Cyganeria

Henri Murger

Henri Murger urodził się w 1822 r. w Paryżu, w rodzinie niemieckiego krawca-emigranta. Pracował jako sekretarz do 1841 roku, kiedy to został dziennikarzem i dołączył do ubogich artystów i pisarzy, którzy nazywali siebie Cyganerią.

Od 1845 do 1848 roku opowiadania Murgera o życiu cyganerii w Paryżu były serializowane (publikowane w częściach) we francuskim czasopiśmie. Książka przynosiła Murgerowi niewielkie dochody. Dramaturg Théodore Barrière zasugerował zrobienie sztuki teatralnej na podstawie książki, a Murger się zgodził. Sztuka ukazała się w 1849 roku. Odniosła sukces.

Niemal w każdym rozdziale książki Murgera wspomniany jest jakiś incydent lub wydarzenie, które znalazło się w operze Pucciniego. Jednak romans między poetą a krawcową pojawia się tylko jako mała opowieść w książce o rzeźbiarzu imieniem Jacques i krawcowej imieniem Francine.

Po ukazaniu się sztuki pojawiły się jej adaptacje. W 1877 roku w Paryżu wystawiono operetkę. W 1897 roku w Wenecji wystawiono operę Ruggero Leoncavallo. Kolejna sztuka na podstawie książki została wystawiona w Nowym Jorku w 1896 roku. Pierwszy film wszedł na ekrany kin w 1916 roku, a w kolejnych latach pojawiały się następne.

Henri Murger, 1854

Rozwój

Puccini napisał większą część Cyganerii w Torre del Lago, wiosce w Toskanii, którą właśnie uczynił swoim domem. Większość decyzji dotyczących opery była podejmowana w listach wysyłanych tam i z powrotem między Ricordim (wydawcą Pucciniego), dwoma librecistami i kompozytorem. Taki układ nie był najlepszy dla terminowego wykonania dzieła.

Puccini zaczął się zastanawiać nad napisaniem kolejnego dzieła pod tytułem La lupa (Wilczyca). Libreciści byli wściekli. Puccini dzielił swój czas między dwa projekty, jednocześnie zarzucając im opieszałość w realizacji obecnego. Giacosa narzekał, że zużył więcej papieru i czasu na napisanie La bohéme niż na inne dramaty.

Całe sceny były przepisywane, poprawiane, a nawet wyrzucane, by potem znów przejść przez ten cykl. Mimo tego zamieszania Puccini rozważał sztukę Davida Belasco Tosca jako kolejny projekt. Na krótko przerwał pracę nad Cyganerią, by pojechać do Florencji i zobaczyć, jak Sarah Bernhardt wystawia tę sztukę.

Zarówno Puccini, jak i Ruggero Leoncavallo (kompozytor opery I pagliacci z 1892 r.) zdecydowali się na opracowanie muzyczne książki Mürgera. Każdy z nich twierdził, że był pierwszym, który podjął tę decyzję. Cyganeria Leoncavalla została wystawiona po raz pierwszy w 1897 roku, rok po operze Pucciniego. Opera Leoncavalla nigdy nie osiągnęła takiej sławy jak opera Pucciniego - prawdopodobnie dlatego, że w 1897 roku opera Pucciniego zdobyła taką popularność, że pozostawiła ją w tyle.

Puccini ok. 1900 r.

Występy

Cyganeria po raz pierwszy została wystawiona w Turynie, we Włoszech, 1 lutego 1896 roku w Teatro Regio. Dyrygował Arturo Toscanini. W 1946 roku Toscanini poprowadził wykonanie radiowe, które zostało wydane na płytach LP, a później na płytach kompaktowych. Jest to jedyne nagranie opery Pucciniego dokonane przez jej oryginalnego dyrygenta.

W ciągu kilku lat opera była wystawiana w teatrach w całych Włoszech, m.in. w La Scali i La Fenice. Pierwsze przedstawienie poza granicami Włoch odbyło się w Buenos Aires w Argentynie w 1896 roku. Kolejne przedstawienia odbyły się w ciągu następnych dziesięciu lat na całym świecie.

Pierwsze przedstawienie w Wielkiej Brytanii odbyło się w Manchesterze, 22 kwietnia 1897 roku. Wystawiła je angielska orkiestra Carl Rosa Opera Company, a nad całością czuwał Puccini. 2 października 1897 roku ten sam zespół dał pierwszą inscenizację opery w Royal Opera House w Londynie.

Po raz pierwszy opera została wystawiona w Stanach Zjednoczonych przez Carl Rosa Opera Company 14 października 1897 roku w Los Angeles w Kalifornii. W Nowym Jorku wystawiono ją w Palmo's Opera House 16 maja 1898 roku. W Metropolitan Opera po raz pierwszy wystawiono operę 26 grudnia 1900 roku.

Toscanini w 1908 r.

Role

Rola	Typ głosu
Rodolfo, poeta	tenor
Mimì, krawcowa	sopran
Marcello, malarz	baryton
Musetta, śpiewaczka	sopran
Schaunard, muzyk	baryton
Colline, filozof	basy
Benoît, ich gospodarz	basy
Alcindoro, radny stanowy	basy
Parpignol, sprzedawca zabawek	tenor
Sierżant celny	basy
Studenci, pracujące dziewczyny, mieszczanie, sklepikarze, sprzedawcy uliczni, żołnierze, kelnerzy, dzieci

Historia opery

Akt 1

W pokoju na poddaszu czterech cyganów

Akt 1 rozgrywa się w Paryżu około 1830 roku. Grupa cyganerii mieszka w pokoju na poddaszu. Marcello maluje, a Rodolfo wpatruje się w okno. Są tak biedni i zziębnięci, że palą napisany przez Rodolfo dramat. Colline, filozof, przychodzi roztrzęsiony i zmartwiony, bo nie udało mu się zastawić kilku książek. Schaunard, muzyk grupy, przybywa z jedzeniem, drewnem na opał, winem, cygarami i pieniędzmi. Mówi przyjaciołom, że ma te rzeczy, bo ma pracę u angielskiego dżentelmena. Pozostali prawie nie słuchają, bo są tak głodni, że szybko próbują zjeść jedzenie. Schaunard przerywa im, zabierając posiłek i mówiąc, że wszyscy będą świętować jego szczęście, jedząc kolację w Cafe Momus.

Podczas gdy oni piją, Benoit, gospodarz, przychodzi, aby odebrać czynsz. Dają mu dużo wina, więc upija się i zaczyna opowiadać ludziom swoje przygody o miłości. Potem mówi, że jest żonaty, ale pozostali wyrzucają go z pokoju. Pieniądze, które powinny być przeznaczone na zapłacenie czynszu, zostają podzielone między grupę, aby mogli się dobrze bawić.

Pozostali Cyganie wychodzą, ale Rodolfo zostaje na chwilę sam, by dokończyć artykuł do gazety, obiecując, że wkrótce dołączy do przyjaciół. Rozlega się pukanie do drzwi i wchodzi Mimie, krawcowa, która mieszka w mieszkaniu poniżej. Jej świeca zgasła, a nie ma zapałek, prosi Rodolfo, by ją zapalił. Dziękuje mu, ale po kilku sekundach wraca, mówiąc, że zgubiła klucz. Obie świece gasną. Jest ciemno, a para próbuje się jakoś odnaleźć. Rodolfo chce spędzić czas z Mimi. Znajduje klucz, ale nie mówi jej o tym i chowa go do kieszeni. W dwóch bardzo znanych ariach (Rodolfo "Che gelida manina - Jaka zimna mała rączka" i Mimi "Sì, mi chiamano Mimì - Tak, nazywają mnie Mimì") opowiadają sobie o swoim odmiennym pochodzeniu. Przyjaciele Rodolfo wzywają go do siebie. On wolałby zostać z Mimie, ale ona decyduje, że oboje powinni pojechać razem. Wychodzą śpiewając o swojej miłości do siebie nawzajem.

Akt 2

Dzielnica Łacińska w Wigilię

Na ulicach jest pełno szczęśliwych ludzi. Rodolfo kupuje Mimi czapkę. Przyjaciele idą do kawiarni. Musetta, która kiedyś była ukochaną Marcella, przychodzi do kawiarni z Alcindoro, bogatym, starszym mężczyzną. Jest nim zmęczona. Śpiewa niegrzeczną piosenkę, mając nadzieję, że Marcello ją zauważy.

Marcello zaczyna szaleć z zazdrości. Aby choć na chwilę pozbyć się Alcindoro, Musetta udaje, że ma ciasny but i wysyła go z nim do szewca. Musetta i Marcello padają sobie w ramiona w żałobie.

Rozlega się odgłos parady wojskowej. Marcello i Colline niosą Musettę na ramionach, a wszyscy klaszczą. Alcindoro wraca z naprawionym butem. Kelner wręcza mu rachunek. Zdziwiony tym, ile musi zapłacić, osuwa się na krzesło.

Akt 3

Przy bramce poboru opłat miesiąc lub dwa później

Mimie przechodzi przez bramkę poboru opłat. Kaszle. Znajduje Marcello, który mieszka w małej tawernie niedaleko bramy. Opowiada mu o swoim ciężkim życiu z Rodolfo, który opuścił ją tej nocy.

Rodolfo wychodzi z tawerny, szukając Marcello. Mimì ukrywa się. Słyszy, jak Rodolfo mówi Marcellowi, dlaczego ją zostawił. Najpierw mówi, że Mimie go nie kocha, ale potem, że zostawił ją, bo umiera na chorobę.

Rodolfo jest biedny i niewiele może zrobić, aby pomóc Mimie. Ma nadzieję, że jakiś bogacz zakocha się w niej i zapłaci za jej leczenie. Marcello, z życzliwości dla Mimi, próbuje powstrzymać Rodolfo, ale ona już wszystko słyszała.

Musi kaszleć, a Rodolfo ją odkrywa. Śpiewają o swojej utraconej miłości i zgadzają się, że powinni się rozdzielić. Bardzo się kochają i postanawiają zostać razem aż do wiosny. W tle słychać kłótnię Marcello i Musetty.

Akt 4

Pokój na poddaszu

Marcello i Rodolfo są smutni po stracie swoich bliskich. Schaunard i Colline przybywają z niewielką ilością jedzenia. Udają, że mają wielką ucztę i wszyscy tańczą. Musetta przyjeżdża z nowiną: Mimi, która znalazła bogatego pana, teraz go opuściła i błąka się po ulicach, czując się bardzo źle i słabo.

Musetta przyprowadza Mimi z powrotem do pokoju na poddaszu. Mimi zostaje posadzona na krześle. Musetta i Marcello wychodzą sprzedać kolczyki Musetty, by kupić lekarstwa, a Colline idzie zastawić płaszcz. Schaunard odchodzi po cichu, by dać Mimi i Rodolfo czas dla siebie. Pozostawieni sami sobie, wspominają swoje dawne szczęście.

Wspominają swoje pierwsze spotkanie. Rodolfo daje Mimi różowy czepek, który jej kupił, a który zachował na pamiątkę ich miłości. Inni wracają z prezentem w postaci mufki do ogrzania rąk Mimi i lekarstw, i mówią Rodolfo, że wezwano lekarza, ale jest już za późno. Kiedy Musetta się modli, Mimi umiera. Rodolfo zalewa się łzami.

Mimi (oryginalny projekt kostiumu, 1896)

Orkiestra

La bohème jest napisana na standardową orkiestrę z epoki:

• smyczki: skrzypce I, II, altówka, wiolonczela, kontrabas
• instrumenty dęte drewniane: 2 flety, piccolo, 2 oboje, cor anglais, 2 klarnety A i B-dur, klarnet basowy A i B-dur, 2 fagoty
• instrumenty dęte blaszane: 4 rogi w F, 3 trąbki w F, 3 puzony, puzon basowy
• instrumenty perkusyjne: harfa, kotły, werbel, trójkąt, talerze, bęben basowy, ksylofon, cymbałki, gongi

Filmy

W 1965 roku ukazała się zachodnioniemiecka wersja filmowa opery. Film został nakręcony w Mediolanie i Monachium. Film został wyprodukowany przez dyrygenta Herberta von Karajana i zaprojektowany przez Franco Ziffirelli. W rolach głównych wystąpili: Mirella Freni jako Mimi, Adriana Martino jako Musetta, Gianni Raimondi jako Rudolpho i Rolando Panerai jako Marcello. W 1966 roku film zdobył nagrodę National Board of Review dla najlepszego filmu zagranicznego.