Wyniszczenie przez pracę

Użycie jako termin

Termin "eksterminacja przez pracę" został po raz pierwszy użyty w czasie II wojny światowej. Większość nazistowskiego SS nie używała tego terminu (po niemiecku Vernichtung durch Arbeit). Jednak Albert Bormann, Joseph Goebels, Otto Georg Thierack i Heinrich Himmler użyli tego terminu jesienią 1942 roku podczas rozmów na temat przenoszenia więźniów do obozów koncentracyjnych. Thierack i Goebbels użyli tego terminu w sposób szczególny. Po zakończeniu II wojny światowej termin ten został ponownie użyty podczas Procesów Norymberskich.

W latach 80. i 90. XX wieku historycy spierali się, czy określenie to jest właściwe. Na przykład Falk Pingel uważał, że nie należy stosować tego zwrotu do wszystkich więźniów nazistowskich. Z drugiej strony, Hermann Kaienburg i Miroslav Kárný uważali, że "eksterminacja przez pracę" była jednym z konkretnych celów SS. Niedawno Jens-Christian Wagner stwierdził, że nie wszyscy nazistowscy więźniowie byli skazani na śmierć, a zatem "eksterminacja przez pracę" może nie być najlepszym sposobem na opisanie celów nazistów wobec tych więźniów.

W nazistowskich Niemczech

Ofiary

Podczas Holokaustu naziści pod przywództwem Adolfa Hitlera prześladowali, torturowali i zabijali miliony ludzi z powodu różnic rasowych, etnicznych, politycznych, religijnych, orientacji seksualnej i niepełnosprawności.

Naziści prześladowali również ludzi "niemieckiej krwi", których jednak uważali za "odmieńców społecznych" (aisoziale). Naziści twierdzili, że ludzie ci prowadzili bezużyteczne "balastowe życie" (Ballastexiltenzen). Do tych ludzi należeli między innymi:

• Rodziny wielodzietne, które były uzależnione od pomocy społecznej
• Osoby oskarżone o bycie "włóczęgą" lub "przemieszczającym się" (bezdomnym)
• Alkoholicy
• Prostytutki
• Homoseksualiści

Naziści sporządzali listy tych ludzi i prześladowali ich na wiele sposobów. Na przykład, niektórzy byli zmuszani do sterylizacji. Wielu zostało ostatecznie wysłanych do obozów więziennych w celu "eksterminacji przez pracę". Wraz z nimi do obozów więziennych trafiali wszyscy, którzy wypowiadali się przeciwko reżimowi nazistowskiemu (jak komuniści, socjaldemokraci, demokraci i osoby odmawiające służby wojskowej ze względu na przekonania). Wielu z nich nie przeżyło.

Eksterminacja poprzez pracę była ważną częścią Ostatecznego Rozwiązania - planu nazistów mającego na celu zgładzenie wszystkich Żydów w Europie.

Obozy koncentracyjne

Warunki

W hitlerowskich obozach więźniowie byli traktowani jak niewolnicy:

• Nie otrzymali oni żadnego wynagrodzenia
• Pracownicy byli stale obserwowani, aby zapobiec ucieczce lub odpoczynkowi
• Praca była fizycznie bardzo ciężka (np. budowa dróg, praca na farmach, praca w fabrykach, zwłaszcza przy produkcji broni)
• długie godziny pracy (często 10-12 godzin dziennie)
• Robotnicy byli bardzo mało karmieni
• Robotnicy mieli bardzo mało higieny, opieki medycznej, czy potrzebnej odzieży

Nadużycia i tortury

Torturowano i fizycznie znęcano się nad pracownikami. Na przykład ofiary Torstehen ("wieszania na bramie") musiały stać nago na zewnątrz z podniesionymi rękami - jak brama wisząca na zawiasach. Gdy upadły lub zemdlały, były bite tak długo, aż wróciły do pozycji wyjściowej. Ofiarom Pfahlhängen ("Post Attachment") wiązano ręce za plecami i wieszano za ręce na wysokim palu. Powodowało to zwichnięcie stawów rąk więźnia, a ucisk zabijał go w ciągu kilku godzin.

Podczas Holokaustu naziści zbudowali obozy koncentracyjne, a następnie obozy zagłady, aby uwięzić swoje ofiary. Te "obozy" nie były zwykłymi więzieniami. Ich celem nie było po prostu trzymanie ludzi w zamknięciu. Ich celem było torturowanie i niszczenie ludzi. Wszystkie elementy życia obozowego wiązały się z upokorzeniami i prześladowaniami. Częścią tego była praca przymusowa. Więźniowie byli bici i traktowani jak zwierzęta. Niektóre prace przymusowe miały pomóc w rozwoju niemieckiej machiny wojennej. Inni więźniowie byli jednak zmuszani do bezsensownej, ciężkiej pracy tylko po to, aby ich zmęczyć. Zgodnie z oficjalną polityką nazistów "nie było żadnych ograniczeń godzin pracy".

Wskaźniki zgonów

Robotnik niewolniczy, który wykonywał pracę, żył przeciętnie krócej niż cztery miesiące. Z 35 000 więźniów zmuszonych do pracy dla IG Farben w obozie koncentracyjnym Auschwitz zmarło do 25 000. Niektórzy zmarli z wycieńczenia lub z powodu chorób. Inni zostali zabici, gdy naziści uznali, że nie są wystarczająco zdrowi, aby dalej pracować.

Niektóre prace były bardziej mordercze niż inne. W ostatnich miesiącach wojny część więźniów została przydzielona do kopania tuneli dla niemieckich fabryk broni. Około 30% z nich zmarło. W obozach satelickich, które znajdowały się w pobliżu kopalń i zakładów przemysłowych, śmiertelność była jeszcze wyższa. W tych obozach satelickich zaopatrzenie było często jeszcze gorsze niż w obozach macierzystych.

Hasło "Arbeit macht frei" ("Praca czyni wolnym") pojawiło się na bramach wjazdowych do Auschwitz i innych nazistowskich obozów pracy.

Żydowscy robotnicy przymusowi, maszerujący z łopatami, Mohylew, 1941 r.


Brama w miejscu pamięci obozu koncentracyjnego w Dachau.

W Związku Radzieckim

Niektórzy historycy nazywają sowiecki Gułag systemem obozów śmierci, szczególnie w postkomunistycznej polityce Europy Wschodniej. Inni historycy twierdzą, że to trywializuje Holokaust (sprawia, że Holokaust wydaje się nie być taki zły), ponieważ, przynajmniej po zakończeniu wojny, bardzo duża większość ludzi, którzy trafili do Gułagu, wyszła z niego żywa.

Aleksander Sołżenicyn wprowadził wyrażenie obozy zagłady przez pracę w swoim dziele non-fiction Archipelag Gułag. W książce tej Sołżenicyn dowodzi, że Związek Radziecki pokonywał swoich wrogów, każąc im pracować w strasznych warunkach jako więźniowie przy wielkich projektach państwowych (takich jak Kanał Białomorsko-Bałtycki, kamieniołomy, odległe linie kolejowe i projekty rozwoju miast). Roy Medvedev komentuje: "System karny na Kołymie i w obozach na północy był celowo zaprojektowany dla eksterminacji ludzi". Aleksander Nikołajewicz Jakowlew pisze, że Stalin był "architektem systemu łagrów dla całkowitego zniszczenia życia ludzkiego".

Według wcześniejszych tajnych dokumentów wewnętrznych Gułagu, w latach 1935-1956 w sowieckich obozach pracy przymusowej i koloniach zmarło około 1,6 miliona osób. Nie obejmuje to osób, które zmarły w obozach jenieckich. Większość z tych zgonów (około 900.000) przypada na lata 1941-1945. W tym czasie trwała II wojna światowa, a zapasy żywności na terenie całego kraju były niewielkie.

Rosyjski historyk Oleg Khlevniuk pisze, że w latach 1930-1941 w obozach i koloniach zmarło około 500 000 osób. Liczby te nie obejmują jednak osób, które zmarły w transporcie (w drodze do obozów). Nie uwzględnia też liczby osób, które zmarły wkrótce po zwolnieniu z powodu ciężkiego traktowania w obozach (według archiwów i wspomnień było ich bardzo dużo).

Historyk J. Otto Pohl szacuje, że w obozach pracy, koloniach i osiedlach specjalnych zginęło 2.749.163 więźniów. Jego zdaniem dane te są niepełne.

Chociaż liczba ofiar śmiertelnych jest nadal szeroko dyskutowana, żadna instytucja państwowa ani narodowa nie uznała systemu Gułag za ludobójstwo. ^[]

W Korei Płn.

Uważa się, że podobne obozy działają w Korei Północnej i tylko w 2013 r. zabiły co najmniej 20 tys. więźniów politycznych, a przetrzymywanych w nich jest co najmniej 130 tys.

Powiązane strony

• Praca przymusowa Niemców po II wojnie światowej
• Plan głodowy, niemiecki plan zagłodzenia ludności słowiańskiej i żydowskiej
• Praca karna