Osa

Anatomia

Wiele osób myli osy z pszczołami. Łatwo jest odróżnić osy od pszczół, ponieważ pszczoły są dość owłosione, a osy nie.

Osy mają gryzące aparat gębowy i czułki składające się z 12 lub 13 segmentów. Zazwyczaj mają skrzydła, a ich odwłoki są przymocowane do tułowia za pomocą smukłego ogonka, czyli "talii". Samice mają żądło, którego używają do przebijania i składania jaj. Dorosłe osy żywią się głównie nektarem, ale ich larwy żywią się owadami lub pyłkiem, dostarczanym przez matkę.

Wolno żyjące osy

Gniazda wykonane z papieru

Większość wolno żyjących os to owady społeczne, jak pszczoły i mrówki, ale jest też kilka os samotnych. Osy społeczne są tworzone przez osy papierowe, żółtaczki i szerszenie. Wszystkie trzy robią papierowe gniazda z drewna drzew. Tworzą papierowe komórki podobne do grzebieni, które pszczoły robią z wosku. Żują kawałki drewna i przekształcają je w pastę, której używają do budowy swoich papierowych gniazd.

Jaja i larwy

Królowa składa jajo w każdej komórce gniazda. Kiedy jajo się wykluje, karcz jest karmiony przez osy robotnice zwymiotowanymi owadami. W jednej grupie, osach pyłkowych, karcze karmione są tylko pyłkiem i nektarem. Dorosłe osy żywią się wyłącznie nektarem. W przeciwieństwie do pszczół miodnych, jedyną osobą w społecznej kolonii os, która przetrwa zimę jest królowa. Znajduje ona miejsce do hibernacji - w dziuplach drzew, pod korą lub w ścianach budynków. Wiosną wyczołguje się i zaczyna wszystko od nowa, budując kilka komórek, składając kilka jaj i pielęgnując je do czasu, aż staną się robotnicami, które będą wykonywać całą pracę, podczas gdy ona będzie składać kolejne jaja.

Pasożytnicze osy

W przypadku większości gatunków, dorosłe pasożytnicze osy nie pobierają żadnych składników odżywczych ze swoich ofiar, a podobnie jak pszczoły, motyle i ćmy, te które żerują jako dorosłe, zazwyczaj czerpią wszystkie swoje składniki odżywcze z nektaru. Osy pasożytnicze są zazwyczaj parazytoidami i są niezwykle zróżnicowane pod względem zwyczajów, wiele z nich składa jaja w stadiach obojętnych gospodarza (jajo lub poczwarka), a czasem paraliżuje ofiarę, wstrzykując jej jad przez jajowód. Następnie wprowadzają jedno lub więcej jaj do wnętrza żywiciela lub składają je na nim zewnętrznie. Żywiciel pozostaje żywy do czasu, gdy larwy pasożytów są dojrzałe, zwykle umierając albo w momencie poczęcia pasożytów, albo gdy pojawiają się one jako osobniki dorosłe. Rolnicy kupują te pasożytnicze osy do zwalczania owadów na swoich polach.

Samotne życie

Osa błotna jest jedną z najczęstszych os samotnic. Różnica między zwykłymi osami a błotnymi jest łatwo dostrzegalna dzięki długim ogonkom. Samica zbiera błoto i wkłada je do ust, aby wykorzystać je podczas budowy papierowego gniazda dla swoich młodych. Używa jajowodu do użądlenia i sparaliżowania małych owadów, pająków, gąsienic i innych stworzeń, które są upychane do błotnego gniazda. Gdy każda komórka gniazda jest już wypełniona pająkami i owadami, babka błotna składa w niej jajo, zamyka otwory i odchodzi. Następnie, kiedy jaja w końcu się wyklują, larwy mają doskonałą ucztę, na której będą jadły, dopóki nie staną się dorosłe.

Niektóre osy samotnice wytwarzają galasy, które są nienormalnymi naroślami na roślinach. Tworzą się one bezpośrednio po złożeniu jaj przez osę, a roślina rozwija narośl wokół jaja, zamykając je. Nie jest znany czynnik wywołujący powstawanie galasów. Galaretka chroni jaja podczas ich rozwoju. Galasy można znaleźć prawie wszędzie późnym latem, zwłaszcza na gałęziach dębów, jak na tym zdjęciu.

Niektóre osy składają swoje jaja w drewnie tak, że młode larwy osy będą żywić się na samym drzewie, robiąc okrągłe tunele przez drewno, gdy karmią, aż do poczwarki i wypełzają z drzewa jako dorosłe osy.

Osa Aleiodes indiscretus składająca jaja w gąsienicy ćmy cygańskiej


Przykład galaretki na gałęzi dębu

Alergia i użądlenia

Kilka osób jest uczulonych i może umrzeć, jeśli zostanie użądlona przez osę. Osy zazwyczaj nie żądlą, chyba że coś im przeszkadza. Alergia na pszczoły jest rzadkością w porównaniu z alergią na osy. Niektórzy ludzie mają bardzo wyraźną miejscową reakcję na użądlenie osy. Zwykle można temu zapobiec stosując odpowiednią samoopiekę, taką jak uniesienie się, zimny okład, tabletki przeciwbólowe i (jeśli jest to zalecane przez lekarza) leki antyhistaminowe.

Użądlenie to nie to samo co alergia: reakcja na użądlenie jest normalną reakcją immunologiczną. Jeśli osoba ma objawy w odległości od użądlenia (rozprzestrzeniająca się wysypka lub swędzenie, ucisk w klatce piersiowej, świszczący oddech, utrudnione przełykanie, opuchnięte usta/twarz, omdlenie lub nudności), musi natychmiast szukać pomocy medycznej. Zapobieganie użądleniom jest dość łatwe, jeśli ludzie rozumieją, jak żyją osy. Należy unikać spożywania słodkich pokarmów w ich otoczeniu i uważać na słodkie zapachy, gdy osy są szczególnie głodne jesienią.

Powiązane strony

• Pszczoły