Yehudi Menuhin
Yehudi Menuhin, baron Menuhin, OM, KBE (22 kwietnia 1916 r. w Nowym Jorku - 12 marca 1999 r. w Berlinie) był skrzypkiem i dyrygentem. Jako dziecko był jednym z najbardziej niezwykłych cudownych skrzypków, jacy kiedykolwiek istnieli. Był jednym z największych skrzypków XX wieku. W późniejszym życiu wiele występował również jako dyrygent. Był bardzo wpływowym pedagogiem, który założył pod Londynem szkołę dla dzieci uzdolnionych muzycznie - Yehudi Menuhin School. Urodził się jako obywatel amerykański, ale w 1970 r. został Szwajcarem, a w 1985 r. przyjął obywatelstwo brytyjskie.
Yehudi Menuhin (1976)
Życie
Wczesne lata
Yehudi Menuhin urodził się w Nowym Jorku, w stanie Nowy Jork. Jego rodzice byli rosyjskimi Żydami, którzy przybyli z terenów dzisiejszej Białorusi. Jego siostrami były Hephzibah Menuhin, która została pianistką i Yaltah Menuhin, która została pianistką, malarką i poetką. Jego ojciec, Moshe Menuhin, był studentem rabinicznym i pisarzem, który sprzeciwiał się syjonizmowi.
Pierwsze lekcje gry na skrzypcach Menuhin pobierał tuż po ukończeniu czwartego roku życia w San Francisco u nauczyciela gry na skrzypcach Sigmunda Ankera. Od razu wykazał się niezwykłym talentem. Kontynuował naukę u Louisa Persingera, a w 1924 r. wystąpił z Orkiestrą SymfonicznąSan Francisco, a w 1926 r. w Nowym Jorku. W lutym 1927 r. wystąpił w Paryżu, po czym studiował u rumuńskiego kompozytora i skrzypka George'a Enescu. Gdy w listopadzie 1927 r. w Nowym Jorku zagrał Koncert skrzypcowy Beethovena z dyrygentem Fritzem Buschem, natychmiast zyskał światową sławę. Miał nie tylko niesamowitą technikę, ale rozumiał muzykę tak dobrze, jak każdy dorosły muzyk. Już jako dziecko dokonał wielu nagrań. Jednym z najbardziej niezwykłych było dokonane w 1932 roku nagranie Koncertu skrzypcowego Elgara. Elgar, który miał wtedy 75 lat, dyrygował orkiestrą.
Środek kariery
Podczas II wojny światowej Menuhin dał ponad 500 występów dla żołnierzy amerykańskich i alianckich. Był pierwszą osobą, która po wojnie wystąpiła w paryskiej Opérze, a po uwolnieniu w kwietniu 1945 roku pojechał z kompozytorem Benjaminem Brittenem na występ dla więźniów obozu koncentracyjnego Bergen-Belsen. Do Niemiec powrócił w 1947 roku, by wystąpić z orkiestrą Filharmonii Berlińskiej pod batutą dyrygenta Wilhelma Furtwänglera. Wielu Żydów twierdziło, że nie powinien był tego robić, ponieważ Furtwängler grał dla nazistów, którzy zabili tak wielu Żydów, ale Menuhin powiedział, że tak należało postąpić.
Menuhin nadal dawał wiele występów, ale bywały momenty, kiedy nie grał już tak dobrze. Być może pracował zbyt ciężko. Musiał dać sobie czas wolny od występów i bardzo uważnie ćwiczył, studiował medytację i jogę, aby pomóc sobie uporać się z problemami.
Późniejsza kariera
Menuhin kontynuował występy aż do późnej starości. Nie ograniczał się jedynie do muzyki klasycznej, ale zgłębiał inne rodzaje muzyki, takie jak jazz, w którym często grał ze słynnym skrzypkiem jazzowym Stéphane Grappellim, a także muzykę indyjską, w której grał z sitarzystą Ravim Shankarem. Dyrygował również niektórymi z największych orkiestr świata i założył własną orkiestrę kameralną.
W 1959 roku Menuhin zamieszkał w Londynie. Dużo koncertował w Anglii, m.in. na Bath Festival, ale także nadal podróżował po całym świecie.
W 1962 r. założył szkołę dla dzieci szczególnie uzdolnionych muzycznie. Została ona nazwana YehudiMenuhin School. Szkoła znajduje się w Stoke d'Abernon, Surrey, na południe od Londynu.
W 1983 roku wraz z Robertem Mastersem założył Międzynarodowy Konkurs Młodych Skrzypków im. Yehudi Menuhina. Wielu z dzisiejszych sławnych skrzypków zdobyło nagrody na tym konkursie, wśród nich Tasmin Little i Nikolaj Znaider.
W 1991 r. otrzymał od rządu izraelskiego nagrodę Wolfa. W izraelskim Knesecie wygłosił przemówienie, w którym skrytykował okupację Zachodniego Brzegu Jordanu przez Izrael. Powiedział, że nie jest w porządku, aby Żydzi, którzy od 5000 lat żyją według surowych zasad moralnych, nie pozwalali innym (czyli Palestyńczykom) również tam żyć.
Menuhin miał wielu uczniów, którzy stali się sławni, w tym Nigela Kennedy'ego.
Życie osobiste
Yehudi Menuhin był dwukrotnie żonaty. Po raz pierwszy poślubił Nolę Nicholas, córkę australijskiego przemysłowca i siostrę pierwszego męża Hephzibah Menuhin. Mieli dwoje dzieci. Po rozwodzie ożenił się z brytyjską baletnicą i aktorką Dianą Gould. Mieli dwóch synów, Gerarda i Jeremy'ego, który został pianistą.
Imię Yehudi oznacza "Żyd" w języku hebrajskim. Oznacza ono "Dzięki Bogu".
Yehudi Menuhin został uhonorowany wieloma odznaczeniami z całego świata. Należą do nich m.in. komandor Legii Honorowej, kawaler holenderskiego Orderu Oranje Nassau, honorowe KBE oraz Nehru Award for International Understanding. W 1993 roku otrzymał tytuł dożywotniego rówieśnika i został lordem Menuhin.
Lord Menuhin zmarł w Berlinie, w Niemczech, na zapalenie oskrzeli.
Wkrótce po jego śmierci, Królewska Akademia Muzyczna otrzymała Archiwum Yehudi Menuhina, bardzo dużą kolekcję książek muzycznych, listów itp. należących do Yehudi Menuhina.
Yehudi Menuhin z Bruno Walterem (1931)
Yehudi Menuhin w filmie "Stage Door Canteen" (1943)
