Ferdynand Aragoński

Biografia

Ferdynand był synem Jana II Aragońskiego z jego drugą żoną, aragońską szlachcianką Juaną Enriquez. Poślubił infantkę Izabelę, siostrę Henryka IV Kastylijskiego z innej matki, 19 października 1469 r. w Ocaña. Został Ferdynandem V Kastylijskim, gdy Izabela zastąpiła swego brata jako królowa Kastylii w 1474 roku. Dwoje młodych monarchów musiało zacząć od wojny domowej przeciwko Juanie, księżniczce Kastylii (znanej również jako Juana la Beltraneja), która twierdziła, że jest córką Henryka IV. Zwyciężyli. Ferdynand zastąpił swojego ojca na stanowisku króla Aragonii w 1479 roku. Oznaczało to, że Korona Kastylii i różne terytoria Korony Aragonii zostały połączone unią personalną. Po raz pierwszy od VIII wieku powstała w ten sposób jedna jednostka polityczna, którą można było nazwać Hiszpanią, choć poszczególne terytoria nie były właściwie zarządzane jako jedna jednostka aż do XVIII wieku.

Pierwsze dziesięciolecia wspólnych rządów Ferdynanda i Izabeli upłynęły na podboju Królestwa Granady, ostatniej muzułmańskiej enklawy na Półwyspie Iberyjskim. Podbój ten został zakończony w 1492 r., a następnie Żydzi zostali wypędzeni zarówno z Kastylii, jak i Aragonii. Para królewska wysłała Krzysztofa Kolumba na wyprawę mającą na celu odkrycie Nowego Świata. Na mocy traktatu z Tordesillas z 1494 r. świat pozaeuropejski został podzielony między korony Portugalii i Kastylii linią północ-południe przez Ocean Atlantycki.

Ferdynand w ostatnich dekadach swojego życia był zajęty tzw. wojnami włoskimi. Walczył z królami Francji o panowanie nad Włochami. W 1494 r. Karol VIII francuski najechał na Włochy i usunął z tronu Neapolu kuzyna Ferdynanda, Alfonsa II. Sojusz Ferdynanda z różnymi książętami włoskimi oraz z cesarzem Maksymilianem I doprowadził do wypędzenia Francuzów w 1496 r. i osadzenia na neapolitańskim tronie syna Alfonsa, Ferdynanda. W 1501 r., po śmierci Ferdynanda II Neapolitańskiego i jego sukcesji przez wuja Fryderyka, Ferdynand Aragoński podpisał układ z następcą Karola VIII, Ludwikiem XII. Ludwik właśnie z powodzeniem dochodził swoich roszczeń do księstwa Mediolanu i uzgodnili, że podzielą między siebie Neapol, przy czym Kampania i Abruzja, w tym sam Neapol, przypadną Francuzom, a Ferdynand weźmie Apulię i Kalabrię. Porozumienie szybko się rozpadło i w ciągu następnych kilku lat wielki generał Ferdynanda, Gonzalo Fernández de Córdoba, zdobył Neapol z rąk Francuzów, do 1504 r. Inny, mniej znany "podbój" miał miejsce w 1502 r., kiedy to Andreas Paleologus, cesarz de jure Cesarstwa Wschodniorzymskiego, pozostawił Ferdynanda i Izabelę jako spadkobierców imperium, przez co Ferdynand stał się cesarzem rzymskim de jure.

Po śmierci Izabeli jej królestwo przeszło w ręce córki Joanny. Ferdynand pełnił funkcję regenta tej ostatniej podczas jej nieobecności w Niderlandach, gdzie rządził jej mąż arcyksiążę Filip. Ferdynand próbował zachować regencję na stałe, ale został odrzucony przez kastylijską szlachtę i zastąpiony mężem Joanny, który został Filipem I Kastylijskim. Po śmierci Filipa w 1506 r., gdy Joanna była niestabilna psychicznie, a jej syn Karol z Gandawy miał zaledwie sześć lat, Ferdynand ponownie przejął władzę, rządząc za pośrednictwem Franciszka kardynała Jimeneza de Cisneros, kanclerza królestwa.

W 1508 r. wojna we Włoszech została wznowiona, tym razem przeciwko Wenecji. Wszystkie pozostałe potęgi na półwyspie, w tym Ludwik XII, Ferdynand, Maksymilian i papież Juliusz II, połączyły się w Ligę z Cambrai. Chociaż Francuzi zwyciężyli Wenecję w bitwie pod Agnadello, Liga wkrótce się rozpadła, ponieważ zarówno papież, jak i Ferdynand stali się podejrzliwi wobec francuskich intencji. Zamiast niej utworzono Ligę Świętą, w której wszystkie mocarstwa połączyły się przeciwko Francji.

W listopadzie 1511 r. Ferdynand i jego zięć Henryk VIII z Anglii podpisali traktat westminsterski, zobowiązując się do wzajemnej pomocy przeciwko Francji. Wcześniej w tym samym roku Ferdynand podbił południową połowę Królestwa Nawarry, które było rządzone przez francuskiego szlachcica, i przyłączył je do Hiszpanii. W tym momencie, aby wzmocnić swoje roszczenia do królestwa, Ferdynand ożenił się ponownie z dużo młodszą Germaine of Foix (1490-1538), wnuczką królowej Leonory z Nawarry. Liga Święta odniosła sukces także we Włoszech, wypędzając Francuzów z Mediolanu, który został przywrócony książętom Sforzów na mocy traktatu pokojowego w 1513 r. Francuzi odnieśli sukces w odzyskaniu Mediolanu. Francuzom udało się jednak odzyskać Mediolan dwa lata później.

Ferdynand zmarł w 1516 r. w Madrigalejo, Cáceres, Estremadura. Uczynił z Hiszpanii najpotężniejsze państwo w Europie. Sukcesja jego wnuka Karola, który odziedziczył nie tylko hiszpańskie ziemie po swoich dziadkach, ale także habsburskie i burgundzkie ziemie po ojcu, uczyniłaby jego spadkobierców najpotężniejszymi władcami na kontynencie. Karol przejął po nim ziemie Aragońskie, a także otrzymał koronę kastylijską wspólnie ze swoją obłąkaną matką, doprowadzając w końcu do zjednoczenia tronów hiszpańskich pod jedną głową.

Portret ślubny króla Ferdynanda II Aragońskiego i królowej Izabeli Kastylijskiej

Dzieci

Ferdynand i Izabela mieli 5 dzieci, Izabelę Asturyjską, Juana Aragońskiego, Joannę Kastylijską, Marię Aragońską i Katarzynę Aragońską. Joanna i Katarzyna ożeniły się z kilkoma europejskimi dynastiami, tworząc podstawy dla ogromnego dziedzictwa ich wnuka Karola V. Jego wnuczką była królowa Anglii Maria I.

Różne

• Ferdynand jest pochowany w Capilla Real w Granadzie, obok swojej żony, córki Joanny i jej męża Filipa oraz wnuka Miguela.
• Podczas jego wspólnego panowania z królową Izabelą, używali oni dewizy "Tanto monta, monta tanto, Isabel como Fernando" ("Są tacy sami, Izabela i Ferdynand"). Miało to sugerować ich równą władzę w obu domenach, jako że takie rozwiązanie było w tamtych czasach rzadkością.
• Niektórzy uczeni twierdzą, że to Ferdynand, a nie nieszczęsny Cesare Borgia, był prawdziwą inspiracją dla Księcia Niccolò Machiavellego, w którym jest on często wspominany.

Powiązane strony

• Historia Hiszpanii