Pozytywizm

Zasady

W swoim najsilniejszym pierwotnym sformułowaniu, pozytywizm może być rozumiany jako zbiór pięciu zasad:

1. Jedność metody naukowej - tzn. logika dociekań jest taka sama we wszystkich naukach (społecznych i przyrodniczych).
2. Celem nauki jest wyjaśnianie i przewidywanie.
3. Wiedza naukowa jest testowalna. Badania mogą być udowodnione tylko za pomocą środków empirycznych, a nie samych argumentów. Badania powinny być w większości dedukcyjne, tzn. logika dedukcyjna jest wykorzystywana do tworzenia twierdzeń, które mogą być testowane (teoria prowadzi do hipotezy, która z kolei prowadzi do odkrycia i/lub badania dowodów). Badania powinny być obserwowalne za pomocą ludzkich zmysłów. Argumenty nie wystarczą, czysta wiara nie wchodzi w rachubę.
4. Nauka nie jest równoznaczna ze zdrowym rozsądkiem. Naukowcy muszą uważać, aby zdrowy rozsądek nie wpłynął na ich badania.
5. Nauka powinna być tak neutralna pod względem wartości, jak to tylko możliwe. Ostatecznym celem nauki jest tworzenie wiedzy, niezależnie od polityki, moralności czy wartości wyznawanych przez osoby zaangażowane w badania. Nauka powinna być oceniana przez logikę, a w idealnym przypadku tworzyć uniwersalne warunki.
6. Eksperymenty muszą umożliwiać weryfikację stwierdzeń w dowolnym miejscu i czasie.

W przeciwieństwie do materialistów pozytywiści nie wysuwają żadnych twierdzeń o pierwotnej substancji, takiej jak materia. Zakładają oni, że mamy dane i że interpretujemy te dane. Idea materialnego świata o trzech wymiarach jest dla pozytywistów tylko dobrym modelem, który pozwala na obsługę doświadczeń życia codziennego. Jeśli astronomia ma do czynienia z bardziej złożonymi danymi, które nie mogą być konsekwentnie obsługiwane w takim modelu, będzie musiała wymyślić inny model. Pozytywiści z początku XX wieku, tacy jak Ernst Mach, twierdzili, że najlepszy model to model najbardziej "ekonomiczny", to znaczy taki, którego możemy najlepiej użyć w obliczeniach i przewidywaniach.

Pomysł, że wszystkie prawa fizyczne mogą być użyteczne, pochodzi od Auguste'a Comte'a. Comte twierdził, że wszystkie teorie są jedynie "względnie" prawdziwe, i że nawet prawo powszechnego ciążenia Izaaka Newtona było, ściśle rzecz biorąc, niczym innym jak konwencją społeczną - prawdziwą, dopóki nowe dane nie zmuszą nas do znalezienia lepszej teorii.

Pozytywizm logiczny

Był to ważny rozwój w Wiedniu na początku XX wieku, prowadzony przez Moritza Schlicka i poszerzony przez Ludwiga Wittgensteina. Pozytywiści logiczni twierdzili, że stwierdzenia, których prawdziwości lub fałszywości nie można dowieść, nie mają znaczenia.

Utrzymywał on nie tylko, że propozycje są prawdziwe lub fałszywe, ale że stwierdzenia, które nie mogą być wykazane jako prawdziwe lub fałszywe, są bez znaczenia. Tak więc stwierdzenia takie jak "Jest Bóg" lub "Nie ma Boga" nie są prawdziwe lub fałszywe, ale pozbawione znaczenia, ponieważ nie można ich udowodnić lub obalić.

Moritz Schlick, ojciec założyciel logicznego pozytywizmu i Koła Wiedeńskiego.

Operacjonalizm

To był pomysł P.W. Bridgmana, laureata Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki za rok 1946. Chodziło o to, że pojęcie w nauce jest definiowane przez sposób, w jaki się je mierzy. Jeśli ktoś myśli o spinie elektronu, czy zakrzywieniu przestrzeni, to nie są to pojęcia codzienne. W codziennym życiu nie widzi się elektronów, nie widzi się też zakrzywienia przestrzeni. Opierają się one na wynikach eksperymentów, w których mierzono fundamentalne własności, takie jak czas, światło, masa, ładunek elektryczny i tak dalej. Bridgman miał na myśli to, że ich znaczenie tkwi w sposobie, w jaki dokonano pomiarów.

Przykłady

• Szczególna teoria względności zależała od operacyjnych definicji zdarzeń równoczesnych i odległości, to znaczy od dostarczenia operacji potrzebnych do zdefiniowania tych pojęć.
• W mechanice kwantowej pojęcie definicji operacyjnych jest ściśle związane z pojęciem "obserwabli", czyli definicji opartych na tym, co można zmierzyć.
• Operacjonizm jest spotykany w innych naukach. W psychologii inteligencję często definiuje się jako wynik pomiaru za pomocą standardowego testu IQ. Oczywiście jest to kontrowersyjne, ponieważ nasze codzienne rozumienie słowa "inteligencja" jest o wiele bardziej złożone i zróżnicowane.

Pozytywizm komtejski

Pozytywizm dziewiętnastowieczny - czy też "pozytywizm komtejski" - zawierał zarys proponowanego rozwoju. Miał on prowadzić od prymitywnych wyjaśnień, poprzez myśl religijną i monoteizm, do pozytywizmu jako uniwersalnej teorii i praktyki naukowej. Teoria ta była bardzo wpływowa wśród historyków kultury. Doprowadziła ona Comte'a do stworzenia "religii ludzkości" jako świeckiego substytutu wszystkich religii. Wywołało to oburzenie wśród naukowców, którzy byli gotowi przyjąć założenia naukowe, ale nie byli zainteresowani tworzeniem zastępczej religii.

Do dziś można zwiedzać świątynie w Rio de Janeiro, Porto Alegre i Kurytybie w Brazylii oraz w Paryżu zbudowane przez XIX-wiecznych pozytywistów komtejskich. Londyn miał swoje stowarzyszenie pozytywistów. Turecki przywódca Mustafa Kemal Atatürk był mocno zainteresowany pozytywizmem jako podstawą sekularyzacji narodu, który próbował zbudować.

Termin pozytywizm nie jest dziś już związany z konstrukcją świeckiej religii, ale bardziej z opisem metody naukowej.