Blokada Berlina

Powojenny podział Niemiec

Kiedy mocarstwa alianckie spotkały się w Poczdamie, uzgodniły podział Niemiec na cztery strefy okupacyjne: amerykańską, brytyjską, radziecką i francuską. Podzielono również Berlin na cztery strefy. Berlin został otoczony przez sowiecką strefę okupacyjną, więc jedynym sposobem na dostanie się do trzech kontrolowanych przez Zachód sektorów była jazda przez terytorium kontrolowane przez Sowietów.

Przyczyny

Związek Radziecki rozpoczął blokadę, ponieważ uważał, że zachodnia część Niemiec (kontrolowana przez Wielką Brytanię, USA i Francję) staje się zbyt silna, ponieważ w całej zachodniej części Niemiec wprowadzono niedawno jedną walutę - markęniemiecką. Sowieci obawiali się, że wspólna waluta pomoże gospodarce zachodniej części Niemiec szybko podnieść się po zniszczeniach spowodowanych przez II wojnę światową, i że ta silniejsza zachodnia część Niemiec w końcu przekształci się w państwo (w końcu tak się stało, nazwane Niemcami Zachodnimi). Rosjanie chcieli jednych Niemiec, bez armii, które mogliby łatwo kontrolować. Nazistowska inwazja na Związek Radziecki zabiła co siódmego Sowieta, a Sowieci obawiali się, że Wielka Brytania, Francja i Ameryka mogą w przyszłości próbować dokonać własnej inwazji. Dlatego też chcieli, aby jak najwięcej ziemi znajdowało się pomiędzy nimi a Francją, tak aby każda większa wojna toczyła się w Europie Środkowej, a nie w Związku Radzieckim, gdzie mogliby zginąć radzieccy cywile (co miało miejsce podczas II wojny światowej).

Niemcy mają też dużo węgla i żelaza w pobliżu granicy z Francją. Sowieci chcieli wykorzystać węgiel i stal do odbudowy swojego kraju, ale te zasoby byłyby trudno dostępne, gdyby zachodnia część Niemiec zamieniła się w kraj kapitalistyczny, sprzymierzony z Wielką Brytanią, Francją i USA. Jeśli Niemcy byłyby jednym neutralnym krajem, uzyskanie dostępu do tych zasobów byłoby łatwiejsze, ponieważ Niemcy mogłyby być nękane przez Związek Radziecki.

Moneta o nominale 1 Deutsche Mark z 1992 roku. DM była oficjalną walutą Niemiec do czasu zastąpienia jej przez Euro w 1999 roku.

Berlińska winda powietrzna

24 czerwca 1948 r. Związek Radziecki zablokował dostęp do trzech sektorów Berlina znajdujących się w rękach zachodnich. Odcięto wszystkie szlaki kolejowe i drogowe przebiegające przez terytorium kontrolowane przez Sowietów w Stanach Zjednoczonych. Zablokowano również drogi rzekami i kanałami do Morza Bałtyckiego. Mocarstwa zachodnie zawarły z Sowietami układ gwarantujący prawo do korzystania z dróg, linii kolejowych i szlaków wodnych.

Dowódca amerykańskiej strefy okupacyjnej w Niemczech, generał Lucius D. Clay, chciał wysłać kilka czołgów wzdłuż Autobahn z Niemiec Zachodnich do Berlina Zachodniego, z instrukcją, aby strzelały, jeśli zostaną zatrzymane lub zaatakowane. Prezydent Truman odmówił, bo to może wywołać wojnę. Clay otrzymał polecenie, aby poprosić generała Curtisa LeMaya, dowódcę Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych w Europie, o sprawdzenie, czy możliwy jest transport powietrzny. Generał Albert Wedemeyer, szef sztabu armii amerykańskiej, był w Europie, kiedy rozpoczęła się blokada. Był on dowódcą sił amerykańskich w Indiach i Chinach w latach 1944-45. Wiedział o alianckim transporcie lotniczym z Indii przez "garb" Himalajów do Chin. Był zwolennikiem rozpoczęcia transportu powietrznego.

Pierwszy lot transportu lotniczego odbył się 26 czerwca 1948 r. Trzydzieści dwa samoloty towarowe C-47. Przewiozły one 80 ton ładunku, w tym mleko, mąkę i lekarstwa.

Tak wiele rzeczy musiało przylecieć do Berlina, że samoloty startowały co trzy minuty. Jeśli jakiś samolot nie zdążył wylądować, nie mógł oblecieć lotniska i spróbować ponownie, musiał wrócić do bazy. Było to łatwiejsze i bezpieczniejsze niż zatrzymywanie samolotów lecących z tyłu.

Amerykanie zatrudnili również byłych mechaników lotniczych Luftwaffe do pomocy przy konserwacji, kiedy alianci zdali sobie sprawę, że blokada będzie trwała dłużej niż zakładane trzy tygodnie.

W transporcie powietrznym brali udział piloci brytyjscy, amerykańscy, australijscy, kanadyjscy, nowozelandzcy i południowoafrykańscy. Francuzi walczyli w swoich koloniach w Azji Południowo-Wschodniej i nie mogli przeznaczyć wielu samolotów na transport powietrzny. Zamiast tego zbudowali nowe i większe lotnisko w swoim sektorze, na brzegu jeziora Tegel. Budowę ukończono w mniej niż 90 dni. Dziś jest to Międzynarodowy Port Lotniczy Berlin-Tegel.

Setki samolotów, nazwanych przez berlińczyków Rosinenbomber ("bombowce rodzynkowe"), wykorzystano do przerzucenia z Berlina w lotach powrotnych najróżniejszych ładunków, od dużych kontenerów po małe paczki cukierków z maleńkimi, pojedynczymi spadochronami, przeznaczone dla berlińskich dzieci.

Odbyło się 278 228 lotów, do Berlina dostarczono 2 326 406 ton żywności i zaopatrzenia, w tym ponad 1,5 mln ton węgla.

ZSRR zniósł blokadę o północy 11 maja 1949 roku. Transport lotniczy zakończył się jednak dopiero 30 września 1949 roku, ponieważ państwa zachodnie chciały zgromadzić w Berlinie Zachodnim wystarczające zapasy na wypadek ponownej blokady przez ZSRR.

Trzy główne lotniska w Berlinie, na których odbywały się loty, to Tempelhof w sektorze amerykańskim, RAF Gatow w brytyjskim i Tegel we francuskim. Aby wszystko było bezpieczne, kontrola ruchu lotniczego została ulokowana na Tempelhof. Powstała również nowa organizacja czteronapędowa - Berlińskie Centrum Bezpieczeństwa Lotniczego (BASC). BASC zostało zamknięte dopiero w 1990 roku, kiedy Niemcy zostały zjednoczone i przejęło zwykłą niemiecką cywilną kontrolę ruchu lotniczego.

Operacja brytyjska

Brytyjczycy mieli około 150 C-47Dakota i 40 Avro Yorków. RAF używał także 10 Short Sunderlandów, a później łodzi latających Short Hythe. Latały one z Finkenwerder nad Łabą koło Hamburga do rzeki Haweli. Łodzie latające zostały zaprojektowane tak, aby były odporne na rdzę i wodę, więc były bardzo przydatne do transportu soli luzem, która zardzewiałaby w innych samolotach. Później użyto wielu innych samolotów, a do końca blokady Brytyjczycy przewieźli około 100 000 ton ładunku.

Załadunek mleka na samolot lecący do Berlina Zachodniego


Korytarze powietrzne do Berlina.


Pilot Sił Powietrznych USA Gail Halvorsen, "Onkel Schoklade"


Pomnik berlińskiego Airlift w pobliżu lotniska Tempelhof

Pomnik

Podczas blokady zginęło 39 pilotów brytyjskich i 31 amerykańskich. Przed lotniskiem Tempelhof znajduje się pomnik z ich nazwiskami. Podobne pomniki znajdują się na lotnisku wojskowym Wietzenbruch koło Celle oraz w bazie lotniczej Rhein-Main.

Stracili życie za wolność Berlina w służbie Berlin Airlift 1948/49

- Pomnik lotników, Tempelhof

Następnie

Tegel stał się głównym lotniskiem Berlina Zachodniego, a w 2007 r. dołączył do niego przebudowany Berlin-Schoenefeld w Brandenburgii. W związku z tym lotnisko Tempelhof zostało zamknięte, a Gatow nie pełni już funkcji lotniska i obecnie mieści się tu Muzeum Niemieckiej Luftwaffe. W latach 70-tych i 80-tych Schoenefeld posiadało własne przejścia graniczne przez Mur Berliński dla obywateli zachodnich.

Powiązane strony

• Berlin
• RAF Gatow
• Berlin Wschodni
• Gail Halvorsen (znana również jako "Uncle Wiggle Wings the Candy Bomber")
• The Big Lift, film z 1950 roku opowiadający o wyprawie lotniczej z amerykańskiego punktu widzenia.
• Bob Clarke (historyk)