beethoven popadł w głęboką depresję, ponieważ nigdy nie znalazł prawdziwego szczęścia w miłości.

Głuchota

W liście z 29 czerwca 1801 roku Beethoven zdradza przyjacielowi z Bonn straszną tajemnicę, którą skrywał od pewnego czasu. Wiedział, że staje się głuchy. Od pewnego czasu miewał gorączki i bóle brzucha. Młody człowiek nie spodziewa się, że ogłuchnie, ale teraz zaczynał się do tego przyznawać przed samym sobą. Trudno mu było usłyszeć, co ludzie mówią. Właśnie w chwili, gdy zaczynał być znany jako jeden z największych kompozytorów, świadomość, że traci słuch, była strasznym ciosem. W 1802 roku zatrzymał się na pewien czas w Heiligenstadt, które obecnie jest przedmieściem Wiednia, ale w tamtych czasach znajdowało się poza miastem. Tam napisał słynny list, który znany jest jako Testament z Heiligenstadt. Jest on datowany na 6 października i opowiada o jego rosnącej frustracji z powodu głuchoty. Prosi ludzi, by mu wybaczyli, jeśli nie słyszy, co mówią. Powiedział, że często myślał o samobójstwie, ale miał w głowie tyle muzyki, która musiała zostać zapisana, że postanowił kontynuować swoje życie. Ten bardzo emocjonalny list został znaleziony po jego śmierci wśród jego papierów. Nigdy nikomu go nie wysłał.

Późniejsze życie

W 1814 roku Beethoven osiągnął szczyt sławy. Wiedeńczycy uważali go za największego żyjącego kompozytora, często zapraszali go do swych pałaców królewscy. To właśnie w tym roku zagrał swoje słynne Trio fortepianowe op. 97 Arcyksiążę. Był to ostatni raz, kiedy zagrał publicznie na fortepianie. Głuchota uniemożliwiała mu dalszą grę.

Beethoven miał wiele problemów, gdy zmarł jego brat Caspar Carl, pozostawiając 9-letniego syna. Matka chłopca mogła być niezdolna do opieki nad nim, ale Beethoven musiał to udowodnić przed sądem. Przez kilka lat opiekował się bratankiem, ale była to trudna relacja, wymagająca wielu pism procesowych i kłótni z ludźmi. W 1826 r. Karl próbował się zastrzelić. Przeżył, ale ludzie namówili Beethovena, by przestał być jego opiekunem. Karl poszedł do wojska.

Ostatnie lata były dla Beethovena nieszczęśliwe. W tym czasie komponował bardzo niewiele. W 1817 roku powrócił do zdrowia i napisał dwie ostatnie symfonie, mszę zwaną Missa Solemnis, pięć ostatnich sonat fortepianowych oraz grupę kwartetów smyczkowych, tak nowoczesnych i trudnych, że niewielu ówczesnych rozumiało ich muzykę. Dziś uważa się je za największe dzieła, jakie kiedykolwiek napisano na kwartet smyczkowy.

Jego IX Symfonia nazywana jest Symfonią Chóralną, ponieważ w ostatniej części występuje chór i soliści. W tamtych czasach ludzie też tego nie rozumieli, bo symfonia to zwykle utwór na orkiestrę, a nie na śpiewaków. Beethoven wybrał słowa wiersza niemieckiego poety Friedricha Schillera: An die Freude (Oda do radości). Oda do radości opowiada o wspólnym życiu w pokoju i harmonii, jest więc ważnym przesłaniem dla ludzi. Dlatego też w ostatnich latach została wybrana na hymn narodowy Unii Europejskiej. IX Symfonia została wykonana na koncercie 7 maja 1824 roku. Po części scherzo publiczność biła entuzjastyczne brawa, ale Beethoven nie słyszał oklasków i jeden ze śpiewaków musiał go odwrócić, by mógł zobaczyć, że ludzie klaszczą.

Beethoven zmarł 26 marca 1827 roku. Na jego pogrzeb wyszło na ulice około 20 tysięcy ludzi. Mowę pogrzebową napisał słynny poeta Franz Grillparzer. Jednym z niosących pochodnie był Franz Schubert. Schubert zmarł w następnym roku. W 1888 roku szczątki Beethovena i Schuberta zostały przeniesione na inny cmentarz w Wiedniu i złożone obok siebie.

Beethoven w 1823 roku przez Ferdinanda Georga Waldmüllera

Dziedzictwo

Muzykę Beethovena dzieli się zwykle na trzy okresy: Wczesny, Średni i Późny. Większość kompozytorów, którzy żyją długo, z wiekiem rozwija się i zmienia swój sposób komponowania. Oczywiście te zmiany w stylu nie są nagłe, ale pozwalają dobrze zrozumieć poszczególne okresy życia kompozytora.

Pierwszy okres obejmuje dzieła, które napisał w młodości w Bonn i we wczesnym okresie życia w Wiedniu, aż do około 1803 roku. Okres środkowy rozpoczyna się od Symfonii Eroica i obejmuje większość jego dzieł orkiestrowych. Ostatni okres to IX Symfonia i późne kwartety smyczkowe.

Beethoven jest prawdopodobnie najbardziej znanym i najczęściej opisywanym kompozytorem. Miał dziką osobowość i to było coś, czego romantycy w XIX wieku zawsze oczekiwali od wielkich artystów. Romantycy uważali, że artysta jest kimś w rodzaju osoby o wyolbrzymionych cechach, która nie jest podobna do normalnych ludzi. Beethoven miał bardzo silną osobowość. Żył w czasach rewolucji francuskiej i miał silne poglądy na temat niezależności i sposobów życia wolnych od tyranii. To czyniło go bohaterem w oczach wielu ludzi.

Jego muzyka była tak sławna, że wielu kompozytorom w XIX wieku trudno było komponować, ponieważ myśleli, że będą do niego porównywani. Na przykład Johannes Brahms długo zabierał się do napisania swojej I Symfonii. Myślał, że wszyscy oczekują od niego, że będzie następnym Beethovenem. Dopiero pod koniec XIX wieku Gustav Mahler napisał kilka symfonii, w których śpiewa, choć robi to zupełnie inaczej niż Beethoven.

Beethoven na niemieckim znaczku pocztowym.