Zdziczały

Przykłady zdziczałych zwierząt

Psy mogą łatwo zmienić się w dzikich zwierząt, stając się udanymi myśliwymi.

Kot może łatwo stać się zdziczały. Zdziczałe koty są szkodnikami zarówno na obszarach wiejskich jak i miejskich. Mają one poważnie uszkodzone populacje ptaków, gadów i ssaków. Ponieważ dzikie koty szybko się rozmnażają, trudno jest kontrolować ich populacje. Na obszarach wiejskich koty zdziczałe są często zastrzelone. Od niedawna metoda "Trap-Neuter-Return" jest stosowana jako alternatywny sposób zwalczania populacji kotów zdziczałych.

Koza jest jednym z najstarszych zwierząt domowych, ale łatwo ulega zdziczeniu i radzi sobie całkiem dobrze sama.

Wielbłąd dromowy, który jest udomowiony od ponad 3.000 lat, również łatwo się zdziczy. Zdziczałe wielbłądy, pochodzące od zwierząt stadnych, które uciekły w XIX i na początku XX wieku, rozwijają się dziś w australijskim wnętrzu.

Owce są podatne na drapieżniki i urazy, i zazwyczaj nie przeżywają jako dzikie zwierzęta. Jednak w miejscach, gdzie jest mało drapieżników, dobrze się dogadują, na przykład w przypadku owiec Soay.

Bawoły wodne występują w bardziej wilgotnych rejonach Zachodniej i Północnej Australii. Rząd australijski zachęca do polowania na zdziczałe bawoły wodne ze względu na ich dużą liczbę.

Bydło jest udomowione od czasów neolitu, ale może przetrwać miesiące, a nawet lata bez nadzoru lub z niewielkim nadzorem. Ich przodkowie, Tury, byli dość zaciekli. Współczesne bydło, szczególnie te hodowane na wolnym wybiegu, jest na ogół bardziej potulne, ale gdy jest zagrożone, może wykazywać agresję. Bydło, szczególnie te hodowane na wołowinę, często ma prawo do swobodnego poruszania się i od dawna cieszy się niezależnością w Australii, Nowej Zelandii i na kilku wyspach Pacyfiku. W południowo-zachodnich Stanach Zjednoczonych i północnym Meksyku żyją niewielkie populacje zwierząt półdzikich. Takie bydło nazywane jest Mavericks, Scrubbers lub Cleanskins. Większość wolnego bydła wędrującego, jakkolwiek nieoswojonego, jest cenna i zazwyczaj jest zaokrąglana w blisko osiedlonych regionach.

Konie i osły, udomowione około 5000 lat p.n.e., są zdziczałe na otwartych terenach trawiastych na całym świecie (patrz zdziczały koń). W Portugalii zdziczałe konie nazywane są Sorraia, w Australii Brumbies, a w Ameryce Zachodniej Mustangi. Istnieją również inne odizolowane populacje zdziczałych koni, w tym kucyk Chincoteague i konik bankier. Często określa się je mianem "dzikich koni", ale nie jest to prawdą. Istnieją naprawdę "dzikie" konie, które nigdy nie zostały oswojone, zwłaszcza Koń Przewalskiego. Podczas gdy koń ten pierwotnie pochodził z Ameryki Północnej, jego dziki przodek wymarł pod koniec ostatniej epoki lodowcowej. Zarówno w Australii, jak i w obu Amerykach, współczesne "dzikie" konie pochodzą od udomowionych koni przywiezionych przez europejskich odkrywców i osadników, które uciekły, rozprzestrzeniły się i kwitły.

Świnia ma dzikie populacje na całym świecie, w tym w Australii, Nowej Zelandii, Stanach Zjednoczonych, Nowej Gwinei i na Wyspach Pacyfiku. Świnie zostały wprowadzone do regionów melanezyjskich i polinezyjskich przez ludzi od kilku tysięcy do pięciuset lat temu, a do Australii i obu Ameryk w ciągu ostatnich 500 lat. Podczas gdy świnie zostały przywiezione do Nowej Zelandii przez pierwotnych polinezyjskich osadników, populacja ta wyginęła z chwilą zasiedlenia Europy. Wszystkie dzikie świnie w dzisiejszej Nowej Zelandii pochodzą od europejskich zwierząt hodowlanych. Wiele europejskich populacji dzików również pochodzi od zbiegłych świń domowych i jest technicznie dzikimi zwierzętami, chociaż żyją one w rodzimym zasięgu gatunku przodków.

Gołębie skalne były kiedyś trzymane dla swojego mięsa lub częściej jako zwierzęta wyścigowe i ustanowiły zdziczałe populacje w miastach na całym świecie.

Kolonie pszczół miodnych często uciekają w dzicz. Ich zachowanie nie różni się jednak od zachowania "w niewoli", dopóki i chyba że rozmnażają się z innymi dzikimi pszczołami o innym pochodzeniu genetycznym, co może doprowadzić do tego, że staną się bardziej potulne lub agresywne (patrz: pszczoły afrykańskie).

Duże populacje dzikich papug są obecne w różnych częściach świata. Papugi różane, mnicha i czerwonoskórne (temat filmu dokumentalnego Dzikie papugi z Wzgórza Telegraficznego) odniosły szczególny sukces poza swoimi rodzimymi siedliskami i dobrze przystosowały się do środowiska podmiejskiego.

Zdziczałe psy w Bukareszcie


Zdziczałe osły lub zadziory w Nevadzie

Szkodliwe i pomocne działanie zdziczałych organizmów

Wpływ ekologiczny

Zdziczała populacja może zaszkodzić ekosystemowi, jedząc wrażliwe rośliny lub zwierzęta albo konkurując z gatunkami rodzimymi. Zdziczałe rośliny i zwierzęta są często gatunkami inwazyjnymi i mogą stanowić zagrożenie dla zagrożonych gatunków.

Zanieczyszczenia genetyczne

Zwierzęta domowe mogą rozmnażać się z rodzimymi, dzikimi zwierzętami. Takie krzyżowanie się może zagrozić istnieniu pierwotnej dzikiej populacji. Przykładem może być kaczka krzyżówka, dzik, gołąb skalny lub gołąb, dżungla czerwona (Gallus gallus) (przodek wszystkich kurczaków), karp i łosoś. Innym przykładem jest dingo, sam wcześnie zdziczały pies, ktżry krzyżuje się z psami innego pochodzenia. Jest jednak mało prawdopodobne, że zaszkodzi to ekosystemom, w ktżrych żyją te psy, a niektórzy uważają znaczenie tego zjawiska za sporne. W niektórych przypadkach, takich jak króliki, krzyżowanie wydaje się nie być zauważone. Toczy się wiele dyskusji na temat wpływu krzyżowania na zmiany w genach dzikiego gatunku.

Szkody gospodarcze

Dzikie zwierzęta rywalizują o żywność z domowym inwentarzem. Mogą niszczyć ogrodzenia, źródła wody i roślinność (poprzez nadmierny wypas lub wprowadzanie nasion roślin inwazyjnych). Mimo gorących sporów, niektórzy przytaczają jako przykład rywalizację zdziczałych koni i bydła w zachodnich Stanach Zjednoczonych. Innym przykładem są kozy konkurujące z bydłem w Australii, lub kozy, które niszczą drzewa i roślinność w regionach Afryki dotkniętych problemami środowiskowymi. Przypadkowe krzyżowanie się zdziczałych zwierząt może spowodować szkody w programach hodowlanych zwierząt rasowych. Ich obecność może również podniecić zwierzęta domowe i popchnąć je do ucieczki. Zdziczałe populacje mogą również przenosić choroby na stada domowe.

Korzyści ekonomiczne

Wiele zdziczałych zwierząt może być czasami schwytanych niewielkim kosztem i dlatego jest ważnym zasobem ekonomicznym. W większości Polinezji i Melanezji dzikie świnie są głównym źródłem białka zwierzęcego. Przed wejściem w życie ustawy o ochronie dzikiego konia i Burro z 1971 roku, amerykańskie mustangi były często chwytane i sprzedawane na mięso końskie. W Australii eksportowane jest mięso dzikiej kozy, świni i wielbłąda. W niektórych okresach zwierzęta były czasami celowo pozostawione, zazwyczaj na wyspach, w celu późniejszego odzyskania w celach zarobkowych lub żywnościowych dla podróżnych (zwłaszcza marynarzy) pod koniec kilku lat.

Wartość naukowa

Naukowcy mogą badać populacje zdziczałych zwierząt, aby dowiedzieć się o dynamice populacji, ekologii i zachowaniu (etologii) w stanie dzikim gatunków znanych głównie w stanie domowym. Może to dostarczyć przydatnych informacji dla rolników.

Różnorodność genetyczna

Populacje zdziczałe czasami mają lub rozwijają cechy, które nie zawsze istnieją w ich w pełni udomowionym odpowiedniku. Pomaga to w zachowaniu krajowej różnorodności biologicznej i często zasługuje na ochronę, czy to w ich zdziczałym środowisku, czy też jako zwierząt domowych. Na przykład, gatunki zdziczałe, które zwykle są przedmiotem zwalczania w niektórych siedliskach, mogą stać się przedmiotem badań w celu określenia, czy istnieje potrzeba ich zachowania.

Wartość kulturowa lub historyczna

Amerykańskie musztangi są chronione od 1971 r. częściowo ze względu na ich romans i związek z historią amerykańskiego Zachodu.

Gołębie skalne, znane również jako gołębie


Dzikie Gołębie Barbarzyńskie w Tasmanii, Australia. Znany również jako Gołąbek Pierścieniowy (Streptopelia risoria)

Powiązane strony

• Udomowienie
• Gatunki inwazyjne