Wiza

Warunki emisji

Niektóre wizy można otrzymać po przyjeździe lub po wcześniejszym złożeniu wniosku w ambasadzie lub konsulacie danego kraju, a czasami za pośrednictwem wyspecjalizowanego biura podróży za zgodą państwa wydającego wizę w kraju wyjazdu. Jeżeli w kraju ojczystym nie ma ambasady lub konsulatu, należy udać się do kraju trzeciego (lub złożyć wniosek drogą pocztową) i tam starać się o wizę. Potrzeba posiadania wizy zależy od obywatelstwa wnioskodawcy, długości pobytu oraz działań, które wnioskodawca chce podjąć w odwiedzanym kraju. Mogą z tego wynikać różne kategorie formalne wiz, z różnymi warunkami wydania.

Niektóre, choć nie wszystkie, kraje stosują wzajemne systemy wizowe: jeżeli kraj A wymaga od obywateli kraju B posiadania wizy, aby tam podróżować, wówczas kraj B może zastosować zasadę wzajemności i wymagać wizy od obywateli kraju A. Podobnie, jeżeli kraj A zezwala obywatelom kraju B na wjazd bez wizy, kraj B może zezwolić obywatelom kraju A na wjazd bez wizy.

Przykłady takich wzajemnych systemów wizowych istnieją między:

• Algieria [1] i Kanada [2].
• większość państw członkowskich WNP i kraje afrykańskie
• Brazylia i państwa członkowskie Kanada/WNP
• Armenia i większość państw nie będących członkami WNP [3]

Za wydanie wizy może być pobierana opłata; zazwyczaj są one również wzajemne, więc jeśli kraj A pobiera od obywateli kraju B opłatę w wysokości 50 USD za wizę, kraj B często pobiera również taką samą opłatę od gości z kraju A. Wysokość opłaty może również zależeć od uznania każdej ambasady. Podobna zasada wzajemności dotyczy często okresu ważności wizy (okresu, w którym można ubiegać się o wjazd do danego kraju) oraz liczby wjazdów, których można dokonać na podstawie wizy. Przyspieszone rozpatrzenie wniosku wizowego do niektórych krajów wiąże się z dodatkowymi opłatami.

Ta wzajemna opłata stała się bardziej powszechna w ostatnich latach wraz z decyzją Stanów Zjednoczonych o pobieraniu od obywateli różnych krajów opłaty za rozpatrzenie wniosku wizowego w wysokości 100 USD (bezzwrotnej, nawet jeśli wiza nie zostanie wydana). Wiele krajów, w tym Brazylia, Chile i Turcja, odwzajemniły się tym samym. Brazylia wymaga wcześniejszego uzyskania wizy przed wjazdem do kraju oraz pobrania odcisków palców i sfotografowania obywatela USA po przyjeździe - co odpowiada wymaganiom USA wobec Brazylijczyków i innych obcokrajowców.

Organ wydający, zazwyczaj oddział ministerstwa spraw zagranicznych lub departamentu danego kraju (np. Departament Stanu USA), a zazwyczaj urzędnicy konsularni, mogą zażądać od wnioskodawcy odpowiedniej dokumentacji. Może to obejmować dowód, że wnioskodawca jest w stanie utrzymać się w kraju przyjmującym (zakwaterowanie, wyżywienie), dowód, że osoba goszcząca wnioskodawcę w swoim domu naprawdę istnieje i ma wystarczającą ilość miejsca do goszczenia wnioskodawcy, dowód, że wnioskodawca uzyskał ubezpieczenie zdrowotne i ewakuacyjne itp. Niektóre kraje wymagają zaświadczenia o stanie zdrowia, zwłaszcza w przypadku wiz długoterminowych; niektóre kraje odmawiają wydania wizy osobom cierpiącym na określone choroby, takie jak AIDS. Dokładne warunki zależą od kraju i kategorii wizy. Godnymi uwagi przykładami krajów, które wymagają od rezydentów długoterminowych testów na HIV są Rosja [4] i Uzbekistan. [5] Jednak w Uzbekistanie wymóg wykonania testu na HIV nie jest czasem ściśle egzekwowany. [6]

Kraje rozwinięte często wymagają mocnych dowodów na zamiar powrotu do kraju ojczystego, jeśli wiza jest na pobyt czasowy, a zwłaszcza jeśli wnioskodawca pochodzi z kraju rozwijającego się, ze względu na obawy imigracyjne.

Organ wydający wizę może również zażądać od wnioskodawców zaświadczenia o niekaralności lub o nieuczestniczeniu w określonych działaniach (takich jak prostytucja lub handel narkotykami). Niektóre kraje odmawiają wydania wizy, jeśli w paszporcie osoby podróżującej znajduje się dowód obywatelstwa lub podróży do kraju, który nie jest uznawany przez dany kraj. Na przykład, Arabia Saudyjska nie wyda wizy obywatelom Izraela lub osobom posiadającym dowód na odwiedzenie Izraela.

Rodzaje wiz

Popularne rodzaje wiz to:

• Wiza tranzytowa, zwykle ważna przez 3 dni lub krócej, umożliwiająca przejazd przez dany kraj do trzeciego miejsca przeznaczenia.
• Wiza turystyczna, na ograniczony okres podróży w celach wypoczynkowych, nie wolno prowadzić działalności gospodarczej. Niektóre kraje nie wydają wiz turystycznych. Arabia Saudyjska wprowadziła wizy turystyczne dopiero w 2004 roku, chociaż wydawała (i nadal wydaje) wizy pielgrzymkowe dla pielgrzymów na hadżdż.
• Wiza biznesowa, do prowadzenia działalności handlowej w kraju. Wizy te generalnie wykluczają stałe zatrudnienie, do którego wymagana jest wiza pracownicza.
• Tymczasowa wiza pracownicza, dla zatwierdzonego zatrudnienia w kraju przyjmującym. Są one zazwyczaj trudniejsze do uzyskania, ale ważne przez dłuższy okres czasu niż wiza biznesowa. Przykładem mogą być wizy H-1B i L-1 obowiązujące w Stanach Zjednoczonych.
• Wiza wjazdowa, czyli wiza przyznawana bezpośrednio przed wjazdem do kraju, np. na lotnisku lub w punkcie kontroli granicznej. Różni się ona od wizy nie wymagającej wizy w ogóle, ponieważ turysta musi uzyskać wizę zanim będzie mógł nawet spróbować przejść przez imigrację. Wiza na przyjazd jest zazwyczaj niczym więcej niż podatkiem od przyjazdu, chociaż odwiedzający może spotkać się z odmową wjazdu nawet z wizą.
• Wiza małżeńska, przyznawana małżonkowi rezydenta lub obywatela danego kraju, w celu umożliwienia parze osiedlenia się w tym kraju. Przykładem jest zezwolenie rodzinne EOG Zjednoczonego Królestwa.

Do mniej popularnych wiz należą:

• Wiza studencka, która umożliwia jej posiadaczowi studiowanie na uczelni wyższej w kraju, który ją wydał. Studenci studiujący w Algierii otrzymują natomiast wizy turystyczne. [7]
• Wiza pracownicza wakacyjna, dla osób podróżujących pomiędzy krajami oferującymi program wakacji pracowniczych, pozwalająca młodym ludziom na podjęcie tymczasowej pracy podczas podróży. Co najmniej dziesięć krajów europejskich zezwala na pracę studentom spoza UE.

[8]

• Wiza dyplomatyczna (czasami wiza oficjalna), która nadaje jej posiadaczowi status dyplomatyczny i jest zazwyczaj dostępna wyłącznie dla posiadaczy paszportów dyplomatycznych.
• Wiza grzecznościowa wydawana przedstawicielom obcych rządów lub organizacji międzynarodowych, którzy nie kwalifikują się do otrzymania statusu dyplomatycznego, ale zasługują na szybkie, uprzejme traktowanie. Wiza grzecznościowa nie nadaje zazwyczaj przywilejów ani immunitetów.
• Wiza dziennikarska, której niektóre kraje wymagają od osób wykonujących ten zawód podczas podróży dla swoich organizacji informacyjnych. Kraje, które tego wymagają to Kuba, Iran, Korea Północna, Arabia Saudyjska, Stany Zjednoczone (I-visa) i Zimbabwe.
• Wiza narzeczeńska, przyznawana na określony czas przed planowanym małżeństwem na podstawie udowodnionego związku z obywatelem kraju docelowego. Na przykład, Niemka, która chce poślubić Amerykanina, otrzyma wizę narzeczeńską (znaną również jako wiza K-1), która pozwoli jej na wjazd do Stanów Zjednoczonych.
• Wiza imigracyjna, przyznawana osobom zamierzającym wyemigrować do kraju, który ją wydał. Zazwyczaj wydawana jest na jednorazową podróż, ponieważ jej posiadaczowi, w zależności od kraju, zostanie później wydana karta identyfikacyjna stałego rezydenta, która pozwoli podróżnemu na nieograniczoną liczbę wjazdów do kraju wydającego wizę. (np. karta stałego pobytu w Stanach Zjednoczonych)...

Okres wejścia i trwania

Wizy mogą być jednokrotnego wjazdu, co oznacza, że wiza zostaje unieważniona w momencie opuszczenia kraju przez jej posiadacza, dwukrotnego wjazdu lub wielokrotnego wjazdu, co pozwala na wielokrotny wjazd do kraju na podstawie tej samej wizy. Kraje mogą również wydawać zezwolenia na ponowny wjazd, które pozwalają na tymczasowe opuszczenie kraju bez unieważnienia wizy. Nawet wiza biznesowa zazwyczaj nie pozwala posiadaczowi na pracę w kraju przyjmującym bez dodatkowego pozwolenia na pracę.

Po wydaniu wizy należy ją zazwyczaj wykorzystać w określonym czasie.

Ważność wizy nie jest tożsama z dozwolonym okresem pobytu w kraju, który ją wydał. Ważność wizy zazwyczaj wskazuje, kiedy cudzoziemiec może ubiegać się o wjazd do danego kraju. Na przykład, jeżeli wiza została wydana 1 stycznia i traci ważność 30 marca, a typowy dozwolony okres pobytu w danym kraju wynosi 90 dni, wówczas 90-dniowy dozwolony pobyt rozpoczyna się w dniu, w którym podróżny dociera do kraju, co musi nastąpić pomiędzy 1 stycznia a 30 marca. Podróżny może zatem przebywać w kraju, który wydał mu wizę, do 1 czerwca.

Po przybyciu do kraju, okres ważności wizy lub dozwolonego pobytu może być często przedłużony za opłatą, jeżeli władze imigracyjne tak postanowią. Pobyt dłuższy niż okres dozwolonego pobytu podany przez urzędników imigracyjnych jest uważany za nielegalną imigrację, nawet jeśli okres ważności wizy jeszcze się nie skończył (np. w przypadku wiz wielokrotnego wjazdu) i jest formą bycia "out of status", a sprawca może zostać ukarany grzywną, oskarżeniem, deportacją, a nawet wpisany na czarną listę (zakaz) ponownego wjazdu do kraju.

Wjazd do kraju bez ważnej wizy lub zwolnienia z obowiązku wizowego może skutkować aresztowaniem i wydaleniem (deportacją lub wykluczeniem) z kraju. Wykonywanie czynności, na które nie zezwala status wjazdu (np. praca przy jednoczesnym posiadaniu statusu turysty niepracującego) może skutkować uznaniem danej osoby za removable, czyli w potocznej mowie nielegalnego cudzoziemca. Takie naruszenie nie jest naruszeniem wizy, pomimo powszechnego nadużywania tego zwrotu, ale naruszeniem statusu, stąd termin "out of status".

Nawet posiadanie wizy nie gwarantuje, że ktoś może wjechać do danego kraju. Władze przejścia granicznego podejmują ostateczną decyzję o zezwoleniu na wjazd, a nawet mogą unieważnić wizę na granicy, jeśli cudzoziemiec nie jest w stanie wykazać w sposób zadowalający, że będzie przestrzegał statusu, jaki daje mu wiza.

Przepisy wizowe i imigracyjne mogą być bardzo różne w różnych krajach. W związku z tym zaleca się, aby cudzoziemcy sprawdzili u prawników imigracyjnych, jakie przepisy wizowe i imigracyjne obowiązują w krajach, do których chcą wjechać i czy mogą otrzymać wizę lub inne świadczenia imigracyjne.

Rozszerzenia wizowe

W wielu krajach istnieje mechanizm pozwalający posiadaczowi wizy na ubieganie się o dłuższy pobyt w danym kraju. Na przykład w Danii posiadacz wizy może złożyć wniosek do Duńskiego Urzędu Imigracyjnego o zezwolenie na pobyt po przyjeździe do kraju. W Zjednoczonym Królestwie wnioski można składać do Border and Immigration Agency. W pewnych okolicznościach posiadacz wizy nie ma takiej możliwości, ponieważ dany kraj nie posiada mechanizmu przedłużania wiz lub, najprawdopodobniej, ponieważ posiadacz wizy korzysta z wizy krótkoterminowej w celu zamieszkania w danym kraju. W takich przypadkach posiadacz wizy często angażuje się w tak zwaną ucieczkę z wizą; opuszcza kraj na krótki okres w celu złożenia wniosku o nową wizę przed powrotem lub po to, aby otrzymać nowe pozwolenie na pobyt przy ponownym wjeździe.

Odmowa wydania wizy

Wiza może zostać odmówiona z wielu powodów, w tym (ale nie tylko) jeśli wnioskodawca:

• dopuścił się oszustwa lub wprowadzenia w błąd w swoim wniosku;
• Nie mogą udowodnić silnych więzi z krajem obecnego zamieszkania;
• Zamierza na stałe zamieszkać lub pracować w kraju, który odwiedzi;
• Nie ma uzasadnionego powodu podróży;
• Nie ma jasnego sposobu na posiadanie wystarczających środków, aby zadbać o siebie podczas pobytu w kraju;
• Nie posiada zakwaterowania w kraju docelowym;
• Nie zorganizował swojego transportu;
• Nie posiada ubezpieczenia zdrowotnego/podróżnego ważnego w miejscu docelowym i na czas pobytu;
• Jest notowany w rejestrze karnym lub ma postawione zarzuty karne;
• Nie ma dobrego charakteru moralnego;
• Zgłasza się z krótkim wyprzedzeniem;
• Jest uważany za zagrożenie dla bezpieczeństwa;
• Odrzucono ich poprzedni wniosek (wnioski) o wizę;
• Jest obywatelem kraju, z którym kraj przyjmujący ma słabe lub nieistniejące stosunki;
• Choruje na chorobę zakaźną, np. gruźlicę;
• Ma wcześniejsze naruszenia przepisów imigracyjnych;
• Nigdy wcześniej nie odbywał żadnych podróży zagranicznych;
• Podróżował już wcześniej, ale brał wizy do innych krajów, które nie znajdują się w pobliżu kraju docelowego;
• Nie opanował w wystarczającym stopniu języka;
• Zaplanował wakacje bez konkretnego celu, poza zwiedzaniem.

Systemy zwolnień z obowiązku wizowego

Posiadanie ważnej wizy jest warunkiem wjazdu do wielu krajów, jednak istnieją różne systemy zwolnień. W niektórych przypadkach bezwizowy wjazd mogą uzyskać posiadacze paszportów dyplomatycznych, nawet jeśli zwykli posiadacze paszportów muszą posiadać wizę (patrz: Paszport).

Niektóre kraje mają umowy wzajemne, na mocy których wiza nie jest wymagana pod pewnymi warunkami, np. gdy wizyta ma charakter turystyczny i trwa stosunkowo krótko. Jednym z przykładów jest program zniesienia obowiązku wizowego w Stanach Zjednoczonych. Takie wzajemne umowy mogą wynikać ze wspólnego członkostwa w organizacjach międzynarodowych lub wspólnego dziedzictwa:

• Wszyscy obywatele państw członkowskich ECOWAS, z wyłączeniem osób określonych przez prawo jako niepożądani cudzoziemcy, mogą wjechać i przebywać bez wizy w dowolnym państwie członkowskim przez okres maksymalnie 90 dni. Jedynym wymogiem jest posiadanie ważnego dokumentu podróży oraz świadectw szczepień międzynarodowych.
• Obywatele państw członkowskich Wspólnoty Wschodnioafrykańskiej nie potrzebują wiz, aby wjechać do któregokolwiek z państw członkowskich.
• Niektóre kraje Wspólnoty Narodów nie wymagają wiz turystycznych dla obywateli innych krajów Wspólnoty Narodów.
• Większość krajów należących do Stowarzyszenia Narodów Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN) nie wymaga wiz turystycznych dla obywateli innych krajów ASEAN.
• Armenia [9] i Uzbekistan [10] zezwalają obywatelom państw członkowskich WNP, z wyjątkiem Turkmenistanu, na bezwizowy wjazd w celach turystycznych.

Inne kraje mogą również jednostronnie przyznawać prawo do bezwizowego wjazdu obywatelom niektórych państw w celu ułatwienia turystyki.

Bezwizowe podróże między krajami mają miejsce również we wszystkich przypadkach, w których paszporty nie są potrzebne do odbycia takiej podróży. (Przykłady podróży bez paszportów można znaleźć w części Podróże międzynarodowe bez paszportów).

Wspólne wizy

Zazwyczaj wizy są ważne na wjazd tylko do kraju, który wydał wizę. Kraje będące członkami organizacji regionalnych lub stronami umów regionalnych mogą jednak wydawać wizy uprawniające do wjazdu do niektórych lub wszystkich państw członkowskich danej organizacji lub umowy:

• Najbardziej znanym przykładem wspólnej wizy może być wiza Schengen. Wiza ta wywodzi się z Układu z Schengen zawartego w 1985 roku pomiędzy państwami europejskimi, który umożliwia prowadzenie wspólnej polityki w zakresie czasowego wjazdu osób (w tym wiz). Wiza ta umożliwia turystom lub gościom dostęp do obszaru objętego porozumieniem (znanego jako "strefa Schengen" lub "Schengenland"). Obywatele krajów spoza UE, spoza EOG, którzy chcą odwiedzić Europę jako turyści i potrzebują wizy, aby wjechać do strefy Schengen, muszą po prostu uzyskać wspólną wizę Schengen w ambasadzie/konsulacie któregokolwiek z krajów Schengen. Dzięki temu mogą oni bez przeszkód odwiedzać wszystkie kraje strefy Schengen w celach turystycznych lub biznesowych. Nie są wymagane oddzielne wizy dla wszystkich krajów Schengen, które chcą odwiedzić.

• Wiza CARICOM została wprowadzona pod koniec 2006 roku i umożliwiła turystom podróżowanie pomiędzy 10 państwami członkowskimi CARICOM (Antigua i Barbuda, Barbados, Dominika, Grenada, Gujana, Jamajka, St. Kitts i Nevis, St. Lucia, St. Vincent i Grenadyny oraz Trynidad i Tobago). Te 10 krajów członkowskich zgodziło się na utworzenie "Jednolitej Przestrzeni Wewnętrznej", w której podróżni będą mieli tylko ostemplowany paszport i będą musieli złożyć wypełnione, standardowe formularze wjazdu i wyjazdu w pierwszym porcie i kraju wjazdu. Wiza CARICOM obowiązywała obywateli wszystkich krajów z wyjątkiem państw członkowskich CARICOM (innych niż Haiti) oraz państw stowarzyszonych, Kanady, Francji, Niemiec, Irlandii, Włoch, Japonii, Holandii, Republiki Południowej Afryki, Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych Ameryki oraz krajów zamorskich, terytoriów lub departamentów tych państw. Wizę CARICOM można było otrzymać w ambasadach/konsulatach Barbadosu, Jamajki oraz Trynidadu i Tobago, a w krajach, które nie mają przedstawicieli CARICOM, formularze wniosków można było otrzymać w ambasadach/konsulatach Zjednoczonego Królestwa. Wspólna wiza była przeznaczona wyłącznie na czas trwania mistrzostw świata w krykiecie i została zniesiona w dniu 15 maja 2007 r. Trwają jednak dyskusje na temat wprowadzenia w przyszłości zmienionej wizy CARICOM na stałe.

• Jednolita Wiza Środkowoamerykańska (Visa Única Centroamericana) została wprowadzona na mocy porozumienia CA-4 pomiędzy Gwatemalą, Salwadorem, Hondurasem i Nikaraguą. Jest ona wymagana dla obywateli wszystkich pozostałych krajów, eliminując konieczność posiadania oddzielnych wiz wjazdowych dla każdego z krajów. Osoby wjeżdżające do regionu na wizach typu "B" mogą wjechać na jego teren przez dowolny Port Entry. Osoby wjeżdżające na podstawie wiz typu "C" (wydanych po uprzedniej konsultacji z Ministerstwem Spraw Zagranicznych) muszą wjechać przez Port of Entry w kraju, który wydał wizę. Po przyjęciu osoby, może ona podróżować do każdego z pozostałych krajów i może pozostać do daty zatwierdzonej w pierwotnym Porcie Wjazdu.

• Jednolita Wschodnioafrykańska Wiza Turystyczna została przygotowana do zatwierdzenia przez odpowiednie władze sektorowe w ramach programu integracyjnego Wspólnoty Wschodnioafrykańskiej (EAC). Wiza byłaby ważna we wszystkich trzech państwach partnerskich EAC (Kenia, Tanzania i Uganda). Zgodnie z wnioskiem wizowym każda nowa jednokrotna wiza wschodnioafrykańska może być wydawana przez ambasadę dowolnego państwa partnerskiego. Propozycja ta jest odpowiedzią na apel organizacji turystycznych z krajów partnerskich o wprowadzenie wspólnej wizy, która przyspieszyłaby promocję regionu jako jednego celu podróży turystycznych. Sekretariat EAC chce, aby wiza została zatwierdzona przed listopadowymi Światowymi Targami Turystycznymi w Londynie. Po zatwierdzeniu przez Radę Ministrów Afryki Wschodniej, turyści mogliby ubiegać się o wizę wjazdową jednego kraju, która następnie obowiązywałaby we wszystkich regionalnych państwach członkowskich jako inicjatywa wprowadzająca jednolity wymóg wjazdu.

• SADC UNIVISA (lub Univisa) jest w trakcie opracowywania od czasu podpisania przez członków SADC Protokołu w sprawie rozwoju turystyki w 1998 r. W protokole tym określono cel Univisy, którym jest umożliwienie bezproblemowego wjazdu i podróży turystów na szczeblu międzynarodowym i regionalnym. W protokole tym określono cel Univisy, jakim jest umożliwienie jak najsprawniejszego wjazdu i podróży turystów na szczeblu międzynarodowym i regionalnym. System miał zacząć działać do końca 2002 roku. Jej wprowadzenie opóźniło się i ogłoszono nową datę jej wdrożenia - koniec 2006 r. Obecnie jednak SADC dąży do wprowadzenia systemu jednowizowego do 2008 r., przed Mistrzostwami Świata FIFA w RPA w 2010 r. Początkowo uniwiza miała być dostępna jedynie dla turystów z wybranych "rynków źródłowych", takich jak Australia, kraje Beneluksu, Francja, Niemcy, Włochy, Japonia, Portugalia, Hiszpania, Wielka Brytania i USA. Obecnie oczekuje się, że po wprowadzeniu Univisy będzie ona miała zastosowanie do międzynarodowych (długodystansowych) turystów spoza SADC podróżujących do regionu i w jego obrębie oraz że zachęci do podróżowania do wielu miejsc w regionie. Oczekuje się również, że wiza jednolita uwolni potencjał turystyczny parków transgranicznych poprzez obniżenie granic między krajami sąsiadującymi w tych parkach. Oczekuje się, że wiza będzie ważna we wszystkich krajach, w których znajdują się parki transgraniczne (Botswana, Lesotho, Mozambik, Namibia, RPA i Zimbabwe) oraz w niektórych innych krajach SADC (Angola i Suazi).