Moritz Wagner

Znaczenie Wagnera

Wagner wcześnie rozpoczął karierę geografa i opublikował szereg książek geograficznych o Afryce Północnej, Bliskim Wschodzie i Ameryce tropikalnej.

Był również zapalonym przyrodnikiem i kolekcjonerem, i to właśnie z tej pracy jest najbardziej znany wśród biologów. Ernst Mayr, ewolucjonista i historyk biologii, opisał znaczenie Wagnera.

Podczas trzyletniego pobytu w Algierii Wagner badał m.in. bezskrzydłe chrząszcze Pimelia i Melasoma. Każdy rodzaj dzieli się na kilka gatunków, z których każdy jest ograniczony do pewnego odcinka północnego wybrzeża, pomiędzy rzekami, które schodzą z gór Atlas do Morza Śródziemnego. Gdy tylko przekroczy się rzekę, pojawia się inny, ale blisko spokrewniony gatunek.

Wagner był w stanie dokonać podobnych obserwacji na Kaukazie i w dolinach andyjskich, co doprowadziło go do wniosku, po opublikowaniu O pochodzeniu gatunków:

"... początkowy gatunek powstanie tylko wtedy, gdy kilka osobników przekroczy granice swojego zasięgu... powstanie nowej rasy nigdy się nie powiedzie... bez długiego, ciągłego oddzielania się kolonistów od innych członków ich gatunku".

Był to wczesny opis procesu specjacji geograficznej. Inne sformułowanie tej idei pojawiło się później: "Organizmy, które nigdy nie opuszczają swojego dawnego obszaru występowania, nigdy się nie zmienią". Nie może to być dosłowna prawda i jest to wyolbrzymienie jego idei.

Los tej idei był nieszczęśliwy. "Niestety, Wagner połączył [swoją ideę] z pewnymi osobliwymi pomysłami na temat zmienności i selekcji" (Mayr). Czołowi ewolucjoniści (Darwin, Wallace, Weismann) zaatakowali Wagnerowską ideę specjacji geograficznej i długo podupadała. Jednak w 1942 r. została ona ponownie wprowadzona przez Mayra, a znaczenie specjacji geograficznej stało się jedną z głównych idei syntezy ewolucyjnej.

Krytyka

Współcześni eksperci, tacy jak ErnstMayr, Jerry Coyne i Allen Orr, zgadzają się, że Wagner jako pierwszy zidentyfikował geograficzną specjację. Jednak jego "teoria migracji" opierała się na dość prostej, Lamarckowskiej koncepcji ewolucji. Wagner argumentował w listach do Darwina, że przeoczył on istotny geograficzny składnik w zrozumieniu ewolucji nowych gatunków. Darwin początkowo odpowiadał w przyjazny sposób na te listy i zgadzał się, że izolacja geograficzna jest ważna (choć nie jest jedynym sposobem specjacji). Później stwierdził, że coraz bardziej histeryczny ton Wagnera i jego jednostronna argumentacja denerwują go i napisał na swojej kopii pracy Wagnera z 1875 roku "najbardziej nędzne bzdury", częściowo dlatego, że Wagner zignorował znaczenie doboru naturalnego i wykorzystał fragmenty teorii Darwina, które mu się podobały, bez przypisania, twierdząc jednocześnie, że poglądy Darwina są błędne.

Podobnie jak Darwin, wielebny J.T. Gulick również uważał teorie Wagnera za przesadzone, ale w późniejszej pracy Gulick mówi, że "Moritz Wagner, w swoim Prawie migracji organizmów, jako pierwszy podkreślał znaczenie izolacji geograficznej jako czynnika w ewolucji, ale kiedy twierdził, że bez izolacji geograficznej dobór naturalny nie mógłby mieć żadnego wpływu na tworzenie nowych gatunków, wykroczył poza to, co może być poparte faktami".

Sformułowanie Ernsta Mayra wyjaśniło kwestie, które Wagner pozostawił nierozwiązane: "Nowy gatunek rozwija się, jeśli populacja, która została odizolowana od swojego gatunku macierzystego, nabywa podczas tego okresu izolacji cechy, które sprzyjają lub gwarantują izolację, gdy zewnętrzne bariery zostaną przełamane". Taksonom zoologiczny Bernhard Rensch również przyczynił się do utrzymania specjacji geograficznej w menu ewolucyjnym. Określił on separację geograficzną jako najczęstszy początkowy krok w kierunku kladogenezy (podziału na gatunki).

Znaczenie spostrzeżenia Wagnera jest dziś niezaprzeczalne. To było przesłonięte przez wiele lat przez jego innych, błędnych, pomysłów, ale to był prawdziwy wgląd historii naturalnej uzyskane przez obserwację owadów w ich naturalnych siedliskach.

"Minęło ponad 60 lat od 1859 roku, aż czołowi specjaliści... [zgodzili się], że to podejście geograficzne jest sposobem na rozwiązanie problemu specjacji... nowy gatunek może ewoluować, gdy populacja nabywa mechanizmy izolacyjne podczas izolacji od populacji macierzystej."

Publikacje Wagnera

• Travels in the Regency of Algiers in the Years 1836, 1837 and 1838. 3 vols. Lipsk 1841.
• Kaukaz i ziemia Kozaków. 2 vols. Lipsk 1847.
• Reise nach Kolchis. Leipzig 1850.
• Podróż na Ararat i wyżyny Armenii. Stuttgart 1848.
• Podróż do Persji i Kraju Kurdów. 2 vols. Lipsk 1851.
• Die Republik Costa-Rica. Leipzig 1856.
• O warunkach hydrogaficznych i występowaniu ryb słodkowodnych w stanach Panama i Ekwador. Abhandlungen der königlich bayerischen Akademie der Wissenschaften, II Classe 11 (I Abt.)
• Podróże po Ameryce Północnej w latach 1852 i 1853 (z Carlem Scherzerem) 3 tomy, Gotha 1861.
• Die Darwinsche Theorie und das Migrationsgesetz der Organismen. Leipzig 1868. Wydanie angielskie: Wagner M. 1873. Teoria darwinowska i prawo migracji organizmów. Przetłumaczone przez I.L. Laird, Londyn.
• Przyrodnicze podróże naukowe po Ameryce Tropikalnej. Stuttgart 1870.
• O wpływie izolacji geograficznej i tworzenia kolonii na zmiany morfologiczne organizmów. Monachium 1871.
• Die Entstehung der Arten durch räumliche Sonderung. The origin of species by spacial separation] Gesammelte Aufsätze. Benno Schwalbe, Bazylea 1889.