Wilhelm Steinitz

Życie i kariera

Steinitz, urodzony jako Żyd w Czechach, studiował matematykę na Politechnice Wiedeńskiej. W 1861 r. wygrał mistrzostwa Wiednia w szachach z wynikiem 31/32. Po udziale w turnieju w Londynie w 1862 r. pozostał w Londynie jako zawodowy gracz w klubach i kawiarniach. Wygrał serię meczów z wszystkimi najlepszymi Anglikami i innymi graczami mieszkającymi w Londynie. To ugruntowało jego pozycję jako jednego z najlepszych graczy na świecie.

Steinitz pokonał Adolfa Anderssena w 1866 roku i niektórzy uważają, że od tej daty powinien być uznawany za mistrza świata.

Oprócz szachów, mecz ten był przełomowy dla organizacji szachów. Było to pierwsze wydarzenie, które było mierzone zegarami. ^p82 Czas każdego posunięcia był zapisywany ręcznie. Sumy dla każdego gracza można było potem dodać. Był to pierwszy praktyczny krok podjęty w celu upewnienia się, że każdy gracz ma do dyspozycji taki sam czas do namysłu. Zawsze było problemem, że niektórym graczom zajmowało to znacznie więcej czasu niż innym, niesprawiedliwie. Odmierzanie czasu pomagało również utrzymać całkowity czas gry w granicach. Ostatecznie zaprojektowano specjalne zegary szachowe, a pomysł ten rozprzestrzenił się na inne gry dwuosobowe, takie jak Go.

Steinitz pokonał Johannesa Zukertorta w 1872 roku i ponownie w 1886 roku. Ten ostatni mecz był zgodnie meczem o mistrzostwo świata. Zukertort był błyskotliwym i chełpliwym graczem, który przez wiele lat mieszkał również w Londynie. Obaj panowie pisali do czasopism szachowych, a rywalizacja między nimi była bardzo zacięta.

Steinitz nie wygrał naprawdę silnego turnieju aż do Londynu 1872, i nie skończył powyżej Anderssona aż do Wiednia 1873. Zajął pierwsze miejsce w Wiedniu 1882 i drugie (za Zukertortem) w Londynie 1883, w obu przypadkach są to zawody najwyższej klasy. Ogólnie rzecz biorąc, jego gra turniejowa nie była tak wybitna jak gra meczowa. W grze meczowej był najlepszy w swoim czasie: wygrał 24 mecze z rzędu, dopóki nie pokonał go Lasker. ^{str. 396}

Styl

Jako młody człowiek Steinitz grał w powszechnym w latach sześćdziesiątych XIX wieku stylu atakującym. Później rozwinął nowy, pozycyjny styl gry i udowodnił, że jest on lepszy od poprzedniego. Jego nowy styl był kontrowersyjny, niektórzy określali go nawet mianem "tchórzliwego". Niektóre z gier Steinitza pokazały, że może on również przeprowadzać ataki, które są równie okrutne jak te starej szkoły.

Steinitz był kłótliwy i często toczył spory z innymi pisarzami szachowymi. Dużo pisał w czasopismach szachowych i zaciekle bronił swoich poglądów. Debata była gorzka i czasami obraźliwa: stała się znana jako "Wojna Atramentowa". Na początku lat 90-tych XIX wieku podejście Steinitza było już bardziej akceptowane, a kolejne pokolenie najlepszych graczy uznało swój dług wobec niego, zwłaszcza jego następca na stanowisku mistrza świata, Emanuel Lasker.

Lasker podsumował nowy styl jako:

"Na początku gry zignoruj poszukiwanie kombinacji, powstrzymaj się od gwałtownych ruchów, dąż do małych przewag, kumuluj je, a dopiero po osiągnięciu tych celów szukaj kombinacji - i to z całą siłą woli i intelektu, bo wtedy kombinacja musi istnieć, choćby była głęboko ukryta".

Steinitz w 1866 r.

Stany Zjednoczone

W 1886 r. Steinitz wyjechał z Anglii do Stanów Zjednoczonych, a w 1888 r. został obywatelem amerykańskim.

Przyjęto go entuzjastycznie, rozegrał kilka wystaw, wiele partii towarzyskich, mecz o stawkę 50 funtów z bogatym amatorem i nieco poważniejsze mecze z zawodowcami z Nowego Świata. Mecz z kubańskim mistrzem Celso Golmayo Zúpide został przerwany, gdy Steinitz prowadził (osiem zwycięstw, jeden remis, jedna porażka). Jego gospodarze zorganizowali nawet wizytę w Nowym Orleanie, gdzie mieszkał Paul Morphy.

Podczas pobytu w Nowym Jorku rozegrał mecze z Zukertortem (St. Louis 1883), dwukrotnie z Rosjaninem Michaiłem Czigorinem (Hawana 1889 i 1892), Isidorem Gunsbergiem (Nowy Jork 1890/91). Wreszcie dwa przegrane mecze z Emanuelem Laskerem (Filadelfia/Nowy Jork/Montreal 1894 i Moskwa 1896/97). Wszystkie te mecze toczyły się o mistrzostwo świata. Było też kilkanaście meczów z mniejszymi mistrzami, w tym cztery z J.H. Blackburne, czołowym angielskim zawodowcem.

Rywal i przeciwnik Steinitza Johannes Zukertort przegrał z nim mecze w 1872 i 1886 roku. Ten drugi mecz uczynił Steinitza niekwestionowanym mistrzem świata.

Ocena

W książce turnieju szachowego w Hastings 1895, napisanej wspólnie przez zawodników, Steinitz został opisany w następujący sposób:

"Pan Steinitz stoi wysoko jako teoretyk i jako pisarz; ma potężne pióro i kiedy chce, może używać ekspresyjnego angielskiego. Widać, że stara się być sprawiedliwym zarówno dla przyjaciół jak i wrogów, ale czasami zdaje się nie dostrzegać, że pod tym względem jest podobny do wielu innych. Obdarzony wspaniałym intelektem i nadzwyczajnie lubiący grę, jest skłonny stracić z oczu wszystkie inne względy, tak ludzkie jak i biznesowe. Szachy są jego życiem i duszą, jedyną rzeczą, dla której żyje".

Steinitz zmarł w biedzie, spędziwszy ostatnie lata w nowojorskim zakładzie dla umysłowo chorych. Jego druga żona i dwójka ich małych dzieci przeżyli go, a na ich pomoc zebrano fundusz w wysokości 1050 dolarów.

Tablica ku czci Wilhema Steinitza w praskiej dzielnicy Josefov.