Uran

Księżyce

Uran ma 27 znanych księżyców. Są one nazwane dla postaci z dzieł Szekspira i Aleksandra Pope'a. Pięć największych księżyców to Miranda, Ariel, Umbriel, Tytania i Oberon. Wiele księżyców nie zostało jeszcze odkrytych.

Poszukiwania

W 1986 roku, Voyager 2 NASA odwiedził Uran. Jest to jedyna sonda kosmiczna, która próbowała zbadać planetę z niewielkiej odległości.

Chmury

Uran jest pokryty niebieskimi chmurami. Górne chmury, wykonane z metanu, są trudne do zauważenia. Dolne chmury są uważane za zamarzniętą wodę. Są też gwałtowne burze. Prędkość wiatru może osiągać 250 metrów na sekundę (900 km/h; 560 mph). Naukowcy badają chmury, aby spróbować zrozumieć burze na planecie.

Pierścienie

Planeta Uran posiada system składający się z 13 pierścieni, który jest znacznie mniejszy niż pierścienie Saturna, ale większy niż pierścienie wokół Jowisza i Neptuna. Pierścienie Urana zostały odkryte w 1977 roku. Ponad 200 lat temu William Herschel również zgłosił obserwację pierścieni, ale współcześni astronomowie nie wierzą, że je widział, ponieważ są bardzo ciemne i słabe. Dwa dodatkowe pierścienie zostały odkryte w 1986 r. na zdjęciach wykonanych przez Voyagera 2, a dwa zewnętrzne w latach 2003-2005 przez Kosmiczny Teleskop Hubble'a. Pierścienie te prawdopodobnie składają się głównie z zamarzniętej wody.

Pierścienie Urana uważa się za stosunkowo młode, nie starsze niż 600 milionów lat. System pierścieni uranańskich prawdopodobnie rozpoczął się od zderzeniowej fragmentacji księżyców, które kiedyś istniały wokół planety. Po zderzeniu, księżyce prawdopodobnie rozpadły się na wiele cząstek, które przetrwały jako wąskie, optycznie gęste pierścienie tylko w strefach o maksymalnej stabilności.

Ogólne właściwości

System pierścieniowy Urana ma trzynaście różnych pierścieni. W celu zwiększenia odległości od planety są one: 1986U2R/ζ, 6, 5, 4, α, β, η, γ, δ, λ, ε, ν, μ pierścienie. Można je podzielić na trzy grupy: dziewięć wąskich pierścieni głównych (6, 5, 4, α, β, η, γ, δ, ε), dwa pierścienie pyłowe (1986U2R/ζ, λ) oraz dwa pierścienie zewnętrzne (μ, ν). Pierścienie Urana składają się głównie z makroskopijnych cząstek i niewielkiej ilości pyłu, chociaż wiadomo, że pył występuje w 1986U2R/ζ, η, δ, λ, ν i μ pierścieni.

Oprócz tych dobrze znanych pierścieni, między nimi mogą znajdować się liczne optycznie cienkie pasma kurzu i słabe pierścienie. Te słabe pierścienie i opaski pyłu mogą istnieć tylko tymczasowo. Niektóre z nich stały się widoczne w 2007 r. podczas serii przejazdów płaszczyznowych pierścieni. Kilka pasm kurzu pomiędzy pierścieniami zostało zaobserwowanych w geometrii rozpraszania w przód przez Voyagera 2. Wszystkie pierścienie Urana wykazują azymutalne wahania jasności.

Pierścienie są wykonane z bardzo ciemnego materiału. Pierścienie są lekko czerwone w ultrafiolecie i widoczne części widma oraz szare w bliskiej podczerwieni. Nie wykazują one żadnych rozpoznawalnych cech spektralnych. Skład chemiczny cząstek pierścieni nie jest znany. Nie mogą być one jednak wykonane z czystego lodu wodnego jak pierścienie Saturna, ponieważ są zbyt ciemne, ciemniejsze niż wewnętrzne księżyce Urana. To pokazuje, że są one prawdopodobnie mieszaniną lodu i ciemnego materiału. Charakter tego materiału nie jest jasny, ale mogą to być związki organiczne znacznie przyćmione przez naładowane promieniowanie cząsteczek z magnetosfery uranu. Cząstki pierścieni mogą składać się z mocno przetworzonego materiału, który początkowo był podobny do materiału z wewnętrznych księżyców.

System pierścieniowy Urana jako całość różni się albo od słabo zakurzonych pierścieni Jowisza, albo od szerokich i złożonych pierścieni Saturna, z których niektóre składają się z bardzo jasnego materiału - lodu wodnego. Istnieją jednak podobieństwa z niektórymi częściami tego ostatniego układu pierścieniowego; pierścień Saturna F i pierścień ε są wąskie, stosunkowo ciemne i są pasteryzowane przez parę księżyców. Nowo odkryte zewnętrzne pierścienie Urana są podobne do zewnętrznych pierścieni G i E Saturna. Wąskie pierścienie istniejące w szerokich pierścieniach Saturna również przypominają wąskie pierścienie Urana. Ponadto, pasma pyłowe obserwowane pomiędzy głównymi pierścieniami Urana mogą być podobne do pierścieni Jowisza. Natomiast układ pierścieni neptuna jest dość podobny do układu Urana, choć jest mniej skomplikowany, ciemniejszy i zawiera więcej pyłu. Pierścienie neptuna są również położone dalej od planety.

Schemat systemu pierścieniowego Urana. Linie ciągłe oznaczają pierścienie; linie przerywane oznaczają orbity księżyców.


Wewnętrzne pierścienie Urana. Jasny pierścień zewnętrzny to pierścień epsilonowy; widoczne jest osiem innych pierścieni.


Fałszywy, kolorowy obraz Urana z 1998 r. przedstawiający pasma chmur, pierścienie i księżyce uzyskane przez kamerę NICMOS z Kosmicznego Teleskopu Hubble'a.

Orbita i obrót

Uran obraca się wokół Słońca raz na 84 lata na Ziemi. Jego średnia odległość od Słońca wynosi około 3 mld km (około 20 UA). Natężenie światła słonecznego na Uranie wynosi około 1/400 tego na Ziemi. Jego elementy orbitalne zostały po raz pierwszy obliczone w 1783 roku przez Pierre'a-Simona Laplace'a. Z czasem zaczęły się pojawiać rozbieżności między przewidywanymi i obserwowanymi orbitami, a w 1841 roku John Couch Adams po raz pierwszy zaproponował, że różnice mogą być spowodowane holowaniem grawitacyjnym niewidzialnej planety. W 1845 roku Urbain Le Verrier rozpoczął własne, niezależne badania orbity Urana. 23 września 1846 roku Johann Gottfried Galle znalazł nową planetę, nazwaną później Neptunem, niemalże na pozycji przewidzianej przez Le Verriera.

Okres obrotu wnętrza Urana wynosi 17 godzin, 14 minut, zgodnie z ruchem wskazówek zegara (wstecznym). Jak na wszystkich olbrzymich planetach, jego górna atmosfera doświadcza bardzo silnych wiatrów w kierunku rotacji. Na niektórych szerokościach geograficznych, np. na około dwóch trzecich drogi od równika do bieguna południowego, widoczne cechy atmosfery poruszają się znacznie szybciej, co powoduje, że pełna rotacja trwa zaledwie 14 godzin.

Powiązane strony

• Lista planet