Rachunkowość

Skąd pochodzi to słowo

Słowo księgowy pierwotnie pochodzi od łacińskiego słowa computare - "liczyć, liczyć, liczyć", poprzez język francuski.

"Accomptant" to oryginalna pisownia i wymowa słowa "accountant". Jednak z czasem ludzie zaczęli opuszczać "p" w słowie "accomptant". Z czasem słowo to zmieniło się zarówno w sposobie mówienia, jak i pisowni do dzisiejszej postaci.

Teoria rachunkowości

Podstawowe równanie księgowe to aktywa=pasywa+kapitał własny.

Historia

Wczesna historia

Księgowość jest bardzo stara. Zaczęła się, gdy ludzie zaczęli uprawiać ziemię i tworzyć miasta. Ludzie, którzy myśleli o ekonomii (pilnowaniu pieniędzy i wartościowych rzeczy) wymyślili sposób na zapisywanie wielkości i wartości upraw.

Rachunkowość żetonowa w starożytnej Mezopotamii

Najwcześniejsze zapisy księgowe zostały znalezione wśród ruin starożytnego Babilonu, Asyrii i Sumerii, które liczą sobie ponad 7000 lat. Ówcześni ludzie polegali na prymitywnych metodach księgowych, aby rejestrować wzrost upraw i stad. Ponieważ istnieje naturalny sezon dla rolnictwa i hodowli, łatwo jest policzyć i określić, czy po zebraniu plonów lub odsadzeniu młodych zwierząt pojawiła się nadwyżka.

Wynalezienie formy księgowości przy użyciu glinianych żetonów stanowiło ogromny skok poznawczy dla ludzkości.

W XII w. n.e. arabski pisarz Ibn Taymiyyah napisał książkę zatytułowaną Hisba. Książka ta zawiera szczegóły dotyczące systemów księgowych, które były używane przez muzułmanów przed połową VII wieku n.e. Muzułmańska księgowość była pod wpływem (zmieniana) przez Rzymian i Persów. W swojej książce Ibn Taymiyyah podaje szczegóły skomplikowanego rządowego systemu księgowego.

Rachunkowość w Cesarstwie Rzymskim

Res Gestae Divi Augusti (łac. "Czyny boskiego Augusta") to niezwykła relacja dla ludu rzymskiego z rządów cesarza Augusta. Wyliczono w nim jego wydatki publiczne, które obejmowały zasiłki dla ludu, nadania ziemskie i pieniężne dla weteranów wojskowych, dotacje do aerarium (skarbu), budowę świątyń, ofiary religijne, wydatki na przedstawienia teatralne i igrzyska gladiatorów. Nie był to rachunek dochodów i wydatków państwa, ale miał na celu wykazanie hojności Augusta. Znaczenie Res Gestae Divi Augusti z punktu widzenia rachunkowości polega na tym, że ilustruje ona, iż władza wykonawcza miała dostęp do szczegółowych informacji finansowych, obejmujących okres około czterdziestu lat, które można było odzyskać także po fakcie. Zakres informacji księgowych, jakimi dysponował cesarz, sugeruje, że ich przeznaczenie obejmowało planowanie i podejmowanie decyzji.

Rzymscy historycy Suetoniusz i Kasjusz Dio odnotowują, że w 23 r. p.n.e. August przygotował rationarium (rachunek), w którym wyszczególnił dochody publiczne, ilość gotówki w aerarium (skarbcu), w prowincjonalnych fisci (urzędnikach podatkowych) i w rękach publicani (wykonawców publicznych); zawierał on także nazwiska wolnych ludzi i niewolników, od których można było uzyskać szczegółowy rachunek. O bliskości tych informacji z władzą wykonawczą cesarza świadczy stwierdzenie Tacyta, że zostały one spisane przez samego Augusta.

Zapisy dotyczące gotówki, towarów i transakcji były skrupulatnie prowadzone przez personel wojskowy armii rzymskiej. Rachunek niewielkich sum pieniężnych otrzymanych w ciągu kilku dni w forcie Vindolanda około 110 roku n.e. pokazuje, że fort mógł codziennie obliczać dochody w gotówce, być może ze sprzedaży nadwyżek zapasów lub towarów produkowanych w obozie, artykułów wydawanych niewolnikom, takich jak cervesa (piwo) i clavi caligares (gwoździe do butów), a także towarów kupowanych przez poszczególnych żołnierzy. Podstawowe potrzeby fortu były zaspokajane przez mieszankę bezpośredniej produkcji, kupna i rekwizycji; w jednym z listów prośba o pieniądze na zakup 5000 modii (miar) braces (zboże używane do warzenia piwa) pokazuje, że fort kupował zaopatrzenie dla znacznej liczby ludzi.

Archiwum Heroninosa to nazwa nadana ogromnej kolekcji dokumentów papirusowych, głównie listów, ale także sporej liczby rachunków, które pochodzą z rzymskiego Egiptu z III wieku naszej ery. Większość dokumentów odnosi się do prowadzenia dużej, prywatnej posiadłości nazwanej imieniem Heroninosa, ponieważ był on phrontistes (Koine Greek: zarządca) posiadłości, która miała złożony i ustandaryzowany system rachunkowości, który był przestrzegany przez wszystkich lokalnych zarządców gospodarstw. Każdy administrator na każdym pododdziale majątku sporządzał swoje własne małe rachunki, dla codziennego funkcjonowania majątku, płatności dla siły roboczej, produkcji roślin, sprzedaży produktów, wykorzystania zwierząt i ogólnych wydatków na personel. Informacje te były następnie podsumowywane jako kawałki zwoju papirusu w jeden duży roczny rachunek dla każdego poddziału posiadłości. Wpisy były uporządkowane według sektorów, a wydatki i zyski gotówkowe ekstrapolowane ze wszystkich sektorów. Rachunki tego rodzaju dawały właścicielowi możliwość podejmowania lepszych decyzji ekonomicznych, ponieważ informacje były celowo dobrane i uporządkowane.

Luca Pacioli i współczesna księgowość

Luca Pacioli (1445-1517), znany również jako Friar Luca dal Borgo, jest uważany za "ojca" rachunkowości. Napisał po łacinie podręcznik zatytułowany Summa de arithmetica, geometrica, proportioni et proportionalita (Summa o arytmetyce, geometrii, proporcjach i proporcjonalności, Wenecja 1494). Podręcznik ten był używany w szkołach abbaco w północnych Włoszech. W szkołach tych uczyli się synowie kupców i rzemieślników. Ten podręcznik był napisany o matematyce. Zawiera on pierwszy drukowany opis tego, jak kupcy z Wenecji prowadzili swoje rachunki. Kupcy z Wenecji używali systemu zwanego systemem podwójnego zapisu księgowego.

Księgowość podwójnego zapisu polega na tym, że dla każdej transakcji istnieje zapis debetowy i kredytowy.

Pacioli spisał ten system, ale nie wynalazł go, ale nadal jest nazywany "Ojcem Rachunkowości". System, który napisał miał większość cyklu księgowego, jak to jest znane dzisiaj. Pisał o używaniu dzienników i ksiąg rachunkowych, i ostrzegał, że człowiek nie powinien iść spać w nocy, dopóki salda debetowe nie będą takie same jak salda kredytowe. Jego księga miała konta dla aktywów (rzeczy, które mają wartość), pasywów (długów i pożyczek, które mają być zapłacone komuś innemu), kapitału (pieniędzy), przychodów i wydatków. Pokazał, jak sporządzać zapisy zamykające rok i zasugerował, że bilans próbny może być użyty do udowodnienia, że księga jest zbilansowana. Jego rozprawa (długi esej) w książce zawiera również informacje na inne tematy, takie jak etyka rachunkowości i rachunek kosztów.

Post-Pacioli

Pierwsza książka napisana w języku angielskim na temat księgowości została opublikowana w Londynie przez Johna Gouge'a w 1543 roku.

W 1588 roku John Mellis z Southwark w Anglii napisał krótką książkę z instrukcjami dotyczącymi prowadzenia rachunków.

Była jeszcze jedna książka napisana w 1635 roku, która była opisana jako The Merchants Mirrour, lub wskazówki dla doskonałego zamawiania i utrzymywania jego rachunków utworzonych w drodze Debitor i Creditor. Książka ta została napisana przez Richarda Dafforne, który był księgowym. Książka ta ma wiele odniesień do książek o księgowości, które zostały napisane dużo wcześniej. Jeden z rozdziałów tej książki jest zatytułowany "Opinia o starożytności księgowości". W tym rozdziale autor mówi, że według innego autora, księgowość, o której pisał, była używana dwieście lat wcześniej w Wenecji.

Było kilka wydań książki Richarda Dafforne'a. Drugie wydanie ukazało się w 1636 roku. Trzecie wydanie ukazało się w 1656 roku. Kolejne wydanie ukazało się w 1684 roku. Książka jest bardzo kompletna w tym, jak opisuje rachunkowość naukową. Zawiera wiele szczegółów i wyjaśnień. Nauka, która wspiera księgowość była lubiana przez wielu ludzi w XVII wieku. Potwierdza to fakt, że istniało tak wiele wydań. Począwszy od tego momentu w historii, było wiele książek napisanych na temat rachunkowości. Wielu autorów podaje się za zawodowych księgowych i nauczycieli rachunkowości. Z tego wynika, że w XVII wieku byli zatrudnieni profesjonalni księgowi.

Obraz Luca Pacioli, prawdopodobnie namalowany przez Jacopo de' Barbari


Rzymska tabliczka z rzymskiego fortu Vindolanda przy Murze Hadriana, w Northumberland (I-II w. n.e.) z prośbą o pieniądze na zakup 5000 miarek zboża używanego do warzenia piwa. Departament Prehistorii i Europy, British Museum.


Żetony księgowe wykonane z gliny, z Susa, okres Uruk, około 3500 p.n.e. Dział Starożytności Orientalnych, Luwr.


Część Res Gestae Divi Augusti z Monumentum Ancyranum (Świątyni Augusta i Rzymu) w Ancyrze, zbudowanej w latach 25 p.n.e.-20 p.n.e.


Mapa Bliskiego Wschodu ukazująca Żyzny Półksiężyc ok. III tysiąclecia p.n.e.

Rodzaje rachunkowości

• Rachunkowość finansowa to "główna gałąź rachunkowości obejmująca zbieranie, rejestrowanie i wydobywanie informacji finansowych oraz podsumowywanie ich w formie okresowego rachunku zysków i strat, bilansu oraz rachunku przepływów pieniężnych zgodnie z wymogami prawnymi, zawodowymi i rynku kapitałowego".
• Rachunkowość zarządcza jest rodzajem rachunkowości, w której partnerzy pomagają sobie nawzajem w podejmowaniu decyzji dotyczących zarządzania, tworzą systemy zarządzania planowaniem i wydajnością oraz wykorzystują sprawozdawczość finansową, aby pomóc w opracowaniu strategii rachunkowości przedsiębiorstwa na przyszłość.
• Zasada otwartej księgi rachunkowej jest zasadą rachunkowości. Zasada ta wymaga, aby strony stosunków gospodarczych pokazywały sobie wzajemnie swoje księgi rachunkowe.
• Rachunkowość podatkowa jest rodzajem rachunkowości, która zapewnia przestrzeganie przepisów podatkowych.
• Nauka o rachunkowości zajmuje się teorią rachunkowości.

Audyt finansowy polega na przeprowadzeniu audytu wewnętrznego i zewnętrznego. W przypadku audytu zewnętrznego niezależny (niepowiązany) audytor zapoznaje się ze sprawozdaniami finansowymi i dokumentacją księgową. Patrząc na te zapisy, audytor może dowiedzieć się, czy zapisy te są prawdziwe, uczciwe i zgodne z ogólnie przyjętymi zasadami rachunkowości (GAAP) lub Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej (IFRS). Audyt wewnętrzny stara się uzyskać informacje do użytku kierownictwa i jest przeprowadzany przez pracowników.