Termin przydatności do spożycia

Termin przydatności do spożycia

Termin przydatności do spożycia różni się od daty ważności. Termin przydatności do spożycia jest związany z jakością żywności, a data ważności z bezpieczeństwem żywności. Produkt, który przekroczył termin przydatności do spożycia może być nadal bezpieczny, ale jego jakość nie jest już gwarantowana. W większości sklepów spożywczych termin przydatności do spożycia jest kontrolowany poprzez rotację zapasów. Oznacza to przesuwanie produktów z najwcześniejszą datą sprzedaży na przód półki, tak aby większość kupujących pobierała je w pierwszej kolejności i wynosiła ze sklepu. Jest to ważne, ponieważ sklepy mogą zostać ukarane grzywną za sprzedaż przeterminowanych produktów. Większość sklepów, jeśli nie wszystkie, będą musiały oznaczyć takie produkty jako zmarnowane, co prowadzi do utraty zysków.

Okres przydatności do spożycia może ulec zmianie pod wpływem wielu czynników: ekspozycji na światło i ciepło, przenikania gazów (w tym wilgoci), naprężeń mechanicznych oraz zanieczyszczenia takimi substancjami jak mikroorganizmy.

Matematycznie, jakość produktu jest często modelowana przy użyciu tylko jednego parametru, na przykład stężenia substancji chemicznej, indeksu mikrobiologicznego lub parametru fizycznego. Czasami wybrany parametr jest nieistotny.

Okres przydatności do spożycia jest ważnym czynnikiem wpływającym na zdrowie. Bakterie są wszędzie, a żywność nieużywana zbyt długo często zawiera duże ilości bakterii. Spożywanie ich może być niebezpieczne i prowadzić do zatruciapokarmowego. Nie zawsze można polegać na samym terminie przydatności do spożycia, aby stwierdzić, jak bezpieczne jest spożywanie danej żywności. Na przykład pasteryzowane mleko może pozostać świeże przez pięć dni po upływie terminu przydatności do spożycia, jeśli jest odpowiednio przechowywane w lodówce. Jeśli natomiast mleko zawiera już szkodliwe bakterie, data przydatności do spożycia nie ma znaczenia.

W przypadku leków sytuacja jest inna. Jeśli leki są używane przed upływem daty ważności, producent gwarantuje, że działają zgodnie z oczekiwaniami. Po upływie tego terminu mogą one nadal działać, ale tylko w mniejszym stopniu. Rzadkim wyjątkiem jest przypadek uszkodzenia kanalików nerkowych, o którym mówi się, że został spowodowany przez przeterminowaną tetracyklinę. Badania przeprowadzone przez Amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków objęły ponad 100 leków, na receptę i bez recepty. Wyniki pokazały, że około 90% z nich było bezpiecznych i skutecznych aż do 15 lat po upływie ich daty ważności. Joel Davis, były szef FDA ds. zgodności z datą ważności, powiedział, że z kilkoma wyjątkami - zwłaszcza nitrogliceryną, insuliną i niektórymi płynnymi antybiotykami - większość przeterminowanych leków jest prawdopodobnie skuteczna.

Konserwanty i przeciwutleniacze mogą być dodawane do niektórych produktów spożywczych i leków, aby wydłużyć ich okres przydatności do spożycia. Niektóre firmy używają zgrzewania indukcyjnego i torebek próżniowych, aby wydłużyć okres przydatności do spożycia swoich produktów.

Niektóre czynniki degradacji można kontrolować poprzez zastosowanie odpowiednich rozwiązań w opakowaniu. Na przykład bursztynowa butelka używana dla wielu piw blokuje szkodliwe długości fal świetlnych. Przezroczyste butelki do piwa tego nie robią. Opakowanie z materiałami barierowymi (np. (niski współczynnik przenikania pary wodnej itp.) wydłuża okres przydatności do spożycia niektórych produktów spożywczych i farmaceutycznych.

Regulacja temperatury

Prawie wszystkie reakcje chemiczne zachodzą (z różną szybkością w zależności od indywidualnego charakteru reakcji) w powszechnie stosowanych temperaturach. Przykładem może być rozpad wielu chemicznych materiałów wybuchowych na bardziej niestabilne związki. Nitrogliceryna jest notorycznie spotykana. Stare materiały wybuchowe są zatem bardziej niebezpieczne (tzn. mogą być wywołane do wybuchu przez bardzo małe zakłócenia, nawet trywialne drgania) niż materiały wybuchowe wyprodukowane niedawno. Produkty gumowe również ulegają degradacji, ponieważ wiązania siarkowe powstałe podczas wulkanizacji ulegają odwróceniu; dlatego stare gumki i inne produkty gumowe miękną i stają się lepkie z wiekiem.

Te procesy rozpadu zachodzą zwykle szybciej w wyższych temperaturach. Zwykle przytaczana zasada kciuka mówi, że reakcje chemiczne podwajają swoją szybkość na każdy wzrost temperatury o 10 stopni Celsjusza (C°), ponieważ bariery energii aktywacji stają się łatwiejsze do pokonania w wyższych temperaturach. Jednak, jak w przypadku wszystkich reguł, istnieje wiele zastrzeżeń i założeń. Ta szczególna zasada ma zastosowanie do reakcji o energii aktywacji około 50 kJ/mol; wiele z nich jest ważnych w zwykłych temperaturach, z którymi się spotykamy. Jest on często stosowany w szacowaniu okresu trwałości, czasami błędnie. Powszechnie uważa się, np. w przemyśle, że "potrójny czas" można w praktyce symulować poprzez podwyższenie temperatury o 15 C°, np. przechowywanie produktu przez miesiąc w temperaturze 35°C symuluje trzy miesiące w temperaturze 20°C. Istnieje wystarczająco dużo różnic, aby nie można było rutynowo polegać na tej praktycznej zasadzie.

To samo dotyczy, do pewnego stopnia, reakcji chemicznych zachodzących w życiu. Zazwyczaj są one katalizowane enzymatycznie, co zmienia szybkość reakcji, ale przy stałym działaniu katalitycznym zasada kciuka ma nadal zastosowanie. W szczególnym przypadku bakterii i grzybów, reakcje potrzebne do odżywiania i rozmnażania zwiększają się w wyższych temperaturach, aż do punktu, w którym białka i inne związki w ich komórkach zaczynają się rozpadać, lub denaturować, tak szybko, że nie można ich zastąpić. To jest powód, dla którego wysokie temperatury zabijają bakterie i inne mikroorganizmy; reakcje rozpadu "tkanki" osiągają takie tempo, że nie mogą być skompensowane i komórka umiera. Z drugiej strony, "podwyższone" temperatury, które nie przekraczają tych wartości, powodują zwiększony wzrost i rozmnażanie; jeśli organizm jest szkodliwy, to być może do niebezpiecznego poziomu.

Tak jak podwyższenie temperatury przyspiesza reakcje, tak obniżenie temperatury je ogranicza. Dlatego też, aby materiały wybuchowe były stabilne przez dłuższy czas, aby gumki recepturki były sprężyste, lub aby zmusić bakterie do spowolnienia wzrostu, można je schłodzić. To jest powód, dla którego okres przydatności do spożycia jest zwykle przedłużany przez kontrolę temperatury: (chłodzenie, izolowane pojemniki transportowe, kontrolowany łańcuch chłodniczy, itp.) oraz powód, dla którego niektóre leki i żywność muszą być chłodzone.

Najlepiej przed

Termin przydatności do spożycia jest czasem umieszczany na opakowaniach żywności i napojów, po którym następuje data. Wskazuje on datę, przed którą zgodnie z intencją dostawcy żywność powinna zostać spożyta. Określenie "najlepiej spożyć przed" jest również stosowane w celu wskazania daty, do której upływa termin przydatności produktu do spożycia, i ma na celu zapewnienie, że klienci nie będą nieświadomie kupować lub spożywać nieświeżej żywności. Czasami proces pakowania wymaga użycia wcześniej wydrukowanych etykiet, co sprawia, że niepraktyczne jest umieszczanie daty przydatności do spożycia w dobrze widocznym miejscu. W takim przypadku na etykiecie można wydrukować określenie "najlepiej spożyć przed końcem" lub "najlepiej spożyć przed końcem", a datę umieścić w innym, wskazanym miejscu.

Termin przydatności do spożycia ma zwykle charakter doradczy i odnosi się do jakości produktu, w przeciwieństwie do terminu przydatności do spożycia (Use By), który wskazuje, że produkt nie jest już bezpieczny do spożycia po upływie określonej daty.

Wykorzystanie przez

Ogólnie rzecz biorąc, nie wolno spożywać żywności, która ma datę przydatności do spożycia zapisaną na opakowaniu, po upływie terminu ważności. Wynika to z faktu, że taka żywność zazwyczaj szybko się psuje i może być niebezpieczna do spożycia. Ważne jest również, aby dokładnie przestrzegać instrukcji dotyczących przechowywania tej żywności (np. produkt musi być przechowywany w lodówce).

Żywność, która posiada datę przydatności do spożycia, jest zazwyczaj bezpieczna do spożycia po jej upływie, chociaż prawdopodobnie jej smak, konsystencja, wygląd lub wartości odżywcze uległy pogorszeniu.

Na produktach łazienkowych/toaletach zazwyczaj podany jest czas w miesiącach, do którego należy je zużyć po otwarciu. Często jest to oznaczone grafiką przedstawiającą otwartą wannę, w środku której zapisana jest liczba miesięcy (np. "12M" oznacza, że produkt należy zużyć w ciągu 12 miesięcy od otwarcia).

Otwarte randki

Otwarte datowanie to użycie daty lub kodu umieszczonego na opakowaniu produktu spożywczego, który pomaga określić, jak długo produkt może być wystawiony na sprzedaż. Jest to również pomocne dla klienta i zapewnia, że produkt jest najlepszej jakości w momencie zakupu. Data otwarcia nie zastępuje daty przydatności do spożycia, która powinna być przestrzegana.

Sell by / Wyświetl do

Daty te mają pomóc w śledzeniu stanu zapasów w sklepach. Żywność, która przekroczyła datę sprzedaży lub przydatności do spożycia, ale nadal mieści się w terminie przydatności do spożycia, może być nadal spożywana, jeśli była prawidłowo przechowywana. W dużych sklepach powszechną praktyką jest wyrzucanie takiej żywności, ponieważ ułatwia to proces kontroli zapasów. Zmniejsza to również ryzyko, że klienci kupują żywność nie patrząc na datę, tylko po to, aby następnego dnia dowiedzieć się, że nie mogą jej użyć. Zmiana daty umieszczenia na opakowaniu jest nielegalna w wielu krajach.

Większość sklepów będzie rotować zapasów przez przeniesienie produktów z najwcześniejszych dat do przodu jednostek półek, co pozwala im być sprzedawane pierwszy i oszczędzając je od konieczności albo być oznaczone w dół lub wyrzucić, z których oba przyczyniają się do utraty zysku.

Mark-downs

Powszechne jest także oznaczanie żywności zbliżającej się do terminu przydatności do spożycia w celu szybkiej sprzedaży, przy czym obniżki są tym większe, im bliżej terminu przydatności do spożycia się ona znajduje.

Okres trwałości oprogramowania

W metaforycznym sensie, wiele programów również ma swój okres przydatności. Większość produktów programowych jest wypuszczana na rynek z wadami, lukami w zabezpieczeniach i błędami projektowymi. Z czasem niektóre z nich są odkrywane, a sprzedawca (i być może inni, jak w środowisku open source) wydaje poprawki, które usuwają błędy i dodają funkcjonalności. W rezultacie, po pewnym czasie, oprogramowanie jest zupełnie inne niż na początku, nawet na tym samym poziomie wersji. Ponieważ poprawne umieszczanie łatek u użytkowników końcowych jest sporadyczne, rzeczywista populacja tego oprogramowania w terenie jest dość zróżnicowana; niektóre będą miały łatki 1 i 2, inne 1, 2 i 3, jeszcze inne żadnej, we wszystkich możliwych wariantach. To zwiększa trudność wsparcia. Było już kilka prób rozwiązania tego problemu. Jedną z nich jest komercyjna próba firmy Preemptive.

Wytyczne rządu USA

Food & Drug Administration, która kontroluje pakowaną żywność i leki, wymaga jedynie daty przydatności do spożycia na preparatach dla niemowląt i niektórych produktach dla niemowląt. Wynika to z faktu, że formuła musi zawierać określoną ilość każdego składnika odżywczego, który jest opisany na etykiecie. A jeśli formuła jest przechowywana zbyt długo, traci swoje wartości odżywcze. Oddziela się również lub tworzy grudki, które zatykają smoczek butelki. Z wyjątkiem preparatów dla niemowląt i niektórych produktów żywnościowych dla niemowląt, datowanie produktów nie jest wymagane przez przepisy federalne.

Departament Rolnictwa, który kontroluje świeże produkty i mięso, wymaga tylko etykietowania daty, kiedy drób jest pakowany w gospodarstwie. Wielu producentów może jednak dodawać również daty sprzedaży lub przydatności do spożycia.

Przykład

Data świeżości piwa

Data świeżości to data używana w amerykańskim przemyśle piwowarskim do oznaczenia daty butelkowania piwa lub daty, przed którą piwo powinno zostać spożyte.

Piwo nie jest wieczne. Może ulec uszkodzeniu pod wpływem światła, powietrza lub działania bakterii. Choć piwo w USA nie musi mieć terminu przydatności do spożycia, daty świeżości służą temu samemu celowi i są narzędziem marketingowym.

Początki datowania świeżości

The Boston Beer Company, producent Samuela Adamsa, był jednym z pierwszych, którzy w 1985 roku zaczęli dodawać daty świeżości do swoich produktów. Przez dziesięć lat piwowarzy powoli dodawali daty świeżości do swoich piw. Praktyka ta szybko zyskała na popularności po tym, jak w 1996 r. firma Anheuser-Busch zaczęła intensywnie reklamować "daty urodzenia". Wiele innych browarów zaczęło dodawać daty świeżości do swoich produktów, ale nie ma standardów określających, co ta data oznacza. W przypadku niektórych firm data na butelce lub puszce to data butelkowania piwa; inne podają datę, do której piwo powinno zostać spożyte.

Przetwórstwo piwa

Zanim piwo zostanie zabutelkowane, jest przetwarzane w celu przedłużenia jego trwałości. Może to wpłynąć na zmianę daty świeżości piwa. Można to zrobić na kilka sposobów, z których nie wszystkie będą stosowane przez dany browar:

• Pasteryzacja to proces, w którym ciecz jest podgrzewana przez krótki czas w celu zabicia mikroorganizmów, które mogą znajdować się w cieczy. Pasteryzacja jest również stosowana od wielu lat w celu zapewnienia bezpieczeństwa mleka do picia ze względu na obecność bakterii.
• Filtracja sterylna, podczas której piwo przechodzi przez mechaniczny system filtracji, który usuwa wszystko, co jest większe niż 0,5 mikrometra. W ten sposób usuwane są drożdże i chmiel, które mogą znajdować się w piwie i wchodzić z nim w reakcje.
• Bottle conditioning pozwala drożdżom pozostać w piwie po jego rozlaniu do butelek. Pomaga to zapobiec utlenianiu się piwa.
• Długowieczność świeżości wpływa na czas, w jakim piwo staje się nieświeże. Częściowo zależy to od rodzaju zawartych w piwie składników. Jeśli piwo ma więcej chmielu i więcej alkoholu niż inne, będzie dłużej świeże niż te, które nie są tak mocne.