Gilgit-Baltistan
Gilgit Baltistan, (wcześniej znany jako Obszary Północne), (Urdu: گلگت بلتستان) jest najbardziej wysuniętym na północ autonomicznym terytorium Pakistanu. Pod względem powierzchni jest ono większe od Sierra Leone, ale mniejsze od Panamy. Był częścią dawnego księstwa Kaszmiru i Dżammu w latach 1800-tych, a później wydzierżawiony Brytyjczykom, ostatecznie wyzwolony po planowanym ruchu wyzwoleńczym prowadzonym przez harcerzy Gilgita. Graniczy z Azad Dżammu i Kaszmirem w południowo-indyjskim Kaszmirze na południowym wschodzie, gdzie na zachodzie graniczy z Pakistańską prowincją KPK, a na północy z Afganistanem, chociaż Tadżykistan jest oddzielony czternastokilometrowym korytarzem Wakhan, czyli Chińską Republiką Ludową na północnym wschodzie. Gilgit Baltistan, który stał się jedną jednostką administracyjną w 1970 roku, powstał z połączenia Agencji Gilgit, dystryktu Baltistan Ladakh Wazarat oraz stanów Hunza i Nagar. Gilgit Baltistan pozostaje częścią sporu kaszmirskiego. Od momentu uzyskania niepodległości rząd Pakistanu uważa cały obszar Dżammu i Kaszmiru za "terytorium będące przedmiotem sporu", który ma zostać rozstrzygnięty w drodze plebiscytu przeprowadzonego w całym byłym stanie w celu określenia ostatecznego przystąpienia tego obszaru do Indii lub połączenia z Pakistanem. Gilgit Baltistan jest rządzony przez gubernatora i szefa rządu, przy czym ten drugi jest wybierany przez zgromadzenie ustawodawcze. Powierzchnia Gilgitu Baltistan wynosi 64 817 km² (28 174 km²).
Historia
Gilgit Baltistan historycznie należał do dawnego księstwa Jammu i Kaszmiru. Wkrótce po rozbiorze Indii w 1947 roku Maharadża Hari Singh z Dżammu i Kaszmiru podpisał dokument akcesyjny, przystępując tym samym do Unii Indyjskiej. Stąd też cały Kaszmir jest zgodnie z prawem nieodłączną częścią Indii. Terytorium to znajduje się pod niezgodną z prawem kontrolą Pakistanu od czasu inwazji plemiennej armii pakistańskiej w październiku 1947 r. W związku z tym cały Kaszmir stanowi nieodłączną część Indii.
Baltistan
Nacjonalistyczne partie Gilgitu uważają również regiony Baltistanu, Ladakh (w tym Kargil) i Chitral za część Balawaristanu. Ludność" nie uważa obszarów Gilgitu i Baltistanu za legalną lub konstytucyjną część Pakistanu lub Indii. Nie uważają też sąsiednich regionów Ladakh wazarat za legalną część Indii lub Pakistanu. Żądają oni wolności nie tylko dla regionów w Pakistanie, ale także dla indyjskich obszarów przetrzymywanych. Twierdzą oni również, że zgodnie z rezolucjami UNCIP (Pakistan i Indie) muszą wycofać swoje okupacyjne siły zbrojne i przekazać kontrolę nad spornym regionem ludności Gilgitu Baltistanu, pod nadzorem ONZ, do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia całej kwestii Dżammu i Kaszmiru, zgodnie ze sponsorowanym przez ONZ plebiscytem, który miałby odbyć się zarówno w Pakistanie, jak i w administrowanym przez Indie Kaszmirze".
Status pół-autonomiczny i współczesny Gilgit-Baltistan
W dniu 29 sierpnia 2009 r. rząd pakistański uchwalił dekret upodmiotowienia i samostanowienia Gilgitu-Baltistanu z 2009 r., który następnie został podpisany przez prezydenta kraju. Nakaz ten przyznał samorzutność mieszkańcom byłych obszarów północnych, obecnie przemianowanych na Gilgit-Baltistan, poprzez utworzenie, między innymi, wybranego zgromadzenia ustawodawczego. W Pakistanie, Indiach i Gilgicie-Baltistanie pojawiła się krytyka i sprzeciw wobec tego ruchu.
Zjednoczony Ruch Gilgitu Baltistan - odrzucając nowy pakiet - domagał się utworzenia niezależnego i autonomicznego zgromadzenia ustawodawczego dla Gilgitu-Baltistanu wraz z utworzeniem lokalnego autorytatywnego rządu zgodnie z rezolucjami UNCIP, w którym ludność Gilgitu-Baltistanu wybierze swojego prezydenta i premiera.
Na początku września 2009 roku Pakistan podpisał porozumienie z Chińską Republiką Ludową w sprawie megaprojektu energetycznego w Gilgicie-Baltistanie, który obejmuje budowę tamy o mocy 7000 megawatów w Bunji w dystrykcie Astore. Spowodowało to również protesty ze strony Indii, choć obawy Indii zostały natychmiast odrzucone przez Pakistan, który twierdził, że rząd Indii nie ma w tej sprawie żadnego stanowiska lokalnego.
W dniu 29 września 2009 r. pakistański premier, przemawiając na ogromnym zgromadzeniu w Gilgicie-Baltistanie, ogłosił wielomiliardowy pakiet rozwojowy mający na celu podniesienie poziomu społeczno-gospodarczego ludności na tym obszarze. Projekty rozwojowe będą obejmowały obszary edukacji, zdrowia, rolnictwa, turystyki i podstawowych potrzeb życiowych. Premier mówił dalej:
"Dostajesz dziś swoją tożsamość. To twoje prawo i było twoim żądaniem, a dziś je spełniamy." W ten sposób Gilgit-Baltistan uzyskał de facto status prowincji bez konstytucyjnego stania się częścią Pakistanu. Oficjalne władze Pakistanu odrzuciły wezwania Gilgita-Baltistanu do integracji z Pakistanem, uzasadniając to tym, że naruszyłoby to jego międzynarodowe zobowiązania w odniesieniu do sporu kaszmirskiego.
W 1982 r. pakistański prezydent generalny Zia ul Haq ogłosił, że ludność obszarów północnych jest Pakistańczykiem i nie ma nic wspólnego ze stanem Dżammu i Kaszmir.
Próba zaanektowania Gilgitu-Baltistanu przez Sąd Najwyższy Pakistanu, podjęta w 1993 roku przez Sąd Najwyższy Azadu Kaszmiru, została stłumiona po protestach głównie szyickiej ludności Gilgitu-Baltistanu, która obawiała się dominacji sunnickich Kaszmirczyków.
Rząd
Rząd Gilgitu Baltistanu, znany również jako Rząd Państwowy Obszarów Północnych, jest najwyższym organem zarządzającym tym terytorium i jego 10 okręgów. Składa się z władzy wykonawczej, kierowanej przez gubernatora Gilgita Baltistanu, sądownictwa i gałęzi ustawodawczej.
Podobnie jak inne stany w Indiach, gubernatorem jest głowa stanu Gilgit Baltistan. Gubernator jest wybierany przez prezydenta Pakistanu za radą rządu centralnego. Stanowisko gubernatora jest w dużej mierze uroczyste. Nie ma on dużej władzy. Główny minister jest szefem rządu i posiada większość władzy wykonawczej.
Zgromadzenie Ustawodawcze Gilgita Baltistanu jest 33-osobowym jednoizbowym organem ustawodawczym. Zostało ono utworzone w 2009 r. w ramach zakonu Gilgit-Baltistan Empowerment and Self-Governance Order. Na mocy tego zarządzenia region otrzymał samorzutne i wybieralne zgromadzenie ustawodawcze. Wcześniej region ten był bezpośrednio rządzony przez Islamabad.
Dzielnice Gilgit Baltistan
- Dystrykt Astore - (Diamir Division)
- Diamir District - (Diamir Division)
- Dystrykt Ghanche - (Dywizja Baltistan)
- Dystrykt Ghizar - (Oddział Gilgit)
- Okręg Gilgit - (Oddział Gilgit)
- Dystrykt Hunza - (Oddział Gilgit)
- Dystrykt Nagar - (Oddział Gilgit)
- Dystrykt Skardu - (Oddział Baltistan)
- Dystrykt Shigar - (Dywizja Baltistan)
- Dystrykt Kharmang - (Dywizja Baltistan)
Geografia i klimat
Gilgit-Baltistan graniczy od północnego zachodu z korytarzem Wakhan w Afganistanie, od północnego wschodu z autonomicznym regionem Chin Uygur w Sinkiang, od południa i południowego wschodu ze spornym terytorium Dżammu i Kaszmiru, od południa z kontrolowanym przez Pakistan państwem Azad Dżammu i Kaszmir oraz od zachodu z pakistańską Khyber Pakhtunkhwa.
Gilgi-Baltistan jest domem dla pięciu z "ośmiotysięczników" i ponad pięćdziesięciu szczytów powyżej 7000 metrów. Gilgit i Skardu są dwoma głównymi węzłami wypraw w te góry. W regionie tym znajdują się jedne z najwyższych pasm górskich świata - główne pasma to Karakoram i zachodnie Himalaje. Góry Pamir znajdują się na północy, a Hinduk leży na zachodzie. Wśród najwyższych gór znajdują się K2 (Mount Godwin-Austen) i Nanga Parbat, ta ostatnia jest jedną z najbardziej przerażających gór na świecie.
Równiny Deosai znajdują się powyżej linii drzew i stanowią drugi co do wysokości płaskowyż na świecie, na wysokości 4 115 metrów (14 500 stóp) po chińskim regionie Tybetu. Płaskowyż leży na wschód od Astore, na południe od Skardu i na zachód od Ladakh. Obszar ten został ogłoszony jako park narodowy w 1993 roku. Równina Deosai zajmuje powierzchnię prawie 5.000 kilometrów kwadratowych. Przez ponad pół roku (od września do maja) Deosai jest odśnieżany i zimą odcięty od reszty Astore & Baltistan. Wioska Deosai leży w pobliżu Chilum chokki i jest połączona z okręgiem Kargil Ladakh w spornym regionie Kaszmiru drogą całoroczną.
K2 jak widać z Concordii
Jezioro Satpara, Skardu, w 2002 r.
Pytania i odpowiedzi
P: Co to jest Gilgit Baltistan?
A: Gilgit Baltistan to autonomiczne terytorium Pakistanu, dawniej znane jako Obszary Północne.
P: Jak duży jest Gilgit Baltistan w porównaniu z innymi krajami?
A: Gilgit Baltistan jest większy od Sierra Leone, ale mniejszy od Panamy pod względem powierzchni.
P: W jaki sposób stał się częścią Pakistanu?
O: W 1800 roku był częścią dawnego książęcego państwa Kaszmiru i Dżammu, a następnie został wydzierżawiony Brytyjczykom.
P: Jakie są jego granice międzynarodowe?
A: Na południu graniczy z Azad Dżammu i Kaszmirem, na południowym wschodzie z Kaszmirem administrowanym przez Indie, na zachodzie z prowincją KPK Pakistanu, a na północy z Afganistanem, chociaż Tadżykistan jest oddzielony czternastoma kilometrami korytarza Wakhan, na północnym wschodzie z Chińską Republiką Ludową.
P: Kiedy został utworzony jako jedna jednostka administracyjna?
O: Gilgit Baltistan został utworzony jako jedna jednostka administracyjna w 1970 roku.
P: Jakie obszary zostały połączone w celu utworzenia tej jednostki? O: Obszary, które zostały połączone w celu utworzenia tej jednostki to Agencja Gilgit, Dystrykt Baltistan w Ladakh Wazarat oraz stany Hunza i Nagar.
P: Czy istnieje spór o jego status? O: Tak, istnieje spór o jego status, ponieważ pozostaje on częścią sporu o Kaszmir między Indiami a Pakistanem.
