Richard Wagner

Jego życie

Wczesne lata

Studiował na Uniwersytecie w Lipsku, chociaż nie mógł być pełnoprawnym studentem, ponieważ nie posiadał odpowiednich kwalifikacji szkolnych. Choć żył dzikim życiem, ciężko pracował nad swoją muzyką. Studiował partytury kwartetów smyczkowych i symfonii Beethovena oraz napisał własną symfonię, która została wykonana w 1833 roku w słynnym lipskim Gewandhausie. Swoją pierwszą operę, Die Feen (Wróżki), napisał w Würzburgu. Został dyrygentem wędrownej grupy operowej i zakochał się w jednej z śpiewaczek o imieniu Minna Planer, a w 1836 r. ożenił się z nią. Jego druga opera, Das Liebesverbot, oparta na sztuce Szekspira "Miarka za miarkę" była porażką.

Wagner zawsze lubił wydawać pieniądze, a wkrótce odkrył, że jest winien pieniądze wielu ludziom, więc wyjechał do Paryża, gdzie mieszkał przez trzy lata. Tam w ogóle mu się nie udało, żaden z francuskich muzyków nie okazał zainteresowania i był bardzo biedny. Jeszcze w 1841 roku udało mu się napisać operę Rienzi, a wkrótce potem Der fliegendeHolländer (Latający Holender), która do dziś pozostaje ulubioną operą miłośników. Po raz pierwszy wykonano ją w Dreźnie w 1843 roku. Publiczność nie lubiła jej zbytnio, ponieważ była przyzwyczajona do oper takich jak Rienzi, które pisane były w dawnym stylu. Wagner otrzymał pracę nadwornego kompozytora operowego w Dreźnie. Pozostawał tam do 1849 roku. W tym czasie bardzo ciężko pracował nad lepszym wykonawstwem oper, doskonaleniem orkiestry i szkoleniem śpiewaków. W 1845 roku napisał kolejną wielką operę, Tannhäuser. Stopniowo zaczęto rozumieć sposób, w jaki muzyka Wagnera opowiadała dramaturgię tej historii. Po tym wszystkim jego opery okazały się wielkim sukcesem, choć zawsze pozostały osoby, które nienawidziły jego muzyki, np. krytyk muzyczny Eduard Hanslick.

Lata na wygnaniu

W 1848 r. zakończył pracę nad Lohengrinem, ale nie została ona wykonana, ponieważ popierał rewolucje 1848 r. w krajach niemieckich, przyłączając się do demonstracji. Choć przyłączył się do walki, miał zostać aresztowany, więc Franz Liszt pomógł mu w ucieczce do Szwajcarii. Do 1858 r. mieszkał w Zurychu. Pisał tam o muzyce, dyrygował i czytał opowiadania z mitologii nordyckiej. Zaczął myśleć o pisaniu oper o tych opowiadaniach. Było to coś, co zajęło mu ponad 25 lat. Miały się one stać czterema operami znanymi jako Der Ring des Nibelungen (Pierścień Nibelungów), które razem opowiadają jedną długą historię. Cztery opery składające się na ten słynny cykl Pierścienia to Das Rheingold (Rhinegold), Walküre (Walkiria), Sigurd i Götterdämmerung (Zmierzch Bogów). Ze względu na ówczesną sytuację polityczną w Niemczech, Wagner spodziewał się powstania państwa socjalistycznego. Opery z cyklu Pierścień były nowym rodzajem dramatu muzycznego (który Wagner nazywał po prostu "dramatem"). Opery te mogą być postrzegane jako opisujące nowy rodzaj świata, w którym człowiek jest wolny. W muzyce wykorzystano ideę motywu przewodniego (w języku angielskim: "leading motive"), gdzie idee muzyczne reprezentują postaci lub emocje, a także pomagają w rozwoju i zrozumieniu historii.

Do 1857 roku Wagner napisał dwie pierwsze opery oraz Akt pierwszy i drugi Zygfryda. Trzeci Akt Zygfryda został jednak napisany dopiero wiele lat później, ponieważ widział, że w tym czasie nie było odpowiedniej opery, aby te opery były wykonywane. Zakochał się w kobiecie o imieniu Matylda Wesendonk, której mąż był bardzo bogaty. Ta sprawa doprowadziła do rozstania z jego żoną, Minną. Napisał operę o nieszczęśliwym romansie: Tristan i Izolda. (Tristan i Izolda)

Średnia kariera

W międzyczasie napisał kolejną operę: Die Meistersinger von Nürnberg (Mistrzowie z Norymbergii). Jest to jedyna komedia, którą napisał Wagner. Akcja rozgrywa się w średniowiecznych Niemczech i jest o konkursie piosenki.

W 1864 roku Wagner znów był zadłużony. Uciekł do Stuttgartu, aby nie trafić do więzienia (Niemcy w tym czasie składały się jeszcze z wielu małych krajów, z których każdy miał własne prawa). Potem miał wielkie szczęście. Nowy król Bawarii, Ludwik II, który miał zaledwie 18 lat, uwielbiał muzykę Wagnera. Czytał wiersz o Pierścieniu Nibelunga (Wagner napisał słowa, ale nie dokończył muzyki). Król Ludwig zaprosił Wagnera do ukończenia cyklu Pierścień na występy w Monachium. Dał mu miejsce do życia, a jego nowe opery zostały wykonane w Monachium: Tristan und Isolde w 1865 roku, Die Meistersinger von Nűrnberg w 1868 roku, Das Rheingold w 1869 roku i Die Walkűre w 1870 roku. Planowano budowę nowej opery w Monachium, ale nigdy nie została ona zbudowana, ponieważ ludzie byli źli na Wagnera za to, że był zadłużony, mimo że miał dużo pieniędzy od króla. Inną rzeczą, której ludzie nie lubili, było to, że zakochał się w żonie mężczyzny, który dyrygował jego operami, Hansa von Bülowa. Nazywała się Cosima. Jej ojcem był kompozytor Franz Liszt, który nie był żonaty z matką Cosimy. Wagner opuścił Monachium już w 1865 roku, ale król nadal go wspierał, co umożliwiło mu zamieszkanie w dużym domu zwanym Triebschen nad jeziorem Lucerna. Cosima rozwiodła się z Bülowem w 1870 roku i w tym samym roku wyszła za Wagnera za mąż.

Bayreuth i Wahnfried

Do tej pory Wagner znów ciężko pracował w cyklu Ring. Obiecał królowi, że cztery opery zostaną wystawione w Monachium, gdy będą gotowe, ale zdał sobie sprawę, że będą potrzebowały specjalnego rodzaju opery. Zaprojektował więc swoją własną operę i zlecił jej budowę w mieście Bayreuth. Spędził wiele czasu podróżując i dyrygując, aby zebrać pieniądze na ten ogromny projekt. Król Ludwik dał mu również dużo pieniędzy, a także piękny nowy dom w Bayreuth, który Wagner nazwał Wahnfried (nazwa domu oznacza coś w rodzaju: Pokój z obłąkanego świata). Wreszcie, w sierpniu 1876 roku w nowej operze (Bayreuth Festspielhaus) wykonano kompletny cykl czterech oper. Trzecia i czwarta opera cyklu, Zygfryd i Götterdämmerung, zostały wykonane po raz pierwszy.

Wagner spędził resztę życia żyjąc w Wahnfried. Czasami podróżował. Pojechał do Londynu i odbył kilka podróży do Włoch. Napisał swoją ostatnią operę, Parsifal, która ma do niej prawie religijne uczucie. Historia ta związana jest z legendami o królu Arturze i Świętym Graalu. Wagner podyktował żonie swoje wspomnienia. Jego autobiografia nazywa się Mein Leben (Moje życie). Zmarł na atak serca, gdy przebywał w Wenecji. Został pochowany na terenie Wahnfried.

Reputacja Wagnera

Wagner miał ogromny wpływ na rozwój muzyki. Wielu kompozytorów naśladowało jego harmonie, bądź dawało się nimi kierować. Na początku XX wieku niektórzy kompozytorzy, jak Arnold Schoenberg, poszli jeszcze dalej w tworzeniu coraz bardziej skomplikowanych harmonii, a kompozytorzy musieli znaleźć nowe sposoby komponowania.

Wagner uczynił swoje orkiestry znacznie większymi niż zwykle. Na przykład dęte drewniane potrzebują po cztery instrumenty (cztery flety, cztery oboje itp.), są też dodatkowe instrumenty, jak klarnet basowy i tuby Wagnera. Jego wyobrażenia o dramaturgii muzycznej były bardzo ważne. Jego muzyka pomaga w opowiadaniu dramatu, ponieważ rozwija się cały czas, jak muzyka w symfonii.

Wagner był antysemitą. Pisma Wagnera na temat Żydów, w tym "żydowskość w muzyce", odpowiadały niektórym istniejącym w XIX wieku antysemickim trendom myślowym w Niemczech. Opublikowany esej atakuje dwóch kompozytorów żydowskich i Żydów w ogóle.

Wagner zmarł na długo przed powstaniem nazistów. Wdowa po Wagnerze i jego spadkobiercy nawiązali bezpośrednie związki polityczne z nazistami. Ich działania na rzecz umniejszania znaczenia artystów żydowskich i zaangażowanie w działalność organizacji antysemickich po 1914 roku pomogły przygotować grunt pod zorganizowane przez państwo wypędzenie żydowskich artystów po 1933 roku.

Kiedy Hitler doszedł do władzy w latach trzydziestych, lubił muzykę Wagnera i uważał, że jest to coś typowo niemieckiego. Pomysły Wagnera w Die Meistersinger von Nűrnberg na temat sztuki niemieckiej pasowały do niektórych myśli Hitlera. Po wojnie muzyka ta była mylnie uważana za coś nazistowskiego. Wagner pisał rzeczy, które swobodnie wyrażały jego niechęć do kompozytorów żydowskich, choć chwalił Feliksa Mendelssohna za Uwerturę Hebrydów. Wagner miał też kilku żydowskich przyjaciół. Muzyka Wagnera jest w Izraelu grana bardzo rzadko. Daniel Barenboim rozzłościł ludzi w Izraelu, dyrygując muzyką Wagnera na festiwalu w Jerozolimie w 2001 roku.