Dziadek do orzechów (balet)

Pochodzenie

Pochodzenie Dziadka do Orzechów ma swoje korzenie w wielkim sukcesie baletu Śpiąca Królewna. Balet ten został wystawiony w Teatrze Mariinsky w Petersburgu w Rosji w 1890 roku. Był dziełem dyrektora Teatrów Cesarskich w Petersburgu Iwana Wsiewołożyńskiego, kompozytora Czajkowskiego i choreografa Mariusa Petipy. Wsiewołozsky uważał, że inny balet oparty na opowiadaniu dla dzieci będzie równie udany jak Śpiąca Królewna.

Jako temat nowego baletu wybrał bajkę Hoffmanna z 1816 roku "Dziadek do orzechów i król myszy". Ta historia była kochana przez Rosjan. Napisał adaptację opowiadania Hoffmanna na podstawie przekładu Alexandre'a Dumasa. Zrzucił dużą część oryginału. Petipa dostosował opowiadanie Wsiewołodozskiego do wymogów baletu. Następnie Wsiewołozsky naciskał na Czajkowskiego, aby napisał muzykę do baletu. Czajkowski nie spodobała mu się adaptacja opowiadania Hoffmanna, ale zgodził się napisać muzykę.

Petipa zaprojektował tańce. Dał on Czajkowskiemu specjalne wskazówki dotyczące tego, jak ma być napisana muzyka. Chciał na przykład, aby powstało wielkie crescendo o 48 taktach, ponieważ choinka rosła coraz wyżej w Akcie 1. Napisał, że muzyka do "Tańca śliwki cukrowej" powinna brzmieć jak krople wody rozpryskujące się w fontannie.

W marcu 1892 roku muzyka była prawie kompletna. Czajkowski wziął "Taniec śliwki cukrowej", "Walc z kwiatów" i inne numery z baletu, tworząc 20-minutową Suitę dziadka do orzechów. Po raz pierwszy zagrano ją dla Rosyjskiego Towarzystwa Muzycznego. Członkowie organizacji uwielbiali ją. Apartament Dziadek do Orzechów jest grany do dziś.

Czajkowski ukończył muzykę do baletu w kwietniu 1892 roku. Próby rozpoczęły się we wrześniu 1892 roku. Petipa zachorował, a jego asystent Lew Iwanow ukończył tańce. Balet został wystawiony po raz pierwszy 18 grudnia 1892 roku w Teatrze Mariinsky w Petersburgu. Jednoaktowa opera Czajkowskiego Iolanta została zagrana przed podniesieniem kurtyny na Dziadku do orzechów. Bieg zakończył się w styczniu 1893 roku po jedenastu przedstawieniach.

Strona tytułowa przekładu Alexandre'a Dumasa z Clarą, Fritzem i Drosselmeyerem na stronie. Balet był oparty na tym tłumaczeniu.

Później

W 1919 roku choreograf Alexander Gorsky wystawił spektakl. Wyciął Cukrową Wróżkę Śliwkową i jej Kawalera, a następnie dał ich tańce Klarze i Księciu Dziadka do Orzechów. Teraz zagrali je dorośli, a nie dzieci. Skrócona wersja baletu została po raz pierwszy zagrana poza Rosją w Operze Królewskiej w Budapeszcie w 1927 roku.

W 1934 roku Vasili Vainonen, choreograf Baletu Kirowa, wystawił wersję utworu, na którą wpłynęła również krytyka oryginalnej produkcji. Wcielił się także w dorosłe tancerki w role Klary i Księcia, jak Gorsky. Wersja Vainonena miała wpływ na kilka późniejszych przedstawień. Wiedza o choreografii rozpowszechniła się, ponieważ wielu tancerzy wyjechało na zachód po rewolucji rosyjskiej.

Pierwszy kompletny występ poza Rosją odbył się w Anglii w 1934 roku. Został wystawiony przez Mikołaja Siergiejewa w Balecie Vic-Wellsa. Wykorzystano w nim wersję oryginalnej choreografii Petipy. Coroczne przedstawienia baletu wystawiane są tam od 1952 roku.

Działka

Balet odbywa się w Niemczech na początku XIX wieku. Kurtyna podnosi się na wigilijną imprezę w domu Silberhaus. Przyjeżdżają goście. Dzieci dostają prezenty, a następnie tańczą o pokoju.

Drzwi się otwierają. Wchodzi do pokoju dziwny mały człowiek imieniem Drosselmeyer. Jest zabawkarką. Jest też ojcem chrzestnym Clary Silberhaus. Ma cztery tańczące lalki dla dzieci i specjalną niespodziankę dla Clary. To jest dziadek do orzechów. Uwielbia ją, ale jej brat Fritz ją łamie. Włożyła dziadek do orzechów do łóżka lalki, żeby się dobrze poczuć.

Impreza się kończy i wszyscy wychodzą. Clara i jej rodzina idą do łóżka. Clara wkrada się z powrotem do pokoju. Musi być pewna, że jej Dziadek do Orzechów odpoczywa spokojnie. Nagle, myszy zaczynają biegać po pokoju. Lalki, cynowi żołnierze i wszystkie inne zabawki ożywają, by walczyć z myszami.

Choinka podnosi się coraz wyżej. Dziadek do orzechów wyskakuje z łóżka lalki, by walczyć z Królem Myszek. Kiedy Dziadek do Orzechów jest w niebezpieczeństwie, Clara ratuje mu życie, rzucając swoim pantoflem w Króla Myszek. Król Myszek ucieka z pokoju z innymi myszami.

Dziadek do Orzechów staje się ludzkim księciem. Klara i Książę Dziadek do Orzechów wyruszyli przez zaśnieżony las do magicznej Krainy Słodyczy. Piękna Cukrowa Wróżka Śliwkowa rządzi tą krainą. Wita dwójkę dzieci, a następnie rozkazuje swoim poddanym tańczyć dla nich. Prezentowane są tańce o kawie, herbacie i czekoladzie. Prezentowanych jest wiele innych tańców. Balet kończy się na tym, że każdy tańczy walca.

Marius Petipa napisał libretto do baletu i zaprojektował tańce.

Struktura

• Uwertura

Akt I: Tabela 1

• Scena nr 1 (Drzewo bożonarodzeniowe)
• Nr 2 marzec
• No.3 Galop dziecięcy i taniec rodziców
• No.4 Scena taneczna (przyjazd Drosselmeyera)
• No.5 Scena i taniec dziadka
• No.6 Scena (Clara i Dziadek do Orzechów)
• No.7 Scena (Bitwa)

Akt I: Tabela 2

• No.8 Scena (Lasy sosnowe w zimie)
• No.9 Walc płatków śniegu

Akt II: Tabela nr 3

• No.10 Scena (Królestwo Słodyczy)
• Scena nr 11 (Clara i Książę Dziadek do Orzechów)
• No.12 Dywersja:

a. Czekolada (taniec hiszpański)

b. Kawa (Arabian Dance)

c. Herbata (taniec chiński)

d. Trepak (Taniec rosyjski)

e. Taniec trzcinowisk

f. Matka Gigogne i klauni

• No.13 Walc z kwiatów
• Nr 14 Pas de Deux (Cukrowa Wróżka Śliwkowa i Książę Coqueluche)
• No.15 Końcowy Walc i Apoteoza

Recepcja

Krytyka baletu była mieszana. Część myślała o nim jako o utworze szlachetnym, z przykładnymi tematami i emocjami, choć wielu myślało inaczej. Rosyjskie baletnice lubiły wytrawne dorosłe tancerki, a duża obsada dzieci była krytycznie atakowana. Jedna z osób skarżyła się, że balet został "wyprodukowany z dziećmi dla dzieci". Nawet dorośli tancerze znaleźli się pod ostrzałem. Jedna osoba, na przykład, uważała, że tancerka grająca lalkę w Akcie 1 była "miła", a inna, że była "mdła".

Jeden z krytyków skarżył się, że balet był w złym guście, ponieważ postacie z Aktu 2 wyglądały jak jedzenie z cukierni. Inny skarżył się, że "Walc płatków śniegu" Iwanowa został wzięty z baletów przez Petipa. Czajkowski uważał jednak, że inscenizacja była bardzo piękna, do tego stopnia, że zmęczyły go oczy, patrząc na nią.

Niektórzy byli zaskoczeni, że Czajkowski miał coś wspólnego z baletem. Myśleli, że Dziadek do Orzechów jest głupi. Wstydzili się, że wielki kompozytor miał w nim rękę. Jednak pierwszej nocy car Aleksander III zadzwonił do Czajkowskiego w królewskiej skrzynce, aby pogratulować mu muzyki.

Gazety zostały podzielone na wartości baletu. Petersburg Gazette napisał, że "ten balet jest najbardziej nudną rzeczą jaką kiedykolwiek widziałem... daleko od tego, jaka powinna być muzyka baletowa." Petersburska gazeta napisała: "Trudno powiedzieć, która liczba jest największa, bo wszystko od początku do końca jest piękne." New Age napisał, że orkiestra Czajkowskiego była dziełem geniusza. Pewien miłośnik baletu myślał, że Dziadek do orzechów jest największym z trzech baletów, które napisał Czajkowski.

Dziadek do orzechów został wystawiony po raz pierwszy w 1892 roku w Teatrze Mariinsky w Petersburgu w Rosji. Ta fotografia przedstawia teatr przed 1917 r.

Post-Premier

Pierwszy bieg baletu zakończył się w styczniu 1893 roku. Kiedy w 1917 roku wybuchła rewolucja rosyjska, wielu tancerzy baletowych zostało pozbawionych pracy. Pojechali do Europy. Rozmawiali ze swoimi nowymi przyjaciółmi w Europie o Dziadku do orzechów. Tu i ówdzie odbywały się niektóre selekcje. W 1940 roku Walt Disney wykorzystał część muzyki w swoim filmie Fantasia. W 1944 roku Dziadek do Orzechów został wystawiony w San Francisco Ballet przez Williama Christensena, "pierwszy pełnometrażowy" film w Wigilię. W. Christensen został nazwany dziadkiem Baletu Amerykańskiego, urodzonym (1902-2001) w Brigham City, Utah. W 1938 roku założył San Francisco Ballet. Później założył wydział baletu na Uniwersytecie w Utah w 1951 roku, pierwszy tego typu wydział, a w 1963 roku Ballet West. W sezonie 2019-2020 ma 75. rocznicę powstania baletu. W 1954 roku George Balanchine wystawił Dziadka do orzechów w Nowym Jorku. Ludzie go lubili. Kiedy był emitowany w telewizji w 1957 i 1958 roku, balet stał się sławniejszy niż kiedykolwiek. Dziadek do orzechów w telewizji Balanchine miał wystarczająco dużo zabawy dla ludzi, którzy nie widzieli baletu, i wystarczająco dużo tańca, aby zadowolić miłośników baletu, którzy go oglądali. W latach 60-tych małe firmy baletowe zaczęły produkować Dziadek do Orzechów, ponieważ mógł on zarobić dużo pieniędzy, a tym samym utrzymać firmę w biznesie.

Współczesne czasy

Dziś Dziadek do Orzechów został zainscenizowany i zobaczony przez wielu ludzi na całym świecie. Jennifer Fisher zwraca uwagę, że jest to "najpopularniejszy i najczęściej [inscenizowany] balet na świecie". W Ameryce Północnej, jest to coroczna impreza w wielu miejscach. Rodzice i dzieci biorą udział w inscenizacji baletu i tańcu w nim. Wyszkoleni baletnicy tańczą u boku dzieci, które dopiero uczą się tańczyć. Rodzice pracują nad kostiumami i kompletami. Miejscowe gwiazdy biorą udział w małych spacerach.

Na przestrzeni lat dokonano wielu adaptacji baletu. W Stanach Zjednoczonych, na przykład, istnieją wersje hula, tap dance, reggae, wózek inwalidzki, dance-along, ice, i drag. W Kanadzie były adaptacje hokeja. Produkty takie jak lalki z dziadka do orzechów, mydła, jedzenie i ubrania są sprzedawane w teatrach przed pokazem.

Miłośnicy baletu kwestionują dzisiejszą głupotę (nadmierne uproszczenie) Dziadka do Orzechów, aby udostępnić ją masom. Powody, dla których balet początkowo nie był lubiany w Rosji (liczne dziecięce tancerki, nierówna historia), wydają się być powodem tak wielkiego sukcesu baletu w Ameryce Północnej. Amerykanie lubią widzieć swoje dzieci na scenie, a ta historia jest bardzo podobna do szmatławych opowieści, które Amerykanie kochają. Niektórzy narzekają jednak na stereotypy dotyczące dzieci w Akcie 1 (chłopcy są niegrzeczni, dziewczynki są miłe), a także na stereotypy dotyczące arabów i Chińczyków w Akcie 2.

Na pierwszym przedstawieniu siedemnastoletni Sergiusz Legat wystąpił jako Dziadek do orzechów, dwunastoletnia Stanisława Stanisława Bielińska jako Klara, a niezidentyfikowana dziecięca tancerka jako Piernikowy Człowiek.

Muzyka

Oprzyrządowanie

Czajkowski napisał Dziadek do orzechów na orkiestrę smyczkową, dętą, dętą i perkusyjną. Do tej orkiestry dodał celestę na "Taniec śliwki cukrowej" w II akcie oraz instrumenty dziecięce - bębny, trąbki, cymbały, ptasie zawołania, gwizdki i grzechotkę na przyjęcie bożonarodzeniowe w I akcie. Instrumenty zostały specjalnie zamówione i dostrojone do zamówień Czajkowskiego. Grzechotanie słychać w dole orkiestrowym, gdy Fritz rozbija orzechy w 1. a pozostałe instrumenty, gdy chłopcy robią dużo hałasu, podczas gdy Clara pociesza rozbitego Dziadka do Orzechów.

Czajkowski miał nadzieję, że dzieci będą grały na instrumentach na scenie, ale trudno było im utrzymać się razem z orkiestrą. Ze względu na trudności, jakie miały dzieci, Czajkowski podjął decyzję, że będą mogły swobodnie grać. Nie prosił ich, aby trzymały się napisanej muzyki. Po pierwszej nocy Czajkowski wysłał podziękowania i kosze ze słodyczami do dzieci z Cesarskiej Szkoły Baletowej.

Nowoczesna czelesta

Cukrowa Wróżka Śliwkowa

Wróżka Śliwka Cukrowa to postać z Dziadka do Orzechów. Wróżka z Cukrem Śliwkowym tańczy tylko w drugim akcie baletu. Clara zasypia, a drugi akt może być postrzegany jako marzenie Clary. Roland John Wiley uważa jednak, że drugi akt jest rzeczywistością ukształtowaną przez Drosselmeyera. Sugar Plum Plum Fairy jest władcą Krainy Słodyczy. Wita księcia Dziadka do Orzechów i jego ukochaną Klarę w swojej krainie i zarządza uroczystości. Bohaterka jest tańczona przez prima ballerinę (główną tancerkę), choć ma mało tańca do zrobienia. Dołącza do niej tancerz mężczyzna na pas de deux pod koniec baletu. Jej numer w tym pas de deux nazywa się "Taniec Cukrowej Wróżki Śliwkowej".

Taniec Cukrowej Wróżki Śliwkowej

	Taniec Cukrowej Wróżki Śliwkowej (po lewej) 1892 szkic dla Krainy Słodyczy, Domu Wróżki Śliwki Cukrowej
Problemy z odsłuchaniem tego pliku? Patrz na pomoc medialną.

Taniec Śliwki Cukrowej Wróżki" jest jednym z najbardziej znanych numerów w Dziadku do Orzechów. Został napisany dla celesty. Ten instrument był nowy w czasie, gdy pisano taniec. Wygląda jak mały fortepian, ale brzmi jak dzwonki. Czajkowski odkrył celestę w Paryżu w 1891 roku podczas podróży do Stanów Zjednoczonych. Jego wydawca kupił go i obiecał zachować w tajemnicy. Czajkowski nie chciał, aby Rimski-Korsakow lub Głazunow "dostał wiatr z tego i ... użyć go do niezwykłych (inne, dziwne) efekty przed mną". Petipa chciał, żeby muzyka Sugar Plum Plum Fairy brzmiała jak krople wody rozpryskujące się w fontannie. Czajkowski uważał, że to właśnie celesta jest instrumentem do tego celu. Oryginalne kroki do tańca są nieznane. Antonietta Dell'Era jako pierwsza zatańczyła partię Wróżki z Cukrem Śliwkowym. Postać ma bardzo mało tańca, więc Dell'Era włożyła do baletu gawot Alfonsa Czibulki. Miała wtedy coś więcej do roboty.

Opinia historyka

W swojej biografii o Czajkowskim John Warrack zwraca uwagę na to, że największą słabością baletu jest jego historia. Nie pozwolił on Czajkowskiemu rozwijać muzycznie baletu na sposób Jeziora Łabędziego czy Śpiącej Królewny. To, co w balecie istnieje niewiele fragmentów symfonicznych (głównie w Akcie 1), nie jest najlepszym napisanym przez Czajkowskiego. Warrack uważa, że "zasadnicza natura" baletu znajduje się w oddzielnych numerach. Wiedział o tym Czajkowski, gdy tworzył Suitę Dziadka do orzechów, aby promować cały balet. Ponieważ historia była tak słaba i nie pozwalała na rozwój symfoniczny, Czajkowski rozkoszował się "pięknością" w oddzielnych numerach. To właśnie sprawia, że Dziadek do orzechów, według Warracka, jest "rozrywką geniuszu".

W biografii Czajkowskiego, pisarz David Brown zwraca uwagę, że Czajkowski nie był zadowolony z Dziadka do orzechów i skarżył się przyjaciołom na trudność opowieści w muzyce. Brown pyta, dlaczego Czajkowski miałby kiedykolwiek dać się namówić na przyjęcie tej historii jako tematu do baletu. Zwraca uwagę, że Jezioro Łabędzie i Śpiąca Królewna były "dramatycznie mięsiste i głęboko poważne", podczas gdy Dziadek do orzechów był "banalny...". ...i bezsensowne." Balet nie ma prawdziwej kulminacji, którą pisze. Następnie pyta, "O co w ogóle chodziło? Dziadek do Orzechów jest bezsensowny w głębokim sensie." Decyduje, że balet jest "najbardziej nieistotnym" z dojrzałych dzieł kompozytora dla teatru, a "jego struktura dramatyczna najmniej zadowalająca". Podczas gdy Brown nigdy nie wyraża swojej aprobaty dla Dziadka do orzechów, uważa, że Czajkowski wykonał niezwykłą pracę mimo "przerażających ograniczeń tematu".

Cukrowa Wróżka Śliwkowa i jej Kawalerka składają ukłony w Królewskim Balecie.