Liu Xiaobo

Wczesne życie i edukacja

Liu urodził się w 1955 roku w Changchun, Jilin w rodzinie intelektualnej. Ojciec zabrał go do Mongolii Wewnętrznej w latach 1969-1973 w ramach ruchu "Down to the Countryside Movement". W wieku 19 lat pracował we wsi w prowincji Jilin. Później pracował w firmie budowlanej.

W 1976 r. studiował na Uniwersytecie Jilin, a w 1982 r. uzyskał tytuł licencjata w dziedzinie literatury. W 1984 roku uzyskał tytuł magistra na Beijing Normal University. Po ukończeniu studiów Liu dołączył do wydziału na Pekińskim Uniwersytecie Normalnym. Tam też uzyskał stopień doktora w 1988 roku.

W latach 80. jego najważniejsze eseje "Krytyka wyborów - dialog z Le Zehou i estetyka i wolność człowieka" przyniosły mu sławę na polu akademickim. W eseju tym krytykowano wybitnego chińskiego myśliciela Li Zehou.

W latach 1988-1989 był stypendystą wizytującym na kilku uniwersytetach poza Chinami, w tym na Uniwersytecie Columbia, Uniwersytecie w Oslo i Uniwersytecie Hawajskim.

Podczas protestów na placu Tiananmen Square w 1989 roku był w Stanach Zjednoczonych, ale zdecydował się wrócić do Chin, aby dołączyć do ruchu. Został później nazwany przez wiele chińskich mediów z Hong Kongu i Tajwanu jako jeden z "Czterech Junzis z Tiananman Square".

Działania na rzecz praw człowieka

Liu Xiaobo działa na rzecz zwiększenia praw człowieka. Poprosił rząd chiński o większą otwartość i uczciwość w swoich działaniach. Rząd chiński sprowadził go na posterunki policji, aresztował i wielokrotnie wysyłał do więzienia za jego pokojową działalność polityczną. Po raz pierwszy za jego działania na placu Tiananmen protestował w 1989 roku. Organizacje spoza Chin dostrzegły pracę Liu na rzecz praw człowieka i przyznały mu nagrody. W 2004 roku organizacja Reporterzy bez Granic uhonorowała pracę Liu na rzecz praw człowieka, przyznając mu nagrodę Fondation de France jako obrońcy wolności prasy.

Czas w więzieniu

W styczniu 1991 roku, Liu Xiaobo został skazany za "kontrrewolucyjną propagandę i podżeganie". Jednakże, rząd nie dał mu żadnej kary jako przestępcy. W październiku 1996 roku został skazany na trzy lata pracy za "zakłócanie porządku publicznego" poprzez krytykę Komunistycznej Partii Chin. W 2007 r. policja zabrała Liu na krótko i zapytała go o napisane przez niego artykuły. Artykuły te zostały zamieszczone na stronach internetowych znajdujących się poza granicami Chin.

Liu Xiaobo w więzieniu
Czas w więzieniu	Uzasadnienie	Wynik
czerwiec 1989 r. - styczeń 1991 r.	Oskarżony o rozsyłanie wiadomości, aby rozpocząć działania, które mogą stać się rewolucją.	Uwięziony w jednym z najbardziej bezpiecznych więzień w Chinach, więzieniu Qincheng, i puścić, gdy podpisał "list skruchy".
maj 1995 r. - styczeń 1996 r.	Zaangażowanie w ruch na rzecz demokracji i praw człowieka oraz publiczne wypowiadanie się na temat konieczności naprawy błędów rządowych w proteście studenckim z 1989 r.	Zwolniony po sześciu miesiącach więzienia.
Październik 1996 r. - październik 1999 r.	Oskarżony o zakłócanie porządku społecznego	Uwięziony w obozie edukacji pracowniczej na trzy lata. W 1996 roku ożenił się z Liu Xia.
Grudzień 2009-2020	Opłata za rozsyłanie wiadomości w celu wywrócenia kraju i władz	Skazany na 11 lat i pozbawiony wszystkich praw politycznych na 2 lata. Obecnie więziony w więzieniu w Jinzhou w prowincji Liaoning.

Karta 08

Pisanie Karty i upowszechnianie jej

Liu Xiaobo aktywnie uczestniczył w pisaniu Karty 08. Następnie, wraz z ponad trzystoma obywatelami Chin, podpisał Kartę 08. Był to manifest, czyli deklaracja przekonań i zasad. Została ona wydana w 60. rocznicę przyjęcia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka (10 grudnia 2008 roku). Napisał ją w stylu Czechosłowackiej Karty 77 wzywającej do większej wolności słowa, praw człowieka i wolnych wyborów. Do maja 2009 roku Karta zebrała ponad 8 600 podpisów od Chińczyków z różnych środowisk.

Aresztowanie

Policja zabrała Liu Xiaobo z jego domu późnym wieczorem 8 grudnia 2008 roku. Było to dwa dni przed oficjalnym wydaniem Karty. Policja zabrała również Zhang Zuhua w tym czasie. Jest on kolejnym uczonym, który podpisał Kartę 08. Według Zhanga, dwóch mężczyzn zostało zabranych przez policję, ponieważ myśleli, że Liu i Zhang próbują zdobyć więcej ludzi do podpisania Karty. Podczas gdy Liu był trzymany sam w izolatce, nie wolno mu było spotykać się z prawnikiem ani rodziną. Pozwolono mu zjeść lunch z żoną, Liu Xia, i dwoma policjantami w Nowy Rok 2009. W dniu 23 czerwca 2009 r. funkcjonariusz rządu w Pekinie (prokuratura) zatwierdził aresztowanie Liu Xiaobo pod zarzutem "podejrzeń o podżeganie do obalenia władzy państwowej". Jest to przestępstwo w rozumieniu art. 105 prawa Chińskiej Republiki Ludowej. Pekinskie Biuro Bezpieczeństwa Publicznego (PSB) stwierdziło w komunikacie prasowym, że Liu nawoływał do obalenia władzy państwowej i obalenia systemu socjalistycznego za pomocą takich metod, jak szerzenie plotek i pomówień, używając niemalże dokładnych słów z art. 105. PSB w Pekinie powiedziało również, że Liu "w pełni się przyznał".

Próba

W dniu 1 grudnia 2009 r. policja pekińska przekazała sprawę Liu prokuratorowi w celu przeprowadzenia dochodzenia i rozpatrzenia; w dniu 10 grudnia prokurator formalnie oskarżył Liu pod zarzutem "podżegania do obalenia władzy państwowej" i przesłał swoim prawnikom, Shangowi Baojunowi i Dingowi Xikui, dokument oskarżenia. W dniu 23 grudnia 2009 r. został osądzony w sądzie tymczasowym w Pekinie nr 1. Jego żona nie miała prawa oglądać procesu, ale jego szwagier tam był. Dyplomaci z ponad 12 krajów - w tym Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Kanady, Szwecji, Australii i Nowej Zelandii - nie zostali dopuszczeni do sądu. Nie mogli oglądać procesu. Niektórzy dyplomaci stali przed sądem przez cały czas trwania procesu. Wśród dyplomatów, którzy czekali na zewnątrz, byli m.in. Gregory May, oficer polityczny w Ambasadzie USA, oraz Nicholas Weeks, pierwszy sekretarz Ambasady Szwecji.

Skazanie i uwięzienie

25 grudnia Liu Xiaobo został skazany na jedenaście lat pozbawienia wolności i dwa lata pozbawienia praw politycznych przez sąd tymczasowy w Pekinie nr 2 pod zarzutem "podżegania do obalenia władzy państwowej". Według rodziny i obrońcy Liu, planuje on walczyć z tym i poprosić o nowy proces. Sąd powiedział, że Karta 08 była częścią dowodów potwierdzających jego skazanie.

Reforma polityczna Chin [...] powinna być stopniowa, pokojowa, uporządkowana i możliwa do kontrolowania oraz interaktywna, od góry do dołu i od dołu do góry. W ten sposób powoduje najmniejsze koszty i prowadzi do najbardziej efektywnych rezultatów. Znam podstawowe zasady zmiany politycznej, że uporządkowana i kontrolowana zmiana społeczna jest lepsza niż ta, która jest chaotyczna i wymykająca się spod kontroli. Porządek złego rządu jest lepszy niż chaos anarchii. Sprzeciwiam się więc systemom rządów, które są dyktaturami lub monopolami. To nie jest "podburzanie do obalenia władzy państwowej". Sprzeciw nie jest równoznaczny z wywrotem.

- Liu Xiaobo, winny "przestępstwa mówienia", 9 lutego 2010 r.

W artykule opublikowanym w South China Morning Post Liu stwierdził, że rząd złamał zasady chińskiej konstytucji i Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, skazując go i wysyłając do więzienia. Powiedział, że nie szerzył plotek ani nie mówił bardzo złych rzeczy o innych ludziach. Rząd wymyślił wiele rzeczy, oskarżając go o działalność wywrotową. Nie kłamał, ani nie szkodził reputacji innych ludzi. Mówił tylko o swoim punkcie widzenia i wartościach.

Reakcja międzynarodowa

Wiele osób, państw i organizacji na całym świecie poprosiło rząd chiński o uwolnienie Liu. Rząd chiński powiedział "nie" i powiedział ludziom spoza Chin, aby się nie angażowali.

W dniu 11 grudnia 2008 r. Departament Stanu Stanów Zjednoczonych wezwał do uwolnienia Liu. W dniu 22 grudnia 2008 r. organizacja naukowców, pisarzy, prawników i obrońców praw człowieka napisała list otwarty z prośbą do rządu o wypuszczenie Liu z więzienia. W dniu 21 stycznia 2009 r. 300 międzynarodowych pisarzy, w tym Salman Rushdie, Margaret Atwood, Ha Jin i Jung Chang, wezwało do uwolnienia Liu w oświadczeniu wydanym za pośrednictwem PEN. W marcu 2009 r. Liu Xiaobo otrzymał nagrodę Homo Homini Award na One World Film Festival, organizowanym przez fundację People in Need, za promowanie wolności słowa, zasad demokracji i praw człowieka.

W grudniu 2009 roku Unia Europejska i Stany Zjednoczone oficjalnie zwróciły się do rządu chińskiego o uwolnienie Liu Xiaobo bez żadnych szczególnych zasad ani warunków.

Przed podjęciem decyzji przez sąd, Chiny powiedziały, że inne narody powinny "szanować suwerenność sądową Chin i nie robić rzeczy, które będą ingerować w wewnętrzne sprawy Chin".

Odpowiadając na wynik w sądzie, komisarz Narodów Zjednoczonych ds. praw człowieka Navanethem Pillay wyraził zaniepokojenie pogarszaniem się sytuacji w zakresie praw politycznych w Chinach. Kanclerz Niemiec Angela Merkel ostro skrytykowała wyrok, stwierdzając, że "pomimo dużych postępów w wyrażaniu poglądów w innych dziedzinach, żałuję, że chiński rząd nadal poważnie ogranicza wolność prasy". Kanada i Szwajcaria również potępiły ten werdykt. Prezydent Tajwanu Ma Ying-jeou wezwał Pekin do "tolerowania sprzeciwu". W dniu 6 stycznia 2010 r. były prezydent Czech Václav Havel wraz z innymi dysydentami z czasów komunizmu w ambasadzie Chin w Pradze złożył petycję wzywającą do uwolnienia Liu. W dniu 22 stycznia 2010 r. Europejskie Stowarzyszenie Studiów Chińskich wysłało list otwarty do Hu Jintao w imieniu ponad 800 naukowców z 36 krajów, wzywając do uwolnienia Liu.

Protest polityczny w Hongkongu przeciwko zatrzymaniu przez policję Liu Xiaobo

Pokojowa Nagroda Nobla

Wydarzenia prowadzące do nagrody

18 stycznia 2010 r. Liu został wskazany przez wiele osób jako nominowany (ewentualny zwycięzca) do Pokojowej Nagrody Nobla 2010. Byli to między innymi Václav Havel, 14. Dalajlama, André Glucksmann, Vartan Gregorian i Desmond Tutu. Rzecznik chińskiego ministerstwa spraw zagranicznych Ma Zhaoxu powiedział, że przyznanie Liu Pokojowej Nagrody Nobla byłoby "całkowicie błędne". Geir Lundestad, sekretarz Komitetu Noblowskiego, stwierdził, że na przyznanie nagrody nie będzie miał wpływu sprzeciw Pekinu. W dniu 25 września 2010 r. "The New York Times" doniósł, że w Chinach rozesłano petycję popierającą nominację do Nagrody Nobla.

We wrześniu 2010 r. Václav Havel, Dana Němcová i Václav Malý opublikowali list otwarty w "The International Herald Tribune" wzywający do przyznania nagrody Liu. Wszyscy trzej byli liderami Czechosłowackiej Aksamitnej Rewolucji. Wkrótce potem ludzie zaczęli podpisywać petycję.

Freedom Now jest organizacją pozarządową i pracuje jako prawnik dla Liu Xiaobo poza granicami Chin. W dniu 6 października 2010 r. opublikowali oni publicznie list od 30 członków Kongresu USA do prezydenta Baracka Obamy (laureata Pokojowej Nagrody Nobla z 2009 r.). W liście tym zdecydowanie zwrócono się do prezydenta Obamy o bezpośrednią rozmowę z prezydentem Chin Hu Jintao na szczycie G-20 w listopadzie 2010 roku. Chcieli, aby Obama rozmawiał o Liu Xiaobo i innym więźniach politycznych, Gao Zhishengu .

Ogłoszenie o nagrodzie

W dniu 8 października 2010 r. Komitet Noblowski przyznał Liu Nagrodę "za jego długą i nieagresywną walkę o podstawowe prawa człowieka w Chinach". Przewodniczący norweskiego Komitetu Noblowskiego Thorbjørn Jagland powiedział, że wybór Liu jako laureata nagrody stał się oczywisty już na wczesnym etapie procesu. Chińskie ministerstwo spraw zagranicznych już wcześniej ostrzegło Komitet Noblowski, aby nie przyznawał Liu nagrody. Powiedzieli, że będzie to sprzeczne z zasadami Nobla.

Wszystkie wiadomości o ogłoszeniu nagrody zostały natychmiast ocenzurowane w Chinach. Zagraniczni nadawcy wiadomości, w tym CNN i BBC, zostali natychmiast zablokowani po przyznaniu nagrody w Chinach. Wyszukiwania internetowe dotyczące Liu Xiabo zostały natychmiast usunięte i nie można było przeszukać żadnych informacji na jego temat w Chinach. Chińskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych wydało oświadczenie, w którym stwierdzono, że "Pokojowa Nagroda Nobla ma na celu wyróżnienie osób, które promują międzynarodową harmonię i przyjaźń, pokój i rozbrojenie". Liu Xiaobo jest przestępcą, który został skazany przez chińskie wydziały sądownictwa za łamanie chińskiego prawa. Przyznanie pokoju Liu jest całkowicie sprzeczne z zasadą tej nagrody i stanowi również zbezczeszczenie Nagrody Pokojowej". Państwowa Agencja Informacyjna Xinhua podała później raport mówiący, że przyznanie Liu Xiaobo nagrody "defiles" (亵渎) Alfred Nobel ma na celu stworzenie tej nagrody i "może zaszkodzić relacjom Chiny-Norwegia". Rzecznik dodał, że Liu złamał chińskie prawo i jego "działania są sprzeczne z celem Pokojowej Nagrody Nobla".

Odpowiedzi od światowych przywódców

Wielu światowych liderów pogratulowało Liu nagrody. Wśród nich byli Jose Manuel Barroso, przewodniczący Komisji Europejskiej, brytyjski sekretarz spraw zagranicznych William Hague, prezydent USA Barack Obama i Dalajlama.

Oficjalna reakcja rządu chińskiego

W dniu 8 października 2010 r. chińskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych wezwało ambasadora Norwegii w Chińskiej Republice Ludowej do tego ministerstwa. Chińczycy złożyli ambasadorowi oficjalną skargę przeciwko przyznaniu Pokojowej Nagrody Nobla Liu Xiaobo. Minister spraw zagranicznych Norwegii odpowiedział, że skarga rządu chińskiego nie jest potrzebna, ponieważ grupa osób decydująca o przyznaniu Pokojowej Nagrody Nobla jest niezależna od rządu norweskiego. Jednak norweski Komitet Noblowski, który przyznaje Pokojową Nagrodę Nobla, jest mianowany przez norweski parlament.

Najważniejsze publikacje

• Krytyka wyboru - dialog z Le Zehou. 1987.
• Estetyka i wolność człowieka. 1988. Beijing Normal University Publishing.
• Mity o metafizyce. 1989. Wydawnictwo Shanghai's People.
• Nagi, by spotkać się z Bogiem. 1989. Times Literature and Art Publisher.
• Monolog:Ocaleni z Dnia Sądu Ostatecznego. 1993. Taiwan Times Publishing.
• Współczesna polityka i intelektualiści Chin. 1990. Taiwan Tangshan Publishing.
• Wybrane wiersze Liu Xiabo i Liu Xia. 2000. Hong Kong Xiafeier International Publishing Ltd.
• Pod pseudonimem Lao Xia i współautorem Wang Shuo (2000). A Belle Gave me Knockout Drug (oryginalny tytuł: 《美人赠我蒙汗药》, by 长江文艺出版社). Changjiang Literature and Arts Publishing.
• Naród, który okłamuje swoje sumienie. 2002. Jieyou Publishing.
• Przyszłość wolnych Chin w naszym życiu. 2005. Fundacja Reformy Pracy.
• Pojedyncze ostrze i toksyczny miecz: krytyka chińskiego nacjonalizmu Contempory. 2006. Wydawnictwo Boda.
• Tonięcie Big Country: Memorandum do Chin. Październik 2009. Wydawnictwo Yunchen Culture.

Nagrody

• Hellman-Hammett Grant (1990, 1996)
• China Foundation on Democracy Education (2003): Wybitny działacz na rzecz demokracji
• Nagroda Fondation de France (2004): Nagroda za obronę wolności słowa
• Hongkong Human Rights Press Awards (2004, 2005, 2006)
• Nagroda Homo Homini (2009)
• Nagroda PEN/Barbara Goldsmith Freedom to Write Award (2009)
• Nagroda Hermanna Kestena (2010)
• Pokojowa Nagroda Nobla (2010)

Życie osobiste

Jest żonaty z Liu Xia, który mieszka w mieszkaniu pary w Pekinie.

Zdrowie i śmierć

W maju 2017 roku u Liu zdiagnozowano śmiertelnego raka wątroby. 10 lipca 2017 roku, Liu został umieszczony w stanie krytycznym w szpitalu w Shenyang.

Liu zmarł w szpitalu w Shenyang, Liaoning, Chiny 13 lipca 2017 r. na niewydolność wielonarządową jako zespół powikłań choroby w wieku 61 lat.

Powiązane strony

• Lista laureatów Nagrody Nobla według krajów