The Dream of Gerontius

Pierwsze wykonania

Utwór został skomponowany na Birmingham Music Festival w 1900 roku, a pierwsze wykonanie odbyło się 3 października 1900 roku w Birmingham Town Hall. Podczas pierwszego wykonania nie obyło się bez problemów: chórmistrz zmarł w trakcie nauki utworu. Część muzyki brzmiała obco dla chóru, który miał z nią duże trudności. Soliści nie byli zbyt dobrzy, a dyrygentowi Hansowi Richterowi (który był znakomitym dyrygentem) trudno było powstrzymać chór przed śpiewaniem nie na temat. Richter nie miał czasu na odpowiednie przygotowanie dzieła: pełną partyturę otrzymał dopiero w przeddzień pierwszej próby. W następnym roku utwór został wykonany w Niemczech, gdzie spotkał się z dobrym przyjęciem.

Innym powodem, dla którego wiersz powoli zyskiwał popularność w Anglii, było to, że idee w nim zawarte pochodziły z nauczania rzymskokatolickiego (John Henry Newman był kardynałem rzymskokatolickim). Oznaczało to, że wiele katedr anglikańskich nie chciało, aby był on wykonywany, więc wprowadzono zmiany do tekstu. Ta nowa wersja była używana do występów na Festiwalu Trzech Chórów aż do 1910 roku. Szybko stała się popularna w Anglii. W 1903 roku wykonywano ją w Chicago i Nowym Jorku, a potem w wielu innych miastach.

Kilka lat wcześniej zasugerowano Festiwalowi w Birmingham, by Antoninowi Dvořákowi zlecić skomponowanie utworu na temat "Snu Geroncjusza". Uznano, że utwór ten jest "zbyt katolicki".

Soliści

W utworze występuje trzech śpiewaków solistów. Najważniejszy jest solista tenorowy, który śpiewa słowa wypowiadane przez umierającego Geroncjusza. Jest też bas, który śpiewa Kapłana, oraz mezzosopran, który śpiewa partię anioła. Anioł Agonii może być śpiewany przez tego samego basa, który śpiewa Kapłana. Chór czasami dzieli się na dwie części, a czasami pojawia się mała grupa górnych głosów zwana "półchórem".

Historia wiersza

Wiersz Newmana opowiada o wędrówce duszy przez śmierć. Jest to myślenie o niewidzialnym świecie teologii rzymskokatolickiej. Imię Gerontiusz pochodzi od greckiego słowa geron - "starzec". Imię "Gerontius" nie jest w utworze śpiewane i nie wszyscy są zgodni co do jego wymowy. Greckie "geron" ma twarde 'g' (jak w "grass"), ale angielskie słowa, które od niego pochodzą, często mają miękkie 'g', jak w "geriatriac". Elgar nie wykorzystał wszystkich słów z wiersza Newmana. W części 2 pominął wiele medytacji, które w przeciwnym razie uczyniłyby ją bardzo długą.

W pierwszej części słyszymy Geroncjusza, który jest bardzo wierny Bogu. Czasami jest przerażony, innym razem pełen nadziei. Grupa przyjaciół (zwanych w tekście także "asystentami") łączy się z nim w modlitwie i medytacji. Odchodzi w pokoju, a kapłan wraz z asystentami żegnają go, gdy wyrusza w dalszą drogę. W drugiej części Geroncjusz, zwany teraz "Duszą", budzi się w miejscu pozornie pozbawionym przestrzeni i czasu, i uświadamia sobie, że jest tam jego anioł stróż. Cieszy się, że jej zadanie (przyprowadzenie Geroncjusza do Boga) zostało wykonane (anioł w wierszu Newmana jest mężczyzną, ale Elgar czyni go kobietą, powierzając tę rolę kobiecie-śpiewaczce). Odbywają długą rozmowę, po której wędrują do tronu sądu. Muszą przejść przez demony. Spotykają chór aniołów, którzy wychwalają Boga. Anioł Agonii błaga Jezusa, aby oszczędził dusze wiernych. Wreszcie Geroncjusz na krótko widzi Boga i w jednej chwili zostaje osądzony. Anioł Stróż opuszcza Geroncjusza do kojącego jeziora czyśćcowego, udziela mu ostatniego błogosławieństwa i obiecuje, że obudzi się w chwale.

Kardynał Newman, autor wiersza w opracowaniu Elgara

Orkiestra

Elgar napisał utwór na wielką orkiestrę, w skład której wchodzą, oprócz typowych instrumentów, piccolo, cor anglais, kontrabassoon, harfa i organy.

Dzieło jako oratorium

Choć zwykle określa się je mianem oratorium, nie jest to oratorium w tradycyjnym sensie: nie ma w nim przerw w muzyce (z wyjątkiem przerw między dwiema częściami), nie opowiada też historii z Biblii.

Muzyka

Muzyka napisana jest w stylu późnoromantycznym, wyraźnie inspirowanym Wagnerem, zwłaszcza jego operą Parsifal. Otwarcie "Snu Geroncjusza" stanowi długi wstęp orkiestrowy, wykorzystujący tematy, które będą ważne w dalszej części utworu. Muzyka postaci Geroncjusza jest czasem w rytmie mowy (podobnym do recytatywu), ale często bardzo liryczna. Elgar szybko przechodzi od jednego stylu do drugiego. Chóry dają wspaniałą refleksję nad tym, co się dzieje. Szczególnie piękny jest chór aniołów śpiewających "Praise to the Holiest in the Height". Chór demonów jest bardzo trudny do zaśpiewania.