Imperium Osmańskie

Historia

Imperium Osmańskie zostało założone przez Osmana I w 1299 roku. Jego syn, Orhan, zdobył pierwszą stolicę imperium osmańskiego, Bursę, z rąk Bizantyjczyków. W późniejszych latach 1300 Osmanowie zaczęli umacniać władzę, zwłaszcza na Bałkanach, gdzie Serbia została pokonana w 1389 r. w bitwie pod Kosovo Polje przez sułtana Murada I. Murad zginął w bitwie, a kontrolę przejął Bajazyd I. W bitwie pod Nicopolis w 1396 r. wielka krucjata mocarstw zachodnioeuropejskich została pokonana. Pomimo tego zwycięstwa, w 1402 r. Bajzid został obalony przez Tamerlana w bitwie pod Ankarą. Jego nieobecność doprowadziła do wojny domowej zwanej bezkrólewiem osmańskim. Mehmed Çelebi zwyciężył i został Mehmedem I. Jego syn, Murad II musiał walczyć z pretendentami do tronu wspieranymi przez Cesarstwo Bizantyjskie. Odwetem był atak na Konstantynopol, a Wenecja pomogła Bizantyjczykom. Murad pokonał ich pod Salonikami, a także pokonał bejlik (księstwo) Karamanidów. Pokonał także Węgry, Polskę i Wołoszczyznę pod Warną w 1444 r. John Hunyadi, węgierski generał, próbował pokonać Turków, ale przegrał w 1448 roku.

Mehmed Zdobywca podbił Konstantynopol 29 maja 1453 roku. Podbił również Albanię i rozszerzył tolerancję dla Kościoła prawosławnego. Mehmed kontynuował swoją ekspansję wraz z synem Bajazydem II. Na początku 1517 r. Selim I podbił Egipt i Lewant, rządzone przez Mameluków. Pokonał też Persów Safawidów pod Chaldiranem w 1514 r. Osmanowie byli również skłóceni z Portugalią w związku z ich ekspansją. Sulejman Wspaniały, jego syn, zdobył Belgrad i większą część Węgier po bitwie pod Mohaczem w 1526 roku. Jego oblężenie Wiednia zostało odparte przez głęboko podzielone Święte Cesarstwo Rzymskie w 1529 roku. Siedmiogród, Wołoszczyzna i Mołdawia wkrótce potem stały się zależne od Imperium Osmańskiego. Na wschodzie Osmanowie zdobyli Bagdad z rąk Safawidów i podzielili z nimi Kaukaz. Tymczasem Sulejman sprzymierzył się z Franciszkiem I z Francji z powodu wzajemnej nienawiści do Habsburgów. Doprowadziło to do aktywności Osmanów na Morzu Śródziemnym, gdzie Rodos, Tunis, Algier i Trypolis zostały ostatecznie zdobyte. Barbarossa Hayreddin poprowadził osmańską ekspansję. W 1566 r. Sulejman zmarł, a wielu historyków uważa, że był to początek osmańskiej stagnacji.

Osmanowie przegrali wojnę w bitwie pod Lepanto w 1571 r. z Filipem II Hiszpańskim i jego Świętą Ligą. Osmanowie szybko się podnieśli, zdobywając Cypr od Wenecji. Jednak ta porażka zburzyła mit o osmańskiej niezwyciężoności. Osmanowie ponieśli wiele porażek w ciągu następnych 30 lat: Długa wojna z Austrią zakończyła się patem, a Safawidzi najechali wschodnie prowincje osmańskie. Murad IV odzyskał Irak i Kaukaz od Persji. Sułtanat kobiet" stał się epitetem dla Imperium Osmańskiego po tym, jak konsorcja Kösem Sultan i Turhan Sultan stały się ważnymi osobami w imperium, czasami podejmując decyzje ekonomiczne w zastępstwie sułtana. Wielki Wezyr również odgrywał większą rolę pod przywództwem Köprülüs. Kreta została zdobyta od Wenecji, a południowa Ukraina została zdobyta od Polski. Jednak Wielki Wezyr Kara Mustafa Pasza nieostrożnie otworzył imperium na atak, gdy zaatakował Wiedeń. Austriacy, Polacy, Rosjanie i Wenecjanie zaatakowali Osmanów podczas Wielkiej Wojny Tureckiej. Austria i Polska zaatakowały przeciążonych Turków na Węgrzech i w Transylwanii, podczas gdy Rosja uderzyła na Krym. Wenecja postanowiła zaatakować Grecję. Zwaśnione strony podpisały traktat w Karlowitz, cedując Węgry i Transylwanię na Austrię, Podole (południową Ukrainę) na Polskę, Moreę (południową Grecję) na Wenecję, a Azow (port nad Morzem Czarnym) na Rosję.

Rosja i Szwecja poszły na wojnę, a Osmanowie się w nią zaangażowali. Odzyskali Azow, a następnie zawarli pokój. Austria, Rosja, Wenecja i Turcja prowadziły wojnę jeszcze kilkakrotnie. Do 1739 r. Osmanom udało się odzyskać Moreę i Serbię. W latach 40-tych i 50-tych XVII w. Osmanowie zaczęli modernizować swoją armię, ale w latach 60-tych XVII w. znów poszli na wojnę z Rosjanami. Rosja zajęła Krym w 1783 r. i twierdziła, że prawosławni chrześcijanie mieszkający w Imperium Osmańskim są pod rosyjską ochroną. Selim III kontynuował modernizację armii, ale korpus janczarów (elitarne oddziały) zbuntował się. Napoleon zaatakował Egipt i został odparty przez Brytyjczyków.

Serbia buntować się i zyskiwać nominalny niepodległość w 1815, ale wciąż być wasal Ottoman Imperium. Grecja zdobyła niepodległość po długiej wojnie o niepodległość w latach 1821-1829. Rodzina al-Saud zbuntowała się w 1811 roku przy wsparciu sekty Wahhabi. Następnie Egipt pod wodzą Muhammada Alego prawie zdobył Konstantynopol, ale Rosjanie odparli ich. Egipcjanie osiedlili się w Lewancie, a Osmanowie próbowali go odzyskać. Zostali sromotnie pokonani. Turcja została okrzyknięta "chorym człowiekiem Europy" z powodu swojej niekompetencji w sprawach międzynarodowych.

Upadek i reforma

Okres osmańskiego Tanzimatu przyniósł reformy: wprowadzono pobór do wojska, utworzono bank centralny, zdekryminalizowano homoseksualizm, zsekularyzowano prawo, a gildie zastąpiono fabrykami. Chrześcijańska część imperium stała się znacznie bardziej rozwinięta niż muzułmańska, a podział ten powodował napięcia. W międzyczasie, w latach 50-tych XIX wieku, Brytyjczycy i Francuzi chronili Imperium Osmańskie w wojnie krymskiej. Długi Osmanów doprowadziły do stanu bankructwa, a kraje europejskie zaczęły udzielać pożyczek i kontrolować finanse imperium. Co gorsza, Osmanowie rozpoczęli wojnę z Rosją o niepodległość Bułgarii. Na Kongresie Berlińskim w 1878 r. Rumunia, Serbia i Czarnogóra uzyskały całkowitą niepodległość. Bułgaria pozostała wasalem Imperium Osmańskiego. Brytyjczycy zajęli Cypr, a w 1882 r. Egipt.

W 1908 r. w Osmanach doszło do rewolucji Młodych Turków. Abdul Hamid II abdykował, a na jego miejsce wstąpił Mehmed V. Bułgaria uzyskała niepodległość, a Austria w tym samym roku najechała Bośnię. W 1912 r. Osmanowie stracili Libię na rzecz Włochów. W następnych wojnach bałkańskich Osmanowie stracili wszystkie swoje terytoria europejskie z wyjątkiem Tracji Wschodniej na rzecz połączonych sił Serbii, Czarnogóry, Grecji i Bułgarii. Druga wojna bałkańska pozwoliła Osmanom zaatakować Bułgarię w połączeniu z Rumunią, Serbią, Czarnogórą i Grecją. Ich zwycięstwo niewiele znaczyło. Niepokoje były kontynuowane przez kontrprzewrót Młodego Turka w 1909 roku i trzy kolejne kontrprzewroty do tegoż przewrotu z 1909 roku. W 1914 r., całkowicie zdezorganizowani, Osmanowie wypowiedzieli wojnę Rosji. Wielka Brytania i Francja przystąpiły do wojny z Osmanami i I wojna światowa dotarła do Turcji.

Wczesne zachowanie Osmanów w czasie wojny nie było w gruncie rzeczy całkowicie godne zastrzeżeń. Bitwa pod Gallipoli została wygrana przez Osmanów po części z powodu kompletnej niekompetencji brytyjskich dowódców. Al-Kut również został wygrany przez Osmanów, choć później został utracony. W 1915 r. rozpoczęło się ludobójstwo Ormian, jedno z najgorszych masowych zabójstw w historii. Ormianie, Asyryjczycy, Grecy i inni byli celem ataków. Zginęło aż 2,5 miliona tych narodów. Imperium Osmańskie rozpadło się na siebie po tym, jak Arabowie zbuntowali się w 1916 roku z pomocą Brytyjczyków. Osmanowie upadli po zajęciu Synaju, Palestyny, Iraku, Syrii i w końcu samej Anatolii. Osmanowie poddali się w 1918 roku.

Turecka wojna o niepodległość toczyła się przeciwko sułtanowi, Grecji, Armenii, Francji, Wielkiej Brytanii i Włochom. Zwyciężył turecki ruch narodowy pod wodzą Mustafy Kemala Atatürka i powstała Republika Turcji. W 1923 r. Imperium Osmańskie przestało istnieć.

Rodzina Sułtana

Imperium było monarchią dziedziczną. Tytuł władcy brzmiał "Sułtan". We wczesnych latach imperium szahdżahowie, synowie sułtana, byli wysyłani do różnych części imperium (Sanjaks), aby zdobyć doświadczenie w rządzeniu. Później mogli być kandydatami do sułtanatu i kalifatu.

Po Ahmedzie system ten uległ zmianie. W nowym systemie sułtan trzymał swoich męskich krewnych pod kluczem w małym mieszkaniu zwanym kafes, gdzie nigdy nie mogli zobaczyć świata zewnętrznego, a zatem nie byli w stanie przejąć od niego władzy. Często nowy sułtan kazał zabijać swoich męskich krewnych, co było prostszym rozwiązaniem, ponieważ usuwało konkurencję dla sułtanatu i zapobiegało ruchom rebelianckim. Jednak kobiety w jego haremie często dążyły do uzyskania większego statusu i wpływów, a matka sułtana mogła stać się potężną siłą polityczną w Imperium. Każda z matek w haremie starała się uczynić swego syna następnym sułtanem, ponieważ wiedziała, że jeśli nie zostanie nim, prawdopodobnie zostanie zabity.

Sułtani stopniowo tracili zdolność do dobrego rządzenia odległymi terytoriami. Odlegli gubernatorzy robili, co chcieli i ustanawiali własne prawa, zamiast słuchać sułtana. Pod koniec swojego istnienia Imperium Osmańskie stało się tak zużyte i skorumpowane, że było gotowe do upadku.

Capital

Bursa była pierwszą stolicą Imperium Osmańskiego. Edirne w Tracji zostało stolicą Imperium Osmańskiego w 1365 r., aż do czasu, gdy Stambuł został podbity przez Turków i stał się ostateczną stolicą imperium.

Państwa wasalne

Wiele miejsc było raczej państwami wasalnymi imperium niż bezpośrednio rządzonymi. Należały do nich Transylwania, Mołdawia, Wołoszczyzna (która miała stać się Rumunią), Kaukaz (Gruzja, Dagestan i Czeczenia). Ich władcy otrzymali pewien stopień niezależności i autonomii od Imperium Osmańskiego. Ceną za tę autonomię było więcej pieniędzy (podatków lub danin) płaconych sułtanowi.