Szyk wyrazów
Kolejność słów jest częścią składni, która jest częścią gramatyki. Kolejność słów może być różna w różnych językach. Na przykład, angielskie "I play tennis only sometimes" byłoby po niemiecku Ich spiele nur manchmal Tennis, dosłownie "Gram tylko czasami w tenisa". W języku norweskim to samo zdanie brzmiałoby Jeg spiller bare tennis noen ganger ("Gram w tenisa tylko czasami").
W języku portugalskim, zdanie mogłoby brzmieć Eu só jogo tênis algumas vezes ("Gram w tenisa tylko czasami"), ale kolejność słów może być zmieniona na Eu jogo tênis só algumas vezes ("Gram w tenisa tylko czasami"). Jednakże, Eu jogo só tênis algumas vezes nie jest dozwolone ("Gram w tenisa tylko czasami"), ponieważ znaczenie zostałoby zmienione.
Podmiot-czasownik-przedmiot
W języku angielskim, proste zdanie z czasownikiem (czynność), podmiotem (kto lub co wykonuje czynność), i przedmiotem (do kogo lub czego czynność jest wykonywana) jest zapisane z podmiotem-czasownikiem-przedmiotem (SVO). Na przykład, w zdaniu "Robert otwiera drzwi", "Robert" jest podmiotem, "otwiera" jest czasownikiem i "drzwi" są obiektem. SVO jest drugim co do częstości występowania szykiem wyrazów wśród wszystkich języków i jest używany w 42% z nich. Przykładami są: mandaryński chiński, Bahasa Melayu, Bahasa Indonesia, hiszpański, francuski, włoski, tajski i wietnamski. Podczas gdy niektóre z powyższych języków mogą używać innych szyków wyrazów, takich jak SOV i VSO, używają SVO dla najprostszych zdań.
W innych językach, zdania mogą używać innych szyków wyrazów. Weźmy pod uwagę, że Robert otwiera drzwi. W języku angielskim, zmiana szyku wyrazów na "The door opens Robert" zmieniłaby znaczenie zdania. W łacinie, jednakże, Robertus ianuam aperit i ianuam Robertus aperit znaczą to samo. Ianuam jest w bierniku, a więc jest przedmiotem bezpośrednim, a Robertus podmiotem. Zmiana przypadków słów na Robertem ianua aperit zmieniłaby jednak sens zdania: ianua jest teraz w mianowniku, a więc jest podmiotem, a Robertum przedmiotem.
Podmiot-przedmiot-czasownik
Szyk zdania podmiot-przedmiot-czasownik (SOV) jest szykiem używanym w największej liczbie języków, bo aż w 45% z nich. Jest on szczególnie powszechny w teoretycznej rodzinie językowej, która jest znana jako rodzina języków ałtajskich, do której należy wiele języków takich jak japoński, koreański, mongolski i języki turkijskie.
W języku japońskim, na przykład, proste zdanie używa SOV. Innymi słowy, zdanie "Robert otwiera drzwi" staje się "Robert drzwi otwiera". Takie języki często używają przyimków, które działają jak przyimki, ale pojawiają się po słowach treści, a nie przed nimi, aby pokazać rolę słowa w zdaniu. Przykładowe zdanie "Robert otwiera drzwi" byłoby w języku japońskim ロバートはドアを開ける Robāto-wa doa-o akeru, w którym は wa jak w ロバートは Robāto-wa pokazuje, że ロバート Robāto (Robert) jest tematem zdania, a を o jak w ドアを doa-o pokazuje, że ドア doa jest bezpośrednim obiektem zdania. Około 45% wszystkich języków to języki SOV.
Czasownik-podmiot-przedmiot
Szyk zdania czasownik-podmiot-przedmiot (VSO) jest trzecim co do częstości występowania szykiem słowa w językach świata. Języków VSO jest znacznie mniej niż języków SVO i SOV, a tylko 9% z nich to VSO. Grupy językowe, w których VSO jest powszechne, obejmują języki afroazjatyckie, takie jak arabski, hebrajski i aramejski, oraz języki celtyckie, takie jak irlandzki, walijski i kornwalijski. W językach VSO, "Robert otwiera drzwi" byłoby "Otwiera Robertowi drzwi". Hiszpańskie zdania są zazwyczaj SVO, ale VSO jest również powszechne. W języku hiszpańskim, powyższy przykład może być zapisany jako Roberto abre la puerta (Robert otwiera drzwi) lub Abre Roberto la puerta (Otwiera Robertowi drzwi).
Inne typy
Poza SVO, SOV i VSO, inne rodzaje szyku wyrazów są raczej rzadkie. VOS składa się na około 3% wszystkich języków, a języki, które zaczynają się od obiektu (OVS i OSV) są niezwykle rzadkie, każdy po około 1-0% procent.
