Dyrygowanie

Historia

W XVII wieku orkiestry były zazwyczaj na tyle małe, że nie potrzebowały dyrygenta. Często były one kierowane przez klawiszowca lub głównego skrzypka. Jednak w miarę jak orkiestry stawały się coraz większe i zaczęły używać coraz większej liczby instrumentów, przyjęło się, że ktoś, kto nie gra na żadnym instrumencie, staje naprzeciwko orkiestry jako dyrektor lub dyrygent. Jednym z pierwszych dyrygentów był francuski kompozytor Jean-Baptiste Lully (1632-1687), który odmierzał czas uderzając dużą laską (jak laska) o podłogę w rytm muzyki. Pewnego dnia walił swoją laską tak mocno, że przebiła mu stopę i zmarł na gangrenę.

Dyrygowanie w formie, jaką znamy dzisiaj, stało się normą w XIX wieku. Kompozytor Felix Mendelssohn (1809-1847) był znany z tego, że był bardzo dobrym dyrygentem. Niektórzy dyrygenci w czasach wiktoriańskich zachowywali się tak, jakby chcieli się popisać. Mniej więcej w tym samym czasie Louis Antoine Jullien (1812-1860) był francuskim dyrygentem, który nosił białe rękawiczki, które wręczano mu na srebrnej tacy na początku koncertu. Ubierał się w drogie stroje, a jego długie czarne włosy falowały na wszystkie strony, gdy dyrygował. Odniósł wielki sukces, najpierw we Francji, potem w Wielkiej Brytanii, a następnie nawet w Stanach Zjednoczonych, gdzie współpracował z showmanem P.T. Barnumem. Jego koncerty były mieszanką tańca i muzyki "klasycznej", zawsze z najlepszymi muzykami. Jego życie było tak dziwne, że opublikowano biografię (w języku francuskim) ([1]).

Brytyjski dyrygent Sir Henry Wood (1869-1944), który zasłynął jako dyrygent The Proms, był człowiekiem lubianym i szanowanym przez orkiestry i publiczność.

Technika prowadzenia

Dyrygenci zazwyczaj wybijają czas prawą ręką. Pozostawia to lewą rękę wolną do pokazywania poszczególnym instrumentom, kiedy wchodzą (kiedy zaczynają grać) oraz do wykonywania gestów interpretacyjnych, takich jak wskazywanie, kiedy należy grać głośniej lub ciszej, szybciej lub wolniej. Większość dyrygentów posiada pałeczkę zwaną "batutą". Ułatwia ona osobom siedzącym z tyłu dużych orkiestr lub chórów dostrzeżenie rytmu. Inni dyrygenci, na przykład ci, którzy prowadzą śpiewaków, wolą nie używać batuty. Dyrygent stoi na małej platformie zwanej "mównicą".

Bycie dobrym dyrygentem nie jest łatwe. Nie jest to tylko kwestia nadawania równego rytmu. Dobry dyrygent będzie znał muzykę bardzo dobrze, rozumiał, jak kompozytor chciał, aby brzmiała, będzie w stanie rozgryźć szczegóły techniczne i będzie wiedział, jak współpracować z orkiestrą, aby stworzyć wspaniałą muzykę, której wszyscy będą chcieli słuchać. Posiadanie dobrych umiejętności komunikacyjnych bardzo by pomogło, ale niektórzy dyrygenci mówią bardzo mało podczas prób. Wszystko wyjaśniają poprzez sposób, w jaki dyrygują.

Słynne przewodniki

Do najsłynniejszych dyrygentów w przeszłości należeli: Gustav Mahler, Hans Richter, Arthur Nikisch, Arturo Toscanini, Bruno Walter, Wilhelm Furtwängler, Herbert von Karajan, Leopold Stokowski, Georg Solti, John Barbirolli, Otto Klemperer, George Szell i Leonard Bernstein.

Do najsłynniejszych współczesnych dyrygentów należą: Marin Alsop, Riccardo Chailly, Gustavo Dudamel, Sir Simon Rattle, Andris Nelsons, Valery Gergiev i Bernard Haitink.

Tytuły

Główny dyrygent, który kieruje orkiestrą, często otrzymuje tytuł "dyrektora muzycznego". Oznacza to zazwyczaj, że ma on dużą władzę w organizacji orkiestry, np. wybierając muzykę, która będzie wykonywana na każdym koncercie lub zapraszając solistów do występów z orkiestrą. Orkiestry mogą nadawać honorowe tytuły swojemu dyrygentowi, takie jak "laureat dyrygentury".

Dyrygent gościnny" to osoba, która regularnie dyryguje orkiestrą, ale nie jest głównym dyrygentem. Zazwyczaj jest on zapraszany przez głównego dyrygenta do poprowadzenia występu od czasu do czasu. Asystent dyrygenta" to często młody dyrygent, który pomaga głównemu dyrygentowi i dostaje szansę poprowadzenia niektórych koncertów. Leonard Bernstein zasłynął w 1953 roku jako asystent dyrygenta Filharmonii Nowojorskiej, kiedy poprowadził koncert, który był transmitowany na cały kraj przez CBS Radio, nie mając czasu na przygotowanie się do niego. Był głównym dyrektorem tej orkiestry od 1958 do 1969 roku.