Metro

Szybki tranzyt to nazwa rodzaju kolei, która posiada pociągi, które jeżdżą bardzo często i przewożą wielu pasażerów jednocześnie. Zazwyczaj znajduje się ona w mieście lub obszarze miejskim i zabiera ludzi do i z niego. Pociągi jeżdżą bardzo szybko między miejscami, ponieważ nie mieszają się z innym ruchem. Większość szybkich kolei tranzytowych nie posiada przejazdów kolejowych, ale tory biegną nad i pod innymi drogami lub w tunelach lub przez mosty, więc się nie spotykają.

Wiele miejsc nazywa swój system szybkiego tranzytu metrem. Innymi słowy, dla szybkiego tranzytu, które różnią się na całym świecie, są metro, podziemia, rury, wyniesione lub ciężkiej kolei. Słowa te czasami opisują sposób, w jaki system jest zbudowany: niektóre systemy znajdują się całkowicie pod ziemią lub nad ziemią, podczas gdy inne mogą mieć zarówno odcinki pod ziemią, jak i nad ziemią.

Jeden system szybkiego tranzytu może mieć wiele linii, które jeżdżą w różnych miejscach i wiele stacji, na których ludzie mogą wsiadać i wysiadać z pociągów, a czasami przesiadać się między innymi środkami transportu publicznego. Na tych liniach często znajdują się stacje, na których ludzie mogą przesiadać się z jednej linii do drugiej, aby jechać w innym kierunku. Tego rodzaju stacje nazywane są stacjami przesiadkowymi, a wiele z największych systemów szybkiego ruchu posiada kilka takich stacji.

Stacja metra w Moskwie

Linia metra wyniesiona z Paryża

Szybkie sieci tranzytowe na całym świecie: Szybki przejazd w jednym mieście Szybki przejazd w dwóch lub więcej miastach Szybki przejazd w budowie Planowany szybki przejazd Brak szybkiego tranzytu

Stacja metra w Changsha, Chiny

Europa

Wiele osób uważa, że najstarszym systemem szybkiego tranzytu wszelkiego rodzaju jest kolej miejska w Londynie, stolicy Zjednoczonego Królestwa. Pierwsza część tego, co ostatecznie stanie się Londyńskim Podziemiem zaczęła się budować w 1860 roku, a pierwsza część została otwarta w 1863 roku. Pierwsze pociągi podziemne napędzane były lokomotywami, które spalały węgiel, a dym powodował, że wielu ludzi cierpiało z powodu zadławienia się w tunelach. Później pociągi na tej linii jeździły na energii elektrycznej. Linia ta, będąca obecnie częścią linii metropolitalnej, działa do dziś. Inna linia kolejowa w Londynie, City i South London Railway, była pierwszą szybką linią tranzytową, na której korzystano z pociągów napędzanych energią elektryczną. Ta część została otwarta w 1890 r. i dziś jest częścią linii północnej. W Londynie wybudowano kilka kolejnych linii metra, a dziś metro, które nazywane jest "tubą" dla swoich małych pociągów i tuneli, ma jedenaście linii, z których część biegnie po torach, które są wykorzystywane przez pociągi kolei państwowych.

Kolejnymi dwoma miastami, które wybudowały szybkie linie tranzytowe były Budapeszt, Węgry (którego pierwsza linia metra została otwarta w 1896 r.) oraz Glasgow, Szkocja (którego "Subway" również zostało otwarte w 1896 r.). Wkrótce wiele innych dużych miast w Europie wybudowało własne linie metra, m.in. Berlin, Niemcy (Berlin U-Bahn), Paryż, Francja (Paris Métro) i Moskwa, Rosja (Metro Moskiewskie). Wiele linii Paris Métro wykorzystuje pociągi z oponami gumowymi i kołami wykonanymi ze stali; dzięki temu pociągi poruszają się lepiej i płynniej, zwłaszcza na stromych wzniesieniach. Metro w Montrealu również działa w ten sposób, podobnie jak niektóre linie metra, które przewożą mniej osób niż szybkie przejazdy.

Amerykanie

Pierwsze metro w Ameryce Północnej było w Bostonie. Budowę rozpoczęto w 1895 roku, a pierwszy odcinek został otwarty w 1897 roku. Tunele tego metra są nadal wykorzystywane przez Zieloną Linię Zarządu Transportu Zatoki Massachusetts (MBTA), który od tego czasu zbudował kilka innych linii metra. W 1904 roku otwarto metro w Nowym Jorku, obsługujące Nowy Jork. Szybko się rozwinęło i wkrótce stało się jednym z największych na świecie. Nadal posiada najwięcej stacji spośród wszystkich systemów szybkiego ruchu tranzytowego, w tym ponad 400 z nich. Kilka kolejnych miast w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie wybudowało własne metro, takie jak Filadelfia (obsługiwane przez SEPTA); Los Angeles (obsługiwane przez METRO); Montreal Metro w Montrealu, Toronto Subway w Toronto i Vancouver SkyTrain w Vancouver, Kanada.

Chociaż większość szybkich systemów tranzytowych budowana jest głównie w tunelach podziemnych, niektóre linie zostały zbudowane nad ulicą. Te "wyniesione" linie są tańsze w budowie niż metro, ponieważ nie ma potrzeby tunelowania. Dobrze znanym, przeważnie podwyższonym systemem szybkiego ruchu jest Chicago 'L' obsługujące Chicago od 1892 roku. Metro w Nowym Jorku również posiada wiele podwyższonych odcinków podobnych do Chicago. System szybkiego tranzytu Bay Area w rejonie Zatoki San Francisco oraz Metro Waszyngtońskie w obszarze metropolitalnym Waszyngtonu, dwa z nowszych systemów szybkiego tranzytu zbudowanych w USA, zaczęły działać w tej kolejności w 1972 i 1976 roku. Chociaż te dwa ostatnie systemy mają długie odcinki torów bez stacji i przebiegają w większości na powierzchni ziemi, w niektórych miejscach w środkowym pasie autostrad; wszystkie linie przebiegają przez metro w częściach śródmiejskich.

Pierwsze metro w Ameryce Południowej zostało otwarte w argentyńskiej stolicy Buenos Aires w 1913 r. (metro Buenos Aires). Najstarsze pociągi w metrze były używane przez prawie sto lat i dopiero w 2013 r. zostały zastąpione nowymi wagonami. Inne miasta Ameryki Łacińskiej o szybkim tranzycie to São Paulo, Brazylia (metro w São Paulo); Santiago, Chile (metro w Santiago); oraz Mexico City, Meksyk (metro w Meksyku). Pociągi w Santiago i mieście Meksyk są jak Paryż i Montreal, ponieważ są na gumowych oponach. Chociaż nie ma tak wielu miast z szybkimi liniami kolejowymi jak w Europie czy innych miejscach, wiele dużych miast obsługuje sieci szybkiego transportu autobusowego, które przewożą wiele osób jak kolej i często mają swój własny pas ruchu na drogach, ale korzystają z autobusów zamiast pociągów. Systemy te są często zaprojektowane w taki sposób, aby w przyszłości można je było przekształcić w szybki transport kolejowy.

Azja, Afryka i Australia

Pierwszym metrem w Azji było metro w Tokio, w Japonii. Pierwszy odcinek, będący częścią linii Ginza, został otwarty w 1927 roku. Obecnie istnieje 13 linii prowadzonych przez dwie różne firmy (metro w Tokio i Toei Subway), a wiele pociągów na tych liniach, zwanych "przez pociągi", kursuje bezpośrednio na zwykłych japońskich torach kolejowych. Wiele innych miast w Japonii posiada własne metro, jak Osaka, Kyoto i Nagoya. W Chinach pierwsze metro, Beijing Subway, zostało otwarte w Pekinie w 1969 roku. Inne miasta w Chinach zaczęły budować metro, w tym Tianjin, Shanghai i Guangzhou. Systemy te, zwłaszcza Pekin z jego 18 liniami, stały się jednymi z największych i najdłuższych na świecie. Na przykład metro w Szanghaju w momencie otwarcia w 1993 r. miało tylko jedną linię, ale dziś ma ich 14. Zarówno system pekiński, jak i szanghajski mają ponad 500 kilometrów torów. Inne miasta w Azji z dużymi systemami metra to Tajpej, Tajwan (metro w Tajpej), Seul, Korea Południowa (metro w Seulu); Delhi, Indie (metro w Delhi); oraz Singapur (MRT). Trzy z singapurskich linii MRT, wraz z trzema mniejszymi liniami LRT, są automatycznie obsługiwane bez kierowcy. Kilka innych systemów metra, które działają w ten sposób, to londyńska kolej miejska Docklands Light Railway; SkyTrain w Vancouver w Kanadzie; oraz Dubajskie metro obsługujące Dubaj w Zjednoczonych Emiratach Arabskich.

W Afryce nie ma wielu miast o szybkim tranzycie. Wśród tych, które mają jedno, najstarsze jest w Kairze, w Egipcie (kairskie metro), używane od 1987 roku. Niektóre miasta w Republice Południowej Afryki mają jednak sieć kolei podmiejskiej z pociągami, które przyjeżdżają z dużą częstotliwością, jak np. szybki tranzyt. Australia była ostatnim kontynentem, który posiadał system szybkiego tranzytu, chociaż jej największe miasta mają już duże sieci kolei podmiejskich, z których niektóre działają w tunelach, takich jak szybki tranzyt. Pierwszy w historii system szybkiego tranzytu w Australii został otwarty w Sydney (metro w Sydney) w 2019 roku. Wykorzystuje on również pociągi bez maszynisty.

Powiązane strony

Kolejka lekka
Tramwaj

Pytania i odpowiedzi

P: Czym jest szybki tranzyt?

O: Szybki transport to rodzaj kolei, której pociągi kursują bardzo często i przewożą wielu pasażerów jednocześnie na obszarach miejskich.

P: Jakie są zalety systemów szybkiego tranzytu?

O: Systemy szybkiego tranzytu umożliwiają pociągom bardzo szybkie przemieszczanie się między miejscami, ponieważ nie mieszają się one z innymi pojazdami.

P: W jaki sposób budowana jest większość szybkich linii kolejowych?

O: Większość szybkich kolei tranzytowych nie ma przejazdów kolejowych, ale tory przebiegają nad i pod innymi drogami, tunelami lub mostami.

P: Jakie są inne nazwy systemów szybkiego transportu?

O: Inne nazwy systemów szybkiego transportu to metro, metro podmiejskie, metro podziemne, rura, kolej nadziemna lub kolej ciężka.

P: Jak zbudowane są systemy szybkiego transportu?

O: Systemy szybkiego transportu różnią się konstrukcją w różnych częściach świata, przy czym niektóre z nich znajdują się całkowicie pod ziemią lub nad ziemią, podczas gdy inne mogą mieć zarówno sekcje podziemne, jak i naziemne.

P: Co oferują pasażerom systemy szybkiego transportu?

O: Systemy szybkiego tranzytu często mają wiele linii, które docierają do różnych miejsc i wiele stacji, na których ludzie mogą wsiadać i wysiadać z pociągów, a czasem przesiadać się między innymi formami transportu publicznego.

P: Czym jest stacja przesiadkowa?

O: Stacja przesiadkowa to rodzaj stacji w systemach szybkiego tranzytu, gdzie ludzie mogą przesiąść się z jednej linii na drugą, aby pojechać w innym kierunku, a wiele z największych systemów szybkiego tranzytu ma kilka takich stacji.