Kryzys kubański

Tło

Amerykanie obawiali się, że Związek Radziecki będzie rozszerzał komunizm lub socjalizm. USA i ZSRR były głównymi stronami zimnej wojny, która rozpoczęła się w 1945 roku. USA nie chciały, aby kraj na Karaibach był otwarcie sprzymierzony z ZSRR. To również uczyniłoby doktrynę Monroe bezużyteczną, która powstrzymywała mocarstwa w Europie od angażowania się w Ameryce Południowej.

Stany Zjednoczone były publicznie zażenowane nieudaną inwazją na świnie w Zatoce w kwietniu 1961 r., rozpoczętą za czasów prezydenta Johna F. Kennedy'ego przez wyszkolone przez CIA siły kubańskich wygnańców. Następnie były prezydent Dwight D. Eisenhower powiedział Kennedy'emu, że "niepowodzenie Inwazji na Zatokę Świń zachęci Sowietów do zrobienia czegoś, czego w przeciwnym razie by nie zrobili".

Pół serdeczna inwazja na Zatokę Świnek pozostawiła sowieckiego premiera Nikitę Chruszczowa i jego doradców z wrażeniem, że Kennedy był niezdecydowany i, jak napisał jeden z radzieckich doradców, "zbyt młody, intelektualny, nie przygotowany dobrze do podejmowania decyzji w sytuacjach kryzysowych... zbyt inteligentny i zbyt słaby".

Pod koniec 1961 roku Kennedy rozpoczął szereg tajnych operacji przeciwko rządowi Castro. Nazywając je "Operacją Mongońską", zakończyły się one niepowodzeniem. W lutym 1962 roku Stany Zjednoczone wprowadziły embargo gospodarcze na Kubę.

We wrześniu 1961 r. rząd kubański pomyślał, że Stany Zjednoczone dokonają inwazji z powodu rezolucji Kongresu Stanów Zjednoczonych zezwalającej na użycie siły wojskowej w przypadku zagrożenia interesów USA na Kubie. Stany Zjednoczone ogłosiły również, że w następnym miesiącu odbędą się ćwiczenia wojskowe na Karaibach.

Prezydent Kennedy spotyka się z pilotami zwiadu i generałem Curtisem Lemayem.

Kryzys

Castro i sowiecki premier Nikita Chruszczow zgodzili się na umieszczenie na Kubie tajnych strategicznych rakiet jądrowych na wypadek inwazji USA. Podobnie jak Castro, Chruszczow myślał, że USA wkrótce zaatakują Kubę. Gdyby Kuba przestała być krajem komunistycznym, zaszkodziłoby to reputacji Chruszczowa na całym świecie, zwłaszcza w AmeryceŁacińskiej. Powiedział, że chciałby skonfrontować Amerykanów "nie tylko słowami...., ale i pociskami".

Napięcia były najwyższe od 8 października 1962 roku. 14 października rozpoznanie amerykańskie rozpoczęło budowę baz rakietowych na Kubie. Kryzys zakończył się dwa tygodnie później, 28 października 1962 r., kiedy prezydent Stanów Zjednoczonych John F. Kennedy i sekretarz generalny ONZ U Thant osiągnęli porozumienie z ZSRR w sprawie zniszczenia rakiet na Kubie, jeśli USA zgodzą się uniknąć inwazji na Kubę. Chruszczow chciał, aby rakiety Jupiter i Thor w Turcji zostały usunięte. USA usunęły je, ale zmusiły Chruszczowa do zachowania tego w tajemnicy.

Przyczyny

Fidel Castro

Na Kubie Fidel Castro przejął władzę od generała Batisty 1 stycznia 1959 roku. W latach 1952-1959 Batista był na Kubie dyktatorem wojskowym, bardzo prawicowym, z powiązaniami mafijnymi i wsparciem administracji Eisenhowera. Stany Zjednoczone interesowały się Kubą z powodu licznych interesów, które tam prowadziły, mimo że kraj ten był dyktaturą. Kraje te były również przyjaciółmi wojskowymi. Pokazała to amerykańska baza w Zatoce Guantanamo.

Kiedy Castro doszedł do władzy na Kubie, upaństwowił amerykańskie firmy na Kubie, co oznacza, że odebrał prywatnym firmom własność i uczynił ją własnością Kuby, do wykorzystania zgodnie z decyzją Castro. Stany Zjednoczone postanowiły zerwać stosunki gospodarcze z Kubą (co oznacza, że przestaną kupować od nich rzeczy). Zatrzymali amerykańską pomoc zagraniczną, która trafiała na Kubę, i przestali kupować kubański cukier (który był głównym towarem eksportowym Kuby). To była katastrofa dla Castro, bo Ameryka kupowała najwięcej kubańskiego cukru. Jednak Rosja uratowała kubańską gospodarkę, kupując kubański cukier po wysokich cenach.

Nikita Chruszczow

Castro zwrócił się do ZSRR, wielkiego mocarstwa. Podpisał kontrakt z Nikitą Chruszczowem, ówczesnym prezydentem Rosji. Kontrakt mówił, że ZSRR będzie kupował 1 milion ton cukru kubańskiego rocznie, w zamian za komunistyczne wsparcie Castro; 2 grudnia 1961 roku ogłosił się marksistowsko-leninowskim.

Powody, dla których Chruszczow chciał pomóc Kubie, były następujące:

• Chciał komunistycznego państwa w pobliżu Stanów Zjednoczonych;
• Chciał przetestować nowego prezydenta USA, Johna F. Kennedy'ego;
• Chciał mieć szansę na wydostanie się z Turcji, położonej blisko Rosji, amerykańskich zakładów rakietowych.

Zatoka Świń

Castro chciał poczuć się bezpiecznie ze Stanów Zjednoczonych. Wiedział, że jeśli dojdzie do drugiego ataku ze strony Stanów Zjednoczonych, Kuba może przegrać, a on zostanie odsunięty od władzy. Castro poprosił Chruszczowa o wybudowanie na Kubie obiektów rakietowych, aby mógł się bronić przed wszelkim amerykańskim zagrożeniem. ZSRR zgodził się na to i rozpoczął budowę obiektów rakietowych na Kubie. Rakiety te mogłyby uderzyć w każde większe miasto w Stanach Zjednoczonych.

Kiedy 16 października Kennedy dowiedział się o miejscach rozmieszczenia pocisków, wysyłając samolot szpiegowski U-2 Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych do sfotografowania Kuby, zobaczył te miejsca i pomyślał najgorsze: że Kuba przygotowuje się do ataku na Stany Zjednoczone.

Fidel Castro

Opcje Kennedy'ego

Stany Zjednoczone były wściekłe, gdy dowiedziały się o miejscach wystrzelenia rakiet. Doradcy Kennedy'ego nie sądzili, że rakiety są gotowe, gdy po raz pierwszy zobaczyli zdjęcia, ale myśleli, że będą gotowe w niecałe dwa tygodnie (to dało nazwę filmu i książki, nazwanej 13 Dni).

Kennedy musiał działać szybko. Na początku nie wiedział, co może zrobić. Opcje nie były jasne, więc rozpoczął EXCOMM (Komitet Wykonawczy Rady Bezpieczeństwa Narodowego), aby dać mu kilka opcji:

Opcje	Profesjonaliści	Cons
Nie rób nic	Unika natychmiastowej wojny	Kennedy wyglądałby na słabego wobec ZSRR i reszty świata. Pozostawia aktywne rakiety nuklearne bardzo blisko USA.
Atak	Zniszczyłoby większość miejsc, w których znajdują się pociski.	Zginęłoby wielu żołnierzy, a Kuba mogłaby wystrzelić w USA rakiety jądrowe, zabijając miliony ludzi i wywołując w ten sposób wojnę między USA a ZSRR.
Presja dyplomatyczna	Unikałby wojny i mógłby przekonać ZSRR do usunięcia pocisków.	ZSRR prawdopodobnie nie poddałby się i mógłby skończyć na tym, że wyglądałby na potężniejszego niż USA i ich sojusznicy.
Blokada	Nie ma ofiar. Utrudniałoby to ZSRR wysyłanie sprzętu wojskowego (np. rakiet) i innych materiałów.	Rakiety, które już były na Kubie, nadal by tam były. Blokada jest również aktem wojny i mogłaby rozpocząć prawdziwą wojnę przeciwko ZSRR.

20 października Kennedy zdecydował się zablokować Kubę, aby zatrzymać wszystkie statki, które tam płynęły, zamiast słuchać swoich doradców, którzy chcieli atakować.

Opcje Chruszczowa

Pierwsze okręty ZSRR przybyły na blokadę 25 października i zostały pozbawione możliwości dotarcia na Kubę przez Marynarkę Wojenną USA.

Nikita Chruszczow wysłał list do Kennedy'ego 26 października. Doradcy Kennedy'ego powiedzieli, że list wyglądał tak, jakby został napisany przez samego Chruszczowa, a nie przez jego oficjalnych pisarzy, którzy normalnie by go napisali. Powiedzieli również, że wydawał się on napisany przez człowieka, który był pod wpływem stresu. W artykule "Czterdzieści lat po 13 dniach" Robert McNamara zacytował część listu od Chruszczowa:

“	Wszyscy potrzebują pokoju; zarówno kapitaliści, jeśli nie stracili rozumu, jak i jeszcze więcej - komuniści. Wojna jest naszym wrogiem i katastrofą dla wszystkich ludzi. Jeśli rzeczywiście wojna powinna wybuchnąć, to nie byłoby w naszej mocy, aby go zatrzymać, bo taka jest logika wojny. Brałem udział w dwóch wojnach i wiem, że wojna kończy się dopiero wtedy, gdy przetacza się przez miasta i wsie, wszędzie siejąc śmierć i zniszczenie. Chciałbym, abyście się zgodzili, że nie można ustąpić miejsca naciskom, trzeba je kontrolować. Jeśli ludzie nie wykażą się mądrością, to w ostatecznym rozrachunku dojdą do starcia, jak ślepe krety, i wtedy rozpocznie się wzajemna eksterminacja. Jeśli nie stracił pan samokontroli, to nie powinniśmy z panem teraz ciągnąć za koniec liny, w którą zawiązał pan węzeł wojenny, bo im bardziej my dwoje ciągniemy, tym mocniej węzeł będzie związany. I może nadejść moment, kiedy ten węzeł będzie związany tak mocno, że nawet ten, kto go zawiązał, nie będzie miał siły go rozpiąć. I wtedy konieczne będzie przecięcie tego węzła. I co to będzie oznaczać, to nie będę wam tłumaczył, bo sami doskonale rozumiecie, jakie straszne siły posiadają nasze kraje. Nie tylko rozluźnijmy siły ciągnące za koniec liny, lecz także weźmy środki do rozpięcia węzła. Jesteśmy na to gotowi.	”
-Nikita Chruszczow

Chruszczow mówił, że usunie obiekty rakietowe, jeśli prezydent Kennedy obiecał, że nie będzie najeżdżał Kuby. Inwazja na Kubę sprawiłaby, że Chruszczow wyglądałby źle i mogłaby również doprowadzić do wojny jądrowej. Taka była reakcja, której chciał Kennedy.

Następnego dnia, drugi list został wysłany z Rosji do Kennedy'ego. Ten wyglądał na bardziej oficjalny niż pierwszy. Stwierdzono w nim również, że Stany Zjednoczone muszą zabrać swoje rakiety jądrowe z Turcji, jeżeli chcą, by Rosja zabrała ich rakiety z Kuby. Byłby to uczciwy handel, ponieważ amerykańskie rakiety w Turcji były na tyle blisko Rosji, że mogły dotrzeć do większości ważnych miast, a Kuba była na tyle blisko USA, że rosyjskie rakiety mogły dotrzeć do większości ważnych miast USA. Problemem dla Kennedy'ego było to, że nie mógł publicznie zgodzić się na usunięcie amerykańskich rakiet z Turcji, ponieważ Turcja nie byłaby wtedy chroniona i nie byłaby zadowolona.

Kolejnym problemem był fakt, że Kennedy i jego doradcy nie wiedzieli, czy Chruszczow nadal jest u władzy. Myśleli, że ktoś w rosyjskim rządzie mógł obalić Chruszczowa. Pomyśleli o tym, ponieważ drugi list był tak bardzo różny od pierwszego. Kennedy postanowił wysłać do Chruszczowa tajną wiadomość, że za kilka miesięcy usuną rakiety z Turcji, o ile nie powiedzą o tym opinii publicznej. Następnie Kennedy wysłał oficjalny list do Chruszczowa, w którym wyraził zgodę na warunki zawarte w pierwszym liście i nie wspomniał o drugim.

Chruszczow zgodził się na tajną wiadomość.

1 listopada usunięto stanowiska rakietowe, a problemy się skończyły.

Cele Chruszczowa w czasie kryzysu miały różne rezultaty:

1. Kraj komunistyczny był bliżej Stanów Zjednoczonych. Kuba wyszła z kryzysu jeszcze jako kraj komunistyczny.
2. Kennedy został zepchnięty w kryzys. W końcu jego pragnienie pokoju było ważne dla zakończenia kryzysu.
3. Rakiety w Turcji zostały usunięte, ale nie w taki sposób, w jaki chciał tego Chruszczow.

Stany Zjednoczone widziały Kennedy'ego jako bohatera, który walczył z komunizmem i wygrał.