John Smith (żołnierz)

Wczesne przygody

Smith urodził się w styczniu 1580 r. w Willoughby, Lincolnshire, gdzie jego rodzice dzierżawili farmę. Powoływał się na pochodzenie od starożytnej rodziny Smithów z Cuerdley.

Smith opuścił dom w wieku 16 lat i wyruszył na morze. Służył jako żołnierz w armii Henryka IV Francuskiego przeciwko Hiszpanom, walczył za rewoltę Holendrów od króla Hiszpanii Filipa II. Udał się na Morze Śródziemne, gdzie zajmował się zarówno handlem, jak i piractwem. Następnie walczył przeciwko Imperium Osmańskiemu w wojnach osmańskich i dla austriackich Habsburgów w Królestwie Węgier w 1600 i 1601 roku.

Smithowi przypisuje się pokonanie, zabicie i ścięcie tureckich dowódców w 3 pojedynkach. Został pasowany na rycerza przez księcia Siedmiogrodu, otrzymał konia i herb z trzema głowami Turków. W 1602 r. został ranny w potyczce, schwytany i sprzedany jako niewolnik. Smith napisał, że jego turecki pan wysłał go jako prezent dla swojej greckiej kochanki w Konstantynopolu, która zakochała się w Smithie. Następnie uciekł z ziemi osmańskiej i wrócił do Anglii w 1604 roku.

Herb Smitha

W Jamestown

W 1606 r. Smith został wynajęty przez Kompanię Wirginijską do osiedlenia się w Kolonii Wirginia w celach zarobkowych. Wypłynęli trzema statkami w grudniu 1606 roku. Smith miał służącego o imieniu Samuel Collier. Samuel Collier zostałby przy nim przez większość drogi.

W trakcie rejsu pojawiły się problemy i Smith został oskarżony o bunt. Kapitan Newport planował jego egzekucję. Kapitan otworzył list z rozkazami od Kompanii Wirginijskiej, w którym było napisane, że Smith ma być jednym z przywódców nowej kolonii, więc Smith nie został zabity.

Anglicy przybyli w kwietniu 1607 roku, a kapitan Wingfield wybrał Jamestown na miejsce założenia kolonii. Latem osadnicy nadal mieszkali w tymczasowych domach. Po czteromiesięcznej podróży przez ocean zapasy żywności wystarczyły tylko na filiżankę lub dwie zboża dziennie dla każdej osoby. Ze względu na pogodę i brak pożywienia choroby rozprzestrzeniły się wśród ludzi i do września ponad połowa z nich zmarła.

W grudniu 1607 r. Smith szukał jedzenia i został schwytany przez rdzennych Amerykanów. Zabrano go na spotkanie z wodzem plemienia Powhatan. Wioska znajdowała się około 15 mil od Jamestown. Smith został uwolniony bez szwanku i częściowo zawdzięcza to córce wodza, Pocahontas, która rzuciła się na jego ciało. Widząc to, jej ojciec ulitował się nad Smithem i został on bezpiecznie przewieziony z powrotem do Jamestown. To spotkanie zapoczątkowało przyjazne stosunki między tubylcami, Smithem i kolonistami w Jamestown. Na początku stycznia 1608 roku, prawie 100 nowych osadników przybyło z kapitanem Newportem, a przez nieuwagę wioska została podpalona. Tej zimy rzeka James zamarzła i osadnicy zostali zmuszeni do zamieszkania w ruinach. W tym czasie Newport i jego załoga tracili dużo czasu na ładowanie swoich statków pirytem żelaznym (złotem głupców). Zapasy żywności były na wyczerpaniu i chociaż rdzenni Amerykanie przynieśli trochę jedzenia, Smith napisał, że "ponad połowa z nas umarła".

W kwietniu 1608 r. statek przywiózł zaopatrzenie i 50 nowych osadników, którym Smith kazał zbudować domy mieszkalne i zasiać zboże.

Latem 1608 roku Smith opuścił Jamestown, by zbadać region Zatoki Chesapeake i poszukać bardzo potrzebnej żywności. Sporządził mapę, która przez ponad sto lat miała być bardzo cenna dla odkrywców z Wirginii. Pod swoją nieobecność Smith pozostawił swojego przyjaciela Matthew Scrivenera na stanowisku gubernatora. Scrivener utonął później w sztormie podczas niefortunnej podróży na Hog Island. Smith został wybrany na przewodniczącego lokalnej rady we wrześniu 1608 roku i wprowadził surowe zasady.

W październiku 1608 r. przybył statek z 70 nowymi osadnikami, wśród których były pierwsze kobiety. Przybyło też kilku niemieckich i polskich rzemieślników, ale nie przywieźli żadnych zapasów żywności. Potem Smith próbował zdobyć żywność od rdzennych Amerykanów i trzeba było groźby użycia siły militarnej, aby byli posłuszni. Powhatan był przerażony dużą liczbą białych mężczyzn przybywających na te tereny i próbował ich zagłodzić.

Smith odkrył, że zarówno wśród osadników, jak i rdzennych Amerykanów byli tacy, którym nie podobały się jego zasady i planowali go zabić. Smith napisał, że został ostrzeżony przez Pocahontas. Zwołał zebranie i powiedział mężczyznom, którzy nie pracowali, że "kto nie będzie pracował, nie będzie jadł...". Po tym sytuacja się poprawiła.

Przez trzy miesiące na początku 1609 roku, w lutym, marcu i kwietniu, wszystko było dobrze w Jamestown, zbudowano wiele domów, wykarczowano akry ziemi i wykonano wiele innych prac. Następnie w kwietniu szczury i wilgoć zniszczyły całą przechowywaną kukurydzę. Bardzo potrzebowali jedzenia i Smith wysłał dużą grupę osadników na połów ryb, a innych na zbieranie skorupiaków w dół rzeki. Wrócili bez jedzenia i chętnie przyjęli oferowane im skromne racje. Rozgniewało to Smitha, który kazał im wymienić broń i narzędzia na owoce od Indian i nakazał wszystkim pracować, bo inaczej będą musieli opuścić bezpieczny fort. Niektórzy opuścili fort i udali się do wiosek rdzennych Amerykanów, ale ludzie Powhatana również postępowali zgodnie z prawem Smitha, że kto nie pracuje, ten nie je. Prawo to obowiązywało do czasu, aż prawie padli z głodu i wrócili do domów.

W pewnym momencie przybył niespodziewany statek, którego kapitanem był Samuel Argall. Miał on żywność i wino, które Smith kupił, obiecując, że się odwdzięczy. Argall przywiózł również wiadomość, że Kompania Wirginijska wysyła więcej zaopatrzenia i osadników do Jamestown wraz z nowym gubernatorem, Lordem De la Warr.

W maju 1609 r. Sir Thomas Smith, skarbnik Kompanii Wirginijskiej, zorganizował podróż do Wirginii dla około 500 kolonistów, w tym kobiet i dzieci. Flota składająca się z dziewięciu statków wypłynęła. Jeden z nich zatonął podczas sztormu wkrótce po opuszczeniu portu. Statek Sea Venture został rozbity na wyspach Bermudy z admirałem i Stephenem Hopkinsem na pokładzie. Rok później, w maju 1610 roku, przybyli oni do Jamestown w małych łodziach, które sami wykonali. Gates wkrótce stwierdził, że nie ma wystarczająco dużo żywności, aby utrzymać wszystkich w kolonii i postanowił opuścić Jamestown. Gdy ich łodzie opuszczały okolice Jamestown, spotkali statek wiozący nowego gubernatora, lorda De la Warra, który nakazał im powrót do Jamestown.

W sierpniu 1609 roku John Smith był zaskoczony przybyciem ponad 300 nowych osadników. Londyn wysyłał nowych osadników bez planowania, jak i gdzie będą mieszkać.

Kapitan John Smith został poważnie ranny w wyniku przypadkowej eksplozji prochu w swoim canoe. Smith popłynął do Anglii na leczenie w październiku 1609 roku. Spędził dwa i pół roku próbując zrobić wszystko, co w jego mocy dla Jamestown. Nigdy nie powrócił do Wirginii. Historia potwierdziła jego wielki wkład w rozwój Jamestown w jego najwcześniejszych latach.

Koloniści nadal umierali z powodu różnych chorób i schorzeń, szacuje się, że zimę przeżyło 150 z 500. Mimo to Kompania Wirginijska kontynuowała finansowanie i transport osadników, by utrzymać Jamestown. Przez następne pięć lat gubernatorzy Gates i Sir Thomas Dale nadal utrzymywali ścisłą dyscyplinę, a Sir Thomas Smith w Londynie próbował znaleźć wykwalifikowanych rzemieślników i innych osadników, których można by wysłać do Jamestown.

Statua w historycznym Jamestowne


Pocahontas rzuca się na Smitha, by uratować mu życie.


Ogólna historia Wirginii, Nowej Anglii i Wysp Letnich, autorstwa kapitana Johna Smitha.


Strona tytułowa A Description of New England (1616)

Późniejsze lata

W 1614 r. Smith powrócił na północno-wschodnie wybrzeże Ameryki i nazwał ten region "Nową Anglią". W tym samym roku sztorm zniszczył jego statek. W 1615 roku Smith został schwytany przez francuskich piratów u wybrzeży Wysp Azorskich. Uciekł po tygodniach niewoli i wrócił do Anglii, gdzie napisał relację ze swoich dwóch podróży jako A Description of New England (Opis Nowej Anglii). Nigdy więcej nie opuścił Anglii. Zmarł w roku 1631 w Londynie w wieku 51 lat i został pochowany w kościele St Sepulchre-without-Newgate w City of London.

Pomnik Kapitana Johna Smitha znajduje się obecnie u wybrzeży New Hampshire na Wyspie Gwiezdnej, będącej częścią Isles of Shoals. Wybudowany w 1864 roku dla uczczenia 250 rocznicy wizyty Johna Smitha na wyspie, którą nazwał Wyspami Smitha.

W 1914 roku, New Hampshire Society of Colonial Wars częściowo odrestaurowało i ponownie poświęciło pomnik na obchody 300 rocznicy jego historycznej wizyty. Pomnik był tak zniszczony przez surowe nadmorskie zimy, że słowa wyryte w granicie uległy zniszczeniu.

Pomnik kpt. Johna Smitha, stan z ok. 1914 r., Isles of Shoals


Mapa Wysp Somersa (Bermudy) z 1624 r. autorstwa kapitana Johna Smitha, przedstawiająca miasto St. George's i związane z nim fortyfikacje, w tym fortyfikacje Wysp Zamkowych, Bermudy