Paul Morphy

Kariera szachowa

Morphy uczył się sam i już w wieku 9 lat był dobry jak na standardy miejscowych graczy. W wieku 12 lat pokonał węgierskiego zawodowca Löwenthala w trzech partiach towarzyskich. Potem grał mało w szachy, aż do uzyskania kwalifikacji prawniczych w kwietniu 1857 roku. Następnie wziął udział w pierwszym amerykańskim kongresie szachowym w Nowym Jorku i wygrał go bez trudu. Następnie przyjął zaproszenie do wzięcia udziału w turnieju w Birmingham, w Anglii. To rozpoczęło jego słynne europejskie tournée. W Anglii pokonał wszystkich liczących się graczy, choć Staunton uniknął pojedynku.

W Paryżu pokonał w Café de la Régence profesjonalistę Harrwitza. ^p128 Następnie łatwo wygrał z Anderssenem, który był nieco poza praktyką. Jednym z jego wyczynów była jednoczesna gra przeciwko pięciu silnym graczom, wygrywając dwie partie, remisując dwie i przegrywając jedną. Miał świetną pamięć i potrafił grać więcej niż jedną partię naraz. W jednym przypadku grał jednocześnie z ośmioma graczami; sam nie miał szachownicy i nie widział ich szachownic. Po prostu siedział na krześle pod ścianą, mówił swoje ruchy i słyszał, co zrobili pozostali gracze. Podsumowując, udowodnił, że był najlepszy w tamtych czasach. Po powrocie do domu zwiedził miasta Wschodniego Wybrzeża, przyjmując referencje, bankiety i oklaski. Przez rok pisał rubrykę szachową w "New York Ledger" w latach 1859-60.

"Zapłacono mu za to 3000 dolarów, ale praca szybko się skończyła. Pomagał mu inny gracz, który wraz z redaktorem uważał Morphy'ego za niepoprawnie leniwego". ^{s. 263}

Styl szachowy

Szybki i prosty rozwój prowadzący do bezpośredniego ataku: to była metoda Morphy'ego. Jego otwarcia były pierwszorzędne jak na swoje czasy. Przeprowadził wiele znakomitych kombinacji i poświęceń, a jego najlepsze partie do dziś stanowią wzór dla młodych graczy. Jego partie to szczytowy okres romantyzmu w szachach, kiedy to gracze grali na całego w bezpośrednich atakach. Styl ten został później zdławiony przez lepszą technikę obronną, szczególnie dla strony czarnej w otwarciach. Z tego zrodziły się klasyczne zasady dr Tarrascha i przekonanie, że nie można przegrać partii bez popełnienia błędu. Szachy lat 90-tych XIX wieku wyglądały zupełnie inaczej niż partie Morphy'ego, częściowo dlatego, że zmusił on graczy do głębszego zastanowienia się nad tym, co robią.

Życie po szachach

Morphy wkrótce zrezygnował z gry w szachy, ale jego praktykę prawniczą przerwała amerykańska wojna secesyjna (1861-1865). Był przeciwnikiem secesji i nie służył w armii konfederackiej. Morphy podróżował do Hawany i do Paryża, gdzie miał żonatą siostrę, ale odrzucał zaproszenia do gry publicznej. Jego praktyka prawnicza nigdy się nie rozwinęła, a on sam nigdy już nie pracował ani nie grał w szachy. Ostatnie lata jego życia naznaczone były chorobą psychiczną graniczącą z paranoją. Cierpiał na nieufność, obsesje i urojenia oraz wykazywał nieobliczalne zachowanie. Myślał na przykład, że ludzie próbują go otruć, dlatego jadał tylko potrawy przyrządzane przez matkę lub siostrę. Jeśli zobaczył na ulicy kobietę, która jego zdaniem wyglądała ładnie, chodził za nią godzinami.

Morphy zmarł w wieku 47 lat, w swojej wannie, prawdopodobnie na udar mózgu. Był pierwszym z kilku wielkich amerykańskich graczy, którzy mieli krótką karierę szachową. Pillsbury zmarł młodo, podobno na syfilis, a Bobby Fischer, podobnie jak Morphy, przestał grać dobrowolnie, jeszcze jako młody człowiek. Fischer wykazywał objawy choroby psychicznej podobnej do tej, którą miał Morphy. ^{str. 66}