Michelangelo

Biografia

Dzieciństwo

Michał Anioł urodził się 6 marca 1475 roku w Caprese koło Arezzo w Toskanii. Jego ojcem był Lodovico di Leonardo di Buonarroti di Simoni, a matką Francesca di Neri del Miniato di Siena. Buonarrottis byli bankową rodziną z Florencji. Twierdzili, że pochodzą od szlachetnej hrabiny Matyldy z Canossy. Ojciec Michała Anioła stracił większość pieniędzy banku, więc pracował dla władz lokalnych w mieście Chiusi. Kiedy Michał Anioł był dzieckiem, rodzina przeniosła się z powrotem do Florencji. Ponieważ był chory, Michał Anioł został wysłany na małą farmę z kamieniarzem i jego żoną oraz rodziną. Kamieniarz pracował w kamieniołomie marmuru należącym do ojca Michała Anioła. Wiele lat później Michał Anioł powiedział, że dwie rzeczy, które pomogły mu zostać dobrym artystą, to urodzenie się na łagodnej wsi Arezzo i wychowanie w domu, gdzie wraz z mlekiem pielęgniarki został przeszkolony w posługiwaniu się dłutem i młotkiem. Jego matka zmarła, gdy miał zaledwie sześć lat.

Ojciec Michała Anioła sprowadził go z powrotem do Florencji i wysłał na studia do korepetytora, Francesco da Urbino. Michał Anioł nie był zainteresowany jego szkolnymi lekcjami. Zwiedzał wielkie kościoły w mieście i rysował kopie fresków, które tam oglądał. Kiedy miał trzynaście lat, został praktykantem malarza Domenico Ghirlandaio. Ghirlandaio miał duże, ruchliwe studio. Miał bogatych patronów, którzy pracowali dla Medyceuszy. Malował freski w ich rodzinnych kaplicach. Michał Anioł potrafił od Ghirlandaio bardzo dobrze nauczyć się sztuki malowania fresków. W dużej pracowni, takiej jak Ghirlandaio, artyści pracowaliby w różnych mediach, w tym w rzeźbie, metaloplastyce i malowaniu ołtarzyków. Michał Anioł dowiedziałby się o tych wszystkich rzeczach. Kiedy Michał Anioł miał zaledwie czternaście lat, jego ojciec namówił Ghirlandaio, aby zapłacił swojemu praktykantowi jako artyście, co było wówczas bardzo niezwykłe.

Praca dla Medyceuszy

Najbogatszą, najpotężniejszą rodziną we Florencji byli Medyceusze. Mieli oni akademię, w której spotykali się najsłynniejsi filozofowie, poeci i artyści, aby dzielić się swoimi pomysłami. Rodzina Medyceuszy była ważnymi mecenasami sztuki. W 1489 r. Lorenzo de' Medici, głowa rodziny, poprosił Ghirlandaio o wysłanie do akademii swoich dwóch najlepszych uczniów. Jednym z wybranych uczniów był Michał Anioł, który uczęszczał do akademii w latach 1490-1492. Wysłuchał nauczania i dyskusji Marsilio Ficino, Pico della Mirandola i Angelo Poliziano. Filozofia, której nauczali, nazywała się humanizmem. Opierała się ona na filozofii starożytnego greckiego Platona. Idee Michała Anioła i jego sztuka były pod wpływem tych nauk.

Michał Anioł i inny młody rzeźbiarz Pietro Torrigiano studiowali rzeźbę u Bertolda di Giovanniego. Michał Anioł pokłócił się z Torrigiano, który uderzył go w nos, tak że został mocno złamany i zepsuł mu wygląd do końca życia. Michał Anioł wyrzeźbił kilka reliefów (płaskie panele z podniesionymi postaciami). Jedną z nich była "Bitwa Centaurów", wykonana dla Lorenza de Medici.

W 1492 roku zmarł patron Michała Anioła, Lorenzo de' Medici. Doprowadziło to do wielkiej zmiany w życiu Michała Anioła. Wrócił do domu swego ojca. Michał Anioł poprosił przeora w kościele Santo Spirito, aby pozwolił mu studiować anatomię ciał osób, które zmarły w kościelnym szpitalu. W 1493 roku, jako dar "dziękczynienia" dla przeora, Michał Anioł wyrzeźbił duży drewniany krucyfiks, który nadal wisi w kościele. W styczniu 1494 r. wystąpiły bardzo obfite opady śniegu. Syn Lorenza de' Medyceusza, Piero de Medyceusz, zlecił Michałowi Aniołowi wykonanie rzeźby w śniegu. Tak więc Michał Anioł ponownie zaczął pracować dla Medyceuszy.

W 1494 roku we Florencji pojawił się nowy przywódca. Był dominikańskim bratem zwanym Savonarola. Jego silne nauczanie powodowało, że ludzie palili swoje książki, wyrzucali swoją biżuterię i gonili bogate rodziny z miasta. Medyceusze musieli wyjechać. Dla Michała Anioła był to dobry czas na podróż. Zatrzymał się na chwilę w Wenecji, potem przeniósł się do Bolonii. W Bolonii wkrótce otrzymał pracę rzeźbiarską nad trzema figurami do wielkiego marmurowego sanktuarium św. Dominika. Kiedy we Florencji wszystko się uspokoiło, Michał Anioł powrócił i pracował dla innego członka rodziny Medyceuszy, Lorenzo di Pierfrancesco de' Medici.

Michał Anioł zrobił marmurową statuetkę śpiącego Kupidyna. Lorenzo di Pierfrancesco powiedział Michałowi Aniołowi, że wygląda on jak prawdziwy posąg Starożytnych Rzymian i powiedział, że jeśli zabrudzi go i wybije kilka żetonów, ktoś zapłaci za niego dużo pieniędzy. Lorenzo sprzedał go kardynałowi, który odkrył, że to było oszustwo. Myślał, że dzieło Michała Anioła jest tak dobre, że powiedział o tym papieżowi. Papież następnie zaprosił Michała Anioła, by pojechał do Rzymu i pracował dla niego.

Rzym

Michał Anioł przyjechał do Rzymu 25 czerwca 1496 r. w wieku 21 lat. Mieszkał w pobliżu kościoła Santa Maria di Loreto na wzgórzu Gianicolo.

W 1496 r. otrzymał ważną "prowizję" (otrzymał płatną pracę) od kardynała Raffaele Riario. Kardynał chciał, aby Michał Anioł zrobił marmurowy posąg, większy niż naturalnej wielkości, Bachusa, starożytnego rzymskiego boga wina. Michał Anioł ciężko pracował nad posągiem. Wyrzeźbił Bachusa jako młodego człowieka, który był dość pijany i wyglądał zdumiewająco, gdy podnosił swój kielich, by wznieść toast. Kardynał nie lubił pijanego Bachusa i nie chciał za niego płacić. Bankier zwany Jacopo Galli kupił go do swojego ogrodu.

Następną ważną komisją Michała Anioła był ambasador Francji, który poprosił go o wykonanie figury Marii Dziewicy opłakującej martwe ciało swojego syna Jezusa. Ten rodzaj dzieła sztuki, albo obraz, albo posąg, jest nazywany po włosku "Pieta" (powiedzmy: "Pe-ay-ta"). Pieta Michała Anioła jest najbardziej znaną Pietą, jaka kiedykolwiek powstała. Obecnie znajduje się ona w Bazylice Świętego Piotra i codziennie odwiedzana jest przez tysiące ludzi. Giorgio Vasari napisał: "To cud, że można było wyrzeźbić bezkształtny blok kamienia, aby zrobić coś tak doskonałego, że nawet natura nie mogła go ulepszyć, wykorzystując prawdziwe ludzkie ciało".

Madonna ze schodów została wykonana, gdy Michał Anioł był nastolatkiem.


Pieta przedstawia Maryję Dziewicę z Ciałem Jezusa na kolanach po ukrzyżowaniu.

Prace

Pomnik Dawida

W 1499 roku Michał Anioł wrócił do Florencji. Ksiądz Savonarola rozgniewał tak wielu ludzi, że w 1498 roku został skazany na śmierć. Życie we Florencji zaczęło wracać do normy. Wiele lat wcześniej Gildia Wełniarzy zleciła kilku artystom wykonanie rzeźb bohaterów miasta. Rzeźbiarz Agostino di Duccio zaczął rzeźbić ogromny posąg Dawida, bohatera biblijnej historii Dawida i Goliata. Przez 40 lat Gildia Wełniarzy była właścicielem ogromnego bloku marmuru, a rzeźba ledwo się zaczęła. W 1501 roku zlecili jego wyrzeźbienie młodemu Michałowi Aniołowi. Zajęło mu to trzy lata.

Po raz kolejny Michał Anioł zrobił posąg, który stał się sławny na całym świecie. Posąg przedstawia młodego człowieka, nagiego w sposób, w jaki zostały wykonane posągi starożytnych bogów, zatrzymującego się na chwilę i spoglądającego z zaciekłością na wielkiego żołnierza Goliata, którego ma zamiar zabić. Posąg ma 5,17 metra wysokości. Umieszczono ją na placu (publicznym placu) na zewnątrz Palazzo Vecchio, gdzie spotykała się rada miejska. Po wielu latach statuetka została umieszczona w galerii sztuki, Accademia. Obecnie na placu stoi kopia. Ludzie nadal pokonują duże odległości, aby zobaczyć posąg, który wykonał.

Sufit Kaplicy Sykstyńskiej

W 1505 roku Michał Anioł został zaproszony do Rzymu przez nowo wybranego papieża Juliusza II. Papież Juliusz był starym człowiekiem. Chciał, aby Michał Anioł zaprojektował wielki grobowiec. Miał on stać wewnątrz kościoła i mieć wiele rzeźbionych figur, w skład których miało wchodzić kilku niewolników, którzy mieli trzymać część grobowca, oraz proroków starotestamentowych, którzy mieli siedzieć w niszach (otwory w ścianach). Michał Anioł rozpoczął pracę. Wykonał on wspaniałą figurę Mojżesza, która znajduje się obecnie w kościele San Pietro in Vincoli (św. Piotra w Łańcuchach) w Rzymie. Piotra w Łańcuchach w Rzymie. Wiele osób wybiera się, aby obejrzeć tę rzeźbę. Niewolnicy zostali tylko częściowo wyrzeźbieni. Czterech z nich znajduje się obecnie w Accademia we Florencji. Reszta wielkiego planu była niedokończona.

Głównym powodem, dla którego grób Juliusza nie został ukończony, było to, że papież miał pomysł na inne dzieło sztuki. Kaplica Sykstyńska w pobliżu Bazylikiśw. Piotra miała swoje ściany namalowane przez kilku znanych florenckich artystów. Papież zdecydował, że Michał Anioł powinien pomalować sufit. Michał Anioł nie chciał. Powiedział, że nie jest malarzem. Ale papież znęcał się nad Michałem Aniołem, dopóki nie zgodził się na to. Powiedział papieżowi, że zrobi to "dla Boga" i że zrobi to tylko wtedy, gdy papież pozwoli mu to namalować "na swój własny sposób".

Kaplica była długa i szeroka. Jej zakrzywiony sufit utrzymywany był przez dwanaście wachlarzowatych kawałków ściany zwanych "wisiorkami". Papież Juliusz powiedział Michałowi Aniołowi, aby namalował na każdym z nich jednego z dwunastu apostołów Jezusa. Michał Anioł zaczął to robić. Potem wpadł na inny pomysł i zdrapał dzieło, które wykonał. Zamiast apostołów, namalował dwunastu proroków. Siedmiu z nich było mężczyznami ze Starego Testamentu, ale pozostałych pięciu było kobietami i nie pochodziło z Biblii. Było to pięciu proroków z klasycznego świata. Podobnie jak prorocy w Biblii, wszyscy oni mówili ludziom o narodzinach Jezusa.

Na środku sufitu, zamiast malować rozgwieżdżone niebo, Michał Anioł namalował sceny z Biblii opowiadające o stworzeniu i upadku ludzkości. Najbardziej znaną sceną jest obraz Boga tworzącego Adama. Sufit był tak sławny, że wielu artystów próbowało naśladować sposób, w jaki Michał Anioł układał i malował postacie.

Budynki i grobowce we Florencji

W 1513 roku zmarł papież Juliusz II. Następnym papieżem był papież Leon X, członek rodziny Medyceuszy. Dał on Michałowi Aniołowi kilka posad we Florencji, m.in. zaprojektował kaplicę Medyceuszy, w której przechowywane są grobowce członków jego rodziny. Chociaż nie wszystkie grobowce zostały zbudowane, Michał Anioł ukończył siedem dużych posągów, w tym "Madonnę z Dzieciątkiem". Później jego uczniowie dokończyli budowę kaplicy.

W 1527 r. mieszkańcy Florencji wściekli się na Medyceuszy za to, że zachowywali się jak książęta. Nie był to właściwy sposób działania dla rodziny, w mieście, które było republiką. Ludzie wyrzucili Medyceuszy, ale Medyceusze wrócili z armią i przejęli miasto. Michał Anioł był tak zdenerwowany zachowaniem Medyceuszy, że opuścił swoje ukochane miasto i nigdy nie wrócił.

Ostatni wyrok

Papież Klemens VII wezwał Michała Anioła z powrotem do Kaplicy Sykstyńskiej, aby namalować ścianę za ołtarzem z ogromną sceną Sędziego Ostatecznego. Pracował nad nią od 1534 do 1541 roku. W środku przedstawia Jezusa, otoczonego przez świętych, siedzącego na sądzie nad ludem ziemi. Po lewej stronie ludzie podnoszą się z grobów, a wielu z nich jest witanych w niebie. Po prawej stronie, inni ludzie są wysyłani do Piekła, gdzie są ciągnięci przez demony. Jest to ogromny obraz z wieloma postaciami w nim.

Jak Adam i Ewa na suficie, wszystkie figury były pokazywane nago. Niektórzy kardynałowie w kościele mówili, że malowanie świętych, w tym Dziewicy Maryi, bez ubrania, było niegodziwe. Nazywali Michała Anioła "malarzem niegrzecznych kawałków". Była o to długa kłótnia, ponieważ niektórzy mówili, że Bóg stworzył wszystkich nago, więc ubrania nie będą potrzebne w niebie. Po śmierci Michała Anioła wezwano innego artystę, Daniele da Volterra, aby namalował draperie na postaciach. Przez resztę swojego życia znany był jako "malarz spodni".

Statua Dawida jest jednym z najbardziej znanych dzieł renesansu.


Michał Anioł pomalował sufit Kaplicy Sykstyńskiej. Prace trwały prawie cztery lata (1508-1512).


Sąd Ostateczny

Peter's Basilica

W 1546 roku, kiedy Michał Anioł był po siedemdziesiątce, otrzymał jedną z najważniejszych prac. Stara Bazylika św. Piotra została częściowo zburzona, a nowa zaprojektowana przez Bramante. Ale pracowało nad nią wielu architektów i była ona jeszcze w początkowej fazie. Architektem został Michał Anioł. Natychmiast poprawił on plan, wzmocnił ważne części i zaprojektował ogromną kopułę, wyższą niż jakiekolwiek inne kopuły na świecie. Zmarł przed jej ukończeniem, ale zostawił rysunki i modele, aby następny architekt, Giacomo della Porta, mógł dokończyć to, co zaczął. Kopuła Bazyliki św. Piotra nadal stoi jako jeden z największych zabytków chrześcijaństwa, a także jako symbol miasta Rzym.

Po śmierci Michała Anioła jego ciało zostało zabrane z powrotem do Florencji i pochowane w Bazylice Santa Croce (Kościół Świętego Krzyża). Na jego grobie siedzą trzy żałobne postacie, które symbolizują Architekturę, Malarstwo i Rzeźbę.

Kopuła Bazyliki św. Piotra jest najsłynniejszym dziełem architektury Michała Anioła.

Powiązane strony

• Renesans
• Lista artystów renesansowych
• Włoska sztuka renesansowa
• Leonardo da Vinci
• Raphael
• Peter's Basilica
• Kaplica Sykstyńska