Jean Sibelius

Jego życie

Wczesne życie

Jean (wymawiane po francusku) urodził się 100 km na północ od stolicy Finlandii, Helsinek. Jego dziadek zmienił nazwisko rodowe z fińskiego na łacińsko brzmiące "Sibelius". Jego ojciec zmarł podczas epidemii cholery, gdy Jean był bardzo mały. Jego rodzina mówiła w domu po szwedzku, ale gdy miał jedenaście lat poszedł do fińskojęzycznej szkoły. Nauczył się grać na skrzypcach i chciał zostać solistą. Uwielbiał czytać Kalevalę, długi poemat epicki o starych fińskich legendach. Uwielbiał też szwedzkojęzycznych poetów, którzy pisali wiersze o przyrodzie.

W 1885 r. wyjechał do Helsinek, gdzie studiował prawo, ale wkrótce zrezygnował z niego i skoncentrował się na nauce gry na skrzypcach i kompozycji. Wyjechał do Berlina, aby kontynuować studia muzyczne. Zaprzyjaźnił się z pianistą i kompozytorem Ferruccio Busonim i wyjechał z nim do Lipska. W tym czasie pisał już głównie muzykę kameralną. W Wiedniu pobierał lekcje u Karla Goldmarka i słuchał dużo muzyki orkiestrowej. Wydawał dużo pieniędzy, w dużej mierze na alkohol, który miał być dla niego wielkim problemem przez wiele lat.

Wczesny sukces

W 1891 r. wrócił do Finlandii. Zarabiał na życie ucząc. Napisał wielkie dzieło na orkiestrę i śpiewaków pod tytułem Kullervo. Słowa były w języku fińskim, a historia pochodziła z poematu Kalevala. To dzieło przyniosło mu sławę.

W 1892 r. ożenił się z Aino Järnefelt. Jej ojciec był generałem i bardzo dbał o język fiński. W tym czasie Finowie coraz bardziej starali się uwolnić od panowania Rosji. Sibelius napisał więcej muzyki patriotycznej w latach 90-tych XIX wieku, np. poemat tonalny En Saga i legendy Lemminkäinen, które zawierają popularnego Łabędzia z Tuoneli. Jego patriotyczny poemat tonalny Finlandia jest do dziś bardzo popularny. Jego muzyka w tym czasie pozostawała pod wpływem Wagnera i Czajkowskiego. Słyszał też fińskie melodie ludowe i choć nie wykorzystuje ich bezpośrednio w swojej muzyce, stały się one częścią jego języka muzycznego. W 1897 r. otrzymał państwową emeryturę, która pomogła mu finansowo, choć przez wiele lat jeszcze często brakowało mu pieniędzy, ponieważ miał kosztowne gusta.

Lata dojrzałe

W latach 1899-1924 Sibelius skomponował 7 symfonii, które przyniosły mu światową sławę. Jego przyjaciel, dyrygent Kajanus, dyrygował utworami Sibeliusa, gdy ten zabierał orkiestrę Filharmonii Helsińskiej na tournée po Europie. Jego żona zaczynała się niepokoić ilością alkoholu, który spożywał w Helsinkach, więc w 1903 r. namówiła go, by przeniósł rodzinę do miejscowości Ainola na fińskiej wsi. Dom został wybudowany w Järvenpää. Poza kilkoma krótkimi pobytami w Helsinkach spędził tam resztę życia. Pierwszymi utworami, które tam napisał, były II Symfonia i Koncert skrzypcowy. W 1908 r. poważnie zachorował i na kilka lat musiał zrezygnować z palenia cygar i picia alkoholu. Nadal jednak podróżował i kilkakrotnie odwiedził Anglię, a w 1914 roku Stany Zjednoczone, gdzie cieszył się wielką popularnością. Po wojnie kontynuował pisanie kolejnych symfonii, jak również krótkich, lekkich utworów. Ostatnim wielkim dziełem, jakie napisał, był poemat tonalny Tapiola w 1926 roku. Próbował napisać jeszcze jedną symfonię (nr 8), ale zrezygnował i zniszczył ją. Nigdy więcej nie napisał żadnej muzyki. Przez kolejne 30 lat żył na emeryturze w swoim domu na fińskiej wsi. Zmarł z powodu wylewu krwi do mózgu. Dom jest obecnie muzeum Sibeliusa.

Życie rodzinne

Żona Sibeliusa, Aino, pochodziła z bardzo szanowanej rodziny. Chociaż jej ojciec był generałem w armii, w rodzinie Järnefeldów, do której należeli muzycy, malarze i poeci, istniało bardzo duże zainteresowanie kulturą. Jean zakochał się w Aino podczas pierwszej wizyty w jej domu. Aino pozostała mu wierną żoną przez całe życie, choć doświadczyła wielu trudności z powodu jego problemów z alkoholem i długów. Mieli pięć córek.

Jego dzieła

Sibelius jest najbardziej znany ze swoich symfonii i poematów tonalnych. Jego symfonie bardzo się od siebie różnią, żadnej nie można określić jako "typowej" dla jego stylu. Wczesne symfonie mają charakter romantyczny, w późniejszych wypróbowuje on wiele nowych pomysłów i brzmień. Jego Koncert skrzypcowy jest grany przez wszystkich wielkich skrzypków. Sibelius napisał wiele pieśni na głos i fortepian. Są to głównie opracowania szwedzkich wierszy. Napisał również wiele utworów chóralnych, głównie w języku fińskim. Te utwory wokalne nie są tak dobrze znane poza Finlandią, ponieważ język ten nie jest znany za granicą, ale jest tam kilka bardzo dobrych pieśni, zwłaszcza Luonnotar. Oprócz ważnych dzieł pisał również wiele krótkich utworów, aby zarobić na życie. Należą do nich zarówno pieśni, jak i wiele krótkich utworów fortepianowych.

Muzyka Sibeliusa jest dziś niezwykle popularna. Jego muzyka wywarła również wpływ na współczesnych kompozytorów.