Man’yōgana
Man'yōgana jest najstarszym znanym dźwiękowym systemem zapisu używanym w języku japońskim. Kiedy kanji, czyli chińskie znaki używane do pisania po japońsku, po raz pierwszy pojawiły się w Japonii około IV wieku n.e. przez Półwysep Koreański, był używany tylko do pisania w języku chińskim. Chociaż język chiński nie był ojczyzną Japończyków, to jednak klasyczne pisma chińskie były intensywnie studiowane przez Japończyków wyższego szczebla. Jakiś czas później, chociaż dokładny czas nie jest znany, chińskie znaki, które pojawiły się jako kanji w Japonii, były używane do pisania w języku japońskim po raz pierwszy mniej więcej w VI wieku n.e., chociaż miały one duży wpływ na język chiński.
Ustalenie, jak napisać chiński system znaków, aby poprawnie pasował do języka japońskiego, było dość trudnym zadaniem, ponieważ istniały tak duże różnice pomiędzy chińskim i japońskim. Dla przykładu, chiński ma kolejność słów SVO (subject-verb-object) (tzn. jem sushi), japoński natomiast ma kolejność słów SOV (tzn. jem sushi). Ponadto, podczas gdy chińskie morfemki, lub najmniejsza znacząca część słowa, są zazwyczaj monosyllabiczne, lub mają tylko jedną sylabę, japońskie słowa często były polisyllabiczne, lub mają dwie lub więcej sylab. Przykładami są 山, 魚, 中, 国, 人, 多, 速 i 見. W języku chińskim mandaryńskim, najczęściej używanym na świecie dialekcie chińskim, te morfematy wymawia się shān, yú, zhōng, guó, rén, duō, sù i kàn w tej kolejności, a wszystkie one są tylko jedną sylabą. Jednak w oryginalnej japońskiej wymowie te morfeusze wymawia się yama, sakana, naka, kuni, hito, oo, haya i mi(ru). Co czyni to wszystko bardziej skomplikowanym, to fakt, że ostatnie trzy kanji prawie nigdy nie są pisane same w języku japońskim, jeśli w ogóle, ponieważ są one zazwyczaj używane w przymiotnikach, czasownikach i przysłówkach.
Pisanie samych znaków jest często w porządku w języku chińskim, ponieważ chiński jest językiem analitycznym, lub językiem, w którym gramatyka jest uporządkowana według kolejności słów, ale japoński jest wysoce inflekcyjny, co oznacza, że gramatyka jest uporządkowana według końcówek słów. Z tego powodu, czasowniki, przymiotniki i przysłówki prawie zawsze mają co najmniej dwa morfematy, z których pierwszy jest morfem pochodnym lub częścią wyrazu o podstawowym znaczeniu, a drugi i inne po nim są nazywane morfemami infleksyjnymi, lub częściami wyrazu dodanymi w celu pokazania gramatyki wyrazu. Na przykład, słowo, które używa znaku 見 jest 見る mi(ru), gdzie pierwszy morfem, kanji jest 見 i jego wymowa jest mi, ma podstawowe znaczenie "widzieć", druga sylaba ru pokazuje, że słowo jest czasownikiem, czyniąc je słowem "widzieć". Przymiotnik 多い oo(i) składa się z morfeusza 多 oo, oznaczającego "wiele", i morfeusza い i, pokazującego, że słowo jest przymiotnikiem. Ostatnie przykłady to dwa słowa 速い haya(i) i 速く haya(ku). Podczas gdy pierwszy morfem w obu słowach są dwie sylaby 速 haya, oznaczające "szybko", to い i in 速い czyni z tego słowa przymiotnik, podczas gdy く ku w 速く hayaku zamienia słowo na przysłówek, a więc słowo staje się "szybko".
Ze względu na wiele różnic, które istniały między Chińczykami i Japończykami, chiński system znaków musiał zostać zmieniony, aby pasował do mówionego japońskiego, jeśli miał być zrozumiały dla rodowitych Japończyków. Pierwszym rozwiązaniem, jakie zaproponował Japończyk, było użycie znaków chińskich do wymowy, a nie do znaczenia tego słowa. Nazywano je man'yōgana, który został nazwany na cześć Man'yōshu, zbioru wierszy japońskich, które pisały po japońsku używając man'yōgana. Podczas gdy chińskie znaki używane dla ich znaczenia stały się znane jako kanji, chińskie znaki używane tylko do wymowy stały się znane jako man'yōgana. Man'yōgana składała się z około 970 chińskich znaków, które mogły być użyte do przedstawienia około 90 różnych morów używanych w języku japońskim.
Dla przykładu, podczas gdy postać 山 oznacza po japońsku "góra", sama postać była zwykle używana tylko dla chińskich zapożyczeń, lub słów zapożyczonych z języka chińskiego, takich jak 富士山 Fuji-san, czyli "Mt. Fuji"，火山kazan, czyli "wulkan"，and 山村 sanson, czyli "górska wioska". Słowa zapożyczone z języka chińskiego używałyby on'yomi (w języku japońskim, on'yomi dla やま to san, zan, sen, lub zen), lub wymowy zapożyczone z języka chińskiego, zamiast kun'yomi, lub rodzimej japońskiej. W początkowym okresie pisarstwa japońskiego, słowa rdzennie japońskie były pisane głównie przy użyciu man'yōgana zamiast kanji. Na przykład, podczas gdy kanji dla "góry" to 山, a kun'yomi dla słowa yama, słowo rdzennie japońskie byłoby napisane jako 耶麻, 八馬, 矢間, 也麻, itd. aby odróżnić je od chińskiego słowa zapożyczonego, czyli kango.
Podczas gdy współczesne japońskie zdanie mogłoby być napisane w ten sposób: 私はすしを食べます Watashi-wa sushi-o tabemasu (czyli: jem sushi), to samo zdanie napisane w całości w man'yōgana można by napisać jako 和多氏巴寿司鳥他邊麻須, nadając mu bardziej chiński wygląd. Albo, jeśli ktoś chciałby zachować wszystkie kanji takie same, ale zastąpić wszystkie nowoczesne kana, zdanie wyglądałoby tak: 私巴寿司鳥食邊麻須.
Chociaż man'yōgana dał Japończykom środek do reprezentowania mówionego japońskiego na papierze, zdania napisane w man'yōgana były dość trudne do odczytania. Ponieważ chińskie znaki były używane zarówno do reprezentowania znaczenia słów, jak i wymowy, wiele zamieszania mogło się zdarzyć, gdy rodowity Japończyk czytał coś napisanego zarówno w kanji, jak i man'yōgana. Powyższe przykłady w man'yōgana byłyby trudne do odczytania nawet dla rodowitego Japończyka, zwłaszcza dla współczesnego Japończyka. Do tego wszystkiego, szybkie zapisanie wszystkiego było prawie niemożliwe, ponieważ do zapisania prostej japońskiej sylaby potrzebna była cała chińska postać, z których część można było napisać nawet 30 pociągnięć długopisem.
Aby pisać szybciej, używać mniej pisanych znaków i łatwiej czytać, japońscy pisarze stworzyli prostsze kana, lub pisane znaki, aby reprezentować japońskie sylaby. Buddyjscy mnisi tworzyli katakanę tylko za pomocą kawałków kanji, aby mogli szybciej zapisywać nauki mówione. Kobiety z wyższej klasy używały znanego im kanji i pisały krzywe formy tego kanji. Stały się one znane jako hiragana. Podczas gdy były tworzone oddzielnie, później zastąpiły man'yōgana jako główne systemy pisania oparte na dźwięku. Podczas gdy większość współczesnego pisarstwa opartego na dźwięku używa hiragany i katakany, man'yōgana jest nadal używana do pisania niektórych współczesnych japońskich słów.
Te przykłady nazywane są ateji. Niektóre przykłady to 寿司 sushi, 亜細亜 Ajia (Azja)、亜米利加 Amerika (Ameryka)、仏蘭西 Furansu (Francja)、阿弗利加 Afurika (Afryka)、沢山 takusan i 珈琲 kōhī (kawa)。
Czasami, jak w przypadku 仏蘭西, są to stare pisownie nazw miejsc, zanim Japończycy zdecydowali się reprezentować wszystkie nie-chińskie miecze pożyczkowe z katananą. Innym razem używa się ateji, ponieważ chińskie znaki są bardziej znane w różnych krajach niż hiragana i katana, czego przykładem jest to, że Chińczycy mogą rozpoznać 寿司, ponieważ oba znaki istnieją również w języku chińskim, a nie すし, ponieważ żaden z nich nie istnieje w języku chińskim. Podczas gdy chiński znak dla "kawy" to 咖啡, japoński 珈琲 jest na tyle bliski, że Chińczycy mogliby to zrozumieć przy odrobinie zgadywania.
Pytania i odpowiedzi
P: Co to jest Man'yōgana?
O: Man'yōgana to najstarszy znany system pisma fonetycznego stosowany w języku japońskim. Powstał on dzięki wykorzystaniu chińskich znaków tylko do ich wymowy, a nie do znaczenia słowa.
P: Kiedy kanji pojawiło się w Japonii?
O: Kanji, chińskie znaki używane do zapisu języka japońskiego, po raz pierwszy pojawiły się w Japonii około IV wieku naszej ery. Pierwsze japońskie kanji zostały wprowadzone do Japonii w IV wieku p.n.e. przez Półwysep Koreański.
P: Czym różnili się w piśmie Chińczycy i Japończycy?
O: Istniało wiele różnic w piśmie między Chińczykami a Japończykami. Na przykład w języku chińskim obowiązuje porządek słów SVO (podmiot-czasownik-przedmiot), a w japońskim SOV (podmiot-czasownik-przedmiot). Ponadto chińskie morfemy są zazwyczaj monosylabiczne, czyli składają się tylko z jednej sylaby, podczas gdy japońskie słowa często były polisylabiczne, czyli składały się z dwóch lub więcej sylab.
P: Co zrobiono, aby pomóc rodzimym użytkownikom języka japońskiego zrozumieć kanji?
O: System liter chińskich musiał być dostosowany do mówionego języka japońskiego, aby rodzimi użytkownicy języka japońskiego mogli go zrozumieć. Rozwiązanie to nazwano man'yōgana, które składało się z około 970 chińskich znaków, za pomocą których można było opisać około 90 różnych morałów używanych w języku japońskim.
P: Co zastąpiło man'yōgana jako system pisma fonetycznego?
O: Katakana i hiragana zastąpiły man'yōganę jako system pisma fonetycznego, ponieważ były proste i łatwe w użyciu w porównaniu z man'yōganą, która była trudna do zrozumienia nawet dla rodzimych użytkowników języka japońskiego, ponieważ w dużej mierze opierała się na znakach kanji.
P: Czy istnieją jakieś współczesne przykłady słów zapisanych w man'yōgana?
V: Tak, istnieją współczesne przykłady słów zapisanych w man'yōgana, jak 寿司 sushi、亜細亜 Ajia (Azja)、亜米利加 Amerika (Ameryka)、仏蘭西 Furansu (Francja)、阿弗利加 Afurika (Afryka)、沢山 takusan i 珈琲 kōhī (kawa). Są one nazywane ateji, ponieważ używają starych skryptów, zanim katakana stała się popularna, lub dlatego, że są bardziej rozpoznawalne niż hiragana/katakana poza Japonią, ponieważ niektóre z nich można znaleźć również w innych językach, takich jak chiński.
