Roe v. Wade

Sprawa Roe przeciwko Wade'owi była przełomową decyzją Sądu Najwyższego USA z lat 1971-1973. Sąd orzekł, że prawo stanowe, które zabraniało aborcji (oprócz ratowania życia matki), było niezgodne z konstytucją. Orzeczenie to czyniło aborcję legalną w wielu okolicznościach. W orzeczeniu stwierdzono, że prawo kobiety do prywatności rozciąga się na płód/nienarodzone dziecko, które nosiła. W opinii sądu, w pierwszym trymestrze ciąży, aborcja nie była bardziej niebezpieczna niż noszenie płodu/dziecka w pełnym wymiarze. Orzeczenie było 7-2, przy czym Sędzia Główny Warren E. Burger i sześciu innych sędziów głosowało za "Jane Roe", a Justices William Rehnquist i Byron White głosowali przeciwko.

Decyzja ta podzieliła naród i do dziś jest kontrowersyjna. Ludzie podzielili się na grupy pro-life i pro-choice. Zwolennicy pro-life argumentują, że każdy człowiek ma prawo do życia i że aborcja nie powinna być dozwolona, ponieważ kończy życie niewinnego człowieka. Zwolennicy pro-life uważają, że kobieta ma prawo wybrać, co chce zrobić ze swoim ciałem i ciałem swojego dziecka i że rząd nie powinien interweniować. Roe został ograniczony przez późniejszą decyzję o nazwie Webster v. Reproductive Health (1989), która pozwoliła na uregulowanie aborcji w niektórych przypadkach. Kilka państw rozważało wprowadzenie całkowitego zakazu aborcji.

Tło

Zaczęło się w Teksasie jako wyzwanie przeciwko prawu zakazującemu jakiegokolwiek rodzaju aborcji, chyba że życie matki było zagrożone. W 1970 roku ciężarna kobieta z Teksasu, Norma McCorvey (pseudonim: Jane Roe), wniosła pozew przeciwko Henry'emu Wade'owi, prokuratorowi okręgowemu hrabstwa Dallas, do teksańskiego sądu federalnego. Podejrzewając, że jest samotną kobietą i jest w ciąży, McCorvey chciał przerwać jej ciążę. Chciała, żeby zrobił to bezpiecznie lekarz, ale powiedziała, że nie stać jej na podróż poza Teksas. Nie mogła dokonać legalnej aborcji w Teksasie, ponieważ jej życie nie było zagrożone. W swoim pozwie twierdziła, że prawo teksańskie narusza jej prawo do prywatności, chronione na mocy pierwszej, czwartej, piątej, dziewiątej i czternastej poprawki. Roe dodał, że pozwała ją "w imieniu swoim i wszystkich innych kobiet" w tej samej sytuacji. Sprawa powoli trafiła do Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych. W międzyczasie, McCorvey urodził jej dziecko i oddał je do adopcji.

Decyzja większości

W decyzji 7-2 sąd orzekł, że prawo kobiety do aborcji jest chronione jej prawem do prywatności na mocy czternastej poprawki. Decyzja ta pozwalała kobiecie na podjęcie decyzji o utrzymaniu lub przerwaniu ciąży płodu/nienarodzonego dziecka w pierwszym trymestrze. Wpłynęło to na prawo 46 państw. Sędzia Harry Blackmun napisał opinię większości. "My ... uznajemy naszą świadomość delikatnej i emocjonalnej natury kontrowersji związanych z aborcją, energicznych przeciwstawnych poglądów, nawet wśród lekarzy, oraz głębokich i pozornie absolutnych przekonań, które inspiruje ten temat." - Justice Blackmun (1973).

Opinia negatywna

Odmienna opinia została napisana przez sędziego Williama Rehnquista. Sprzeciwił się on decyzji większości, podając kilka powodów.

Po pierwsze zaznaczył, że w sprawie nie było żadnego zasadnego powoda, co było wymogiem rozpoznania sprawy. Prawdziwym powodem byłaby kobieta w pierwszym trymestrze ciąży w pewnym momencie, kiedy sprawa była rozpatrywana. McCorvey (Jane Roe) nie pasował do tej kwalifikacji i dlatego wyrok nie miał zastosowania w tej sprawie.
Sąd uznał prawo kobiety do aborcji w ramach ogólnego "prawa do prywatności z poprzednich spraw". Ale argumentował, że "transakcja taka jak ta nie jest prawie "prywatna" w zwykłym użyciu tego słowa."
Opinia większości była niejasna co do tego, gdzie dokładnie prawo do prywatności znajduje się w konstytucji. Wspomniano o kilku poprawkach, ale żadna z nich nie została wyraźnie określona jako zawierająca prawo do prywatności. Słowa "prywatność" nie ma w konstytucji.
Dodatkowe problemy to m.in. sąd działający jako ustawodawca, który rozbija ciążę na trzy trymestry i określa dopuszczalne ograniczenia, jakie mogą wprowadzać państwa. Rehnquist wskazał, że 36 z 37 stanów w 1868 roku, kiedy została przyjęta Czternasta Poprawka, posiadało ustawy przeciwko aborcji, w tym Teksas. Napisał on: "...Jedyny możliwy wniosek z tej historii jest taki, że autorzy projektu nie zamierzali, aby Czternasta Poprawka odebrała Stanom prawo do stanowienia prawa w tej sprawie".

Zrozumienie Roe v. Wade

Prawo do tłumaczenia ustnego dotyczącego prywatności

Podstawą "prawa do prywatności" jest wykładnia sądowa, którą można prześledzić na podstawie wcześniejszej sprawy Griswold przeciwko Connecticut (1965). W tej przełomowej sprawie Sąd Najwyższy orzekł, że ustawa z Connecticut zakazująca stosowania środków antykoncepcyjnych naruszyła prawo do prywatności określone w Konstytucji. Jednakże prawo do prywatności nie jest bezpośrednio wymienione w Konstytucji. Sąd Najwyższy stwierdził, że prawo do prywatności wynika z kilku poprawek. Począwszy od 1923 roku sąd interpretował gwarancję "wolności" zawartą w Czternastej Poprawce jako szerokie prawo do prywatności. Sędzia William O. Douglas stwierdził, że gwarancje prawa do prywatności mają penumbry (dorozumiane prawa) "ukształtowane przez emanację (płynącą) z tych gwarancji, które pomagają nadać im życie i treść".

Koncepcja trymestru

W swoim orzeczeniu sąd wykorzystał ramy trzech trymestrów ciąży. W pierwszym trymestrze aborcja była bezpieczniejsza dla matki niż poród. Rozumowanie było takie, że decyzję o tym, czy dokonać aborcji na tym etapie, należy pozostawić matce do decyzji. Każde prawo, które ingerowało w aborcję w pierwszym trymestrze, byłoby uznane za niezgodne z konstytucją. W drugim trymestrze prawo mogło regulować aborcję jedynie w celu ochrony zdrowia matki. W trzecim trymestrze nienarodzone dziecko było zdolne do samodzielnego życia poza łonem matki. Tak więc prawa mogą ograniczać lub zakazywać aborcji z wyjątkiem przypadków, gdy jest to konieczne dla ochrony zdrowia matki. Doktryna ta obowiązywała do 1992 roku. W sprawie Planned Parenthood przeciwko Casey (1992) sąd przeszedł od oparcia legalności aborcji na trymestrach do oparcia jej na żywotności płodu.