Antarktyda

Geografia i geologia

Antarktyda pokryta jest warstwą lodu o grubości około czterech kilometrów. Pod lodem znajduje się głównie ląd, choć szelfy lodowe znajdują się nad oceanem. Góry Transantarktyczne dzielą teren pomiędzy Antarktydę Wschodnią na półkuli wschodniej i Antarktydę Zachodnią na półkuli zachodniej.

Antarktyda ma pewne ważne cechy ukryte przez lód. Jedną z nich jest jezioro Vostok, które jest pokryte lodem od co najmniej 15 milionów lat. Jezioro ma 250 km długości i 50 km szerokości. Innym jest ogromny łańcuch górski Gamburcewa, który jest wielkości Alp, ale w całości zakopany pod lodem. Pasmo Gamburcewa ma w pobliżu masywną dolinę szczelinową, podobną do Wielkiej Doliny Szczelinowej Afryki Wschodniej. Nazywa się ona systemem Lamberta. Naukowcy wykorzystali radar, który może pracować pod lodem, do zbadania całej Antarktydy.

Złożony obraz satelitarny Antarktydy

Starożytna Antarktyka

Naukowcy twierdzą, że Antarktyda była kiedyś znacznie dalej na północ i znacznie cieplejsza, przenosząc się tam, gdzie jest teraz poprzez dryf kontynentalny. W latach 2011-2013 naukowcy zbierali skamieniałości żab, lilii wodnych oraz zębów rekina i płaszczki, pokazując, że te formy życia żyły kiedyś na Antarktydzie. Skamieniałości żab miały około 40 milionów lat. Naukowcy twierdzą, że skamieniałości żab, zwierząt, które trzymają swoje dzieci w torebkach, mogły zacząć się w Ameryce Południowej, wyemigrować na ciepłą, starożytną Antarktydę, a stamtąd udać się do Australii.

Życie na Antarktydzie

Rośliny

Na Antarktydzie rośnie niewiele roślin lądowych. Dzieje się tak dlatego, że Antarktyda nie posiada dużej ilości wilgoci (wody), światła słonecznego, dobrej gleby czy ciepłej temperatury. Rośliny rosną zazwyczaj tylko przez kilka tygodni w lecie. Rośnie jednak mech, porosty i glony. Najważniejszymi organizmami na Antarktydzie są plankton, który rośnie w oceanie.

Zwierzęta

Jednym z ważnych źródeł pokarmu na Antarktydzie jest kryl, który jest ogólnym terminem dla małych krewetkowatych skorupiaków morskich. Kryl znajduje się w pobliżu dna łańcucha pokarmowego: żywią się one fitoplanktonem i w mniejszym stopniu zooplanktonem. Kryl jest formą pożywienia odpowiednią dla większych zwierząt, dla których kryl stanowi największą część ich diety. Od kryla uzależnione są wieloryby, pingwiny, foki, a nawet niektóre ptaki żyjące na Antarktydzie.

Wieloryby są największymi zwierzętami w oceanie i na Antarktydzie. Są ssakami, nie rybami. To znaczy, że oddychają powietrzem i nie składają jaj. Wiele różnych rodzajów wielorybów żyje w oceanach wokół Antarktydy. Wielorybnicy polują na wieloryby od setek lat, na mięso i blubber. Obecnie większość połowów wielorybów odbywa się w rejonie Antarktydy.

Pingwiny żyją tylko na południe od równika. Kilka różnych gatunków żyje na Antarktydzie i wokół niej. Największe z nich mogą mieć prawie 4 stopy (1,2 m) wysokości i ważą prawie 100 funtów (40 kg). Najmniejsze z nich mają tylko około jednej stopy (30 cm) wysokości. Pingwiny to duże ptaki, które bardzo dobrze pływają, ale nie potrafią latać. Mają czarne plecy i skrzydła z białymi frontami. Ich pióra są bardzo ciasno upakowane i tworzą grubą pokrywę. Posiadają również warstwę puchu z wełny pod piórami. Same pióra pokryte są rodzajem oleju, który czyni je wodoodpornymi. Gruba warstwa blubbera utrzymuje je również w cieple. Pingwiny jedzą ryby i są w domu w oceanie. Wychodzą na ląd lub na lód, aby złożyć jaja i wychować pisklęta. Gnieżdżą się razem w ogromnej grupie.

Największe zwierzę lądowe

Największym zwierzęciem na Antarktydzie, które żyje w całości na lądzie jest bezskrzydłowa muszka.

Pisklęta Adelie Penguin na Antarktydzie, z MS Explorerem i górą lodową w tle.

Historia jego odkrycia

Przez długi czas ludzie wierzyli, że na dalekim południu Ziemi istnieje wielki kontynent. Myśleli, że ta Terra Australis "zrównoważy" ziemie na północy, jak Europa, Azja i Afryka Północna. Ludzie wierzyli w to od czasów Ptolemeusza (I wiek naszej ery). Zasugerował on tę ideę, aby zachować równowagę wszystkich znanych ziem na świecie. Obrazy dużych ziem na południu były powszechne na mapach. Pod koniec XVII wieku ludzie odkryli, że Ameryka Południowa i Australia nie były częścią mitycznej "Antarktydy". Jednak geografowie nadal wierzyli, że Antarktyda jest znacznie większa niż była w rzeczywistości.

Europejskie mapy nadal pokazywały ten nieznany ląd do czasu, gdy statki kapitana Jamesa Cooka, HMS Resolution and Adventure, przepłynęły Koło Antarktyczne 17 stycznia 1773 roku, w grudniu 1773 roku. Ponownie przekroczyły go w styczniu 1774 roku. W rzeczywistości, Cook znalazł się w odległości około 75 mil (121 km) od wybrzeża Antarktydy. Jednak w styczniu 1773 r. został zmuszony do powrotu z powodu lodu.

Pierwsze potwierdzone obserwacje Antarktydy zostały dokonane przez trzech różnych mężczyzn. Według różnych organizacji, statki kapitanowane przez trzech mężczyzn widziały Antarktydę w 1820 roku. Byli to Fabian von Bellingshausen (kapitan Cesarskiej Marynarki Wojennej), Edward Bransfield (kapitan Królewskiej Marynarki Wojennej) i Nathaniel Palmer (amerykański łowca fok ze Stonington w Connecticut). Pierwsze zarejestrowane lądowanie na Antarktydzie kontynentalnej zostało wykonane przez amerykańskiego fokalistę Johna Davisa. Wylądował on na Antarktydzie Zachodniej 7 lutego 1821 roku. Jednak niektórzy historycy nie są pewni tego twierdzenia.

Ludzie zaczęli odkrywać różne części Antarktydy i mapować je. To była powolna praca, ponieważ mogli pracować tylko w lecie. W końcu powstała mapa, a ludzie zaczęli mówić o odkrywaniu ziemi, nie tylko morza. Była to jednak bardzo ciężka praca. Musieliby przebić się przez lód, który był wokół Antarktydy. Wtedy musieliby wylądować na nim i przynieść wystarczająco dużo rzeczy, by móc dalej żyć, podczas gdy oni badaliby ten ląd.

Pierwszą poważną eksploracją Antarktydy była Ekspedycja Nimroda prowadzona przez Ernesta Shackletona w latach 1907-09. Jako pierwsi weszli na górę Erebus i dotarli do Południowego Bieguna Magnetycznego. Sam Shackleton i trzech innych członków jego ekspedycji dokonali kilku pierwszych wypraw w grudniu 1908 - lutym 1909 roku. Jako pierwsi przekroczyli półkę lodową Ross i Pasmo Gór Transantarktycznych (przez lodowiec Beardmore). Jako pierwsi postawili stopę na Płaskowyżu Polarnym Południowym.

Robert Falcon Scott, najbardziej znany ze wszystkich odkrywców, chciał być pierwszym człowiekiem, który dotarł na Biegun Południowy. W tym samym czasie wystartowała kolejna drużyna z Norwegii prowadzona przez Roalda Amundsena. Obaj ścigali się na Biegunie Południowym, ale w końcu Amundsen wygrał, ponieważ dobrze wykorzystał swoje psy pociągowe. Scott używał kucyków i sań motorowych, ale gdy dotarł na Biegun Południowy, znalazł wiadomość od Amundsena, z której wynikało, że pokonał Scotta.

W drodze powrotnej Scott i jego trzej towarzysze spotkali się z zamiecią i zamarli na śmierć, czekając na jej zakończenie. Ludzie, którzy znaleźli go osiem miesięcy później, znaleźli również jego akta i pamiętnik, który pisał do dnia swojej śmierci.

Zmiany klimatyczne i globalne ocieplenie mają wpływ na Antarktydę, w szczególności na Półwysep Antarktyczny. ^[]

Ludzie

Nikt nie mieszka na Antarktydzie cały czas. Ludzie, którzy wyjeżdżają na Antarktydę są tam, aby się o niej dowiedzieć, więc większość ludzi, którzy tam mieszkają to naukowcy. Większość z nich mieszka na krajowych stacjach naukowych na wybrzeżu. Niektóre bazy znajdują się daleko od morza, na przykład na biegunie południowym. Badają one pogodę, zwierzęta, lodowce i ziemską atmosferę. Niektórzy naukowcy wiercą rdzenie lodowe, aby dowiedzieć się o pogodzie dawno temu. Ludzie pracujący na Antarktydzie muszą być ostrożni, ponieważ zamieć może zacząć się w każdej chwili i w każdym miejscu. Kiedy oddalają się od swojego schronienia, zawsze muszą zabrać dużo jedzenia na wszelki wypadek.

Dziś ludzie odkrywają Antarktydę używając skuterów śnieżnych, które są szybsze niż psy i mogą ciągnąć cięższe ładunki. Wielu z nich przyjeżdża na Antarktydę tylko na krótką wizytę. Istnieją firmy w Ameryce Południowej, które mają wakacje na Antarktydzie, więc ludzie płacą, aby udać się tam na statku. Niektórzy biorą swoje własne łodzie.

Ta powierzchnia śniegu jest tym, jak wygląda większość powierzchni Antarktydy.


Antarktyda jest większa od Europy

Powiązane strony

• Lista regionów niezamieszkałych

Powiązane strony

• Wykaz rzek Antarktydy