Dydona

Wczesne opowieści o jej życiu

Najstarsza opowieść o Dydonie została napisana przez Timaeusa. Był on starożytnym greckim historykiem, który żył w III wieku p.n.e. Sto lat później napisał o niej rzymski historyk, Pompejusz Trogus. Jego opowieść o niej zaginęła, ale późniejszy rzymski historyk, Justyn, napisał streszczenie opowieści Trogusa. W opowieściach Timaeusa i Trogusa Dydona była córką króla Tyru (miasta w kraju znanym obecnie jako Liban). Jej mężem był Acerbas, który był kapłanem Herkulesa. Kiedy brat Dydony, Pigmalion, zabił Acerbasa, Dydona uciekła. Zabrała ze sobą kilku swoich ludzi. Udali się oni najpierw na Cypr, a potem na północne wybrzeże Afryki, do miejsca znanego dziś jako Tunezja.

Kiedy dotarli do Afryki, Dydona zapytała berberyjskiego władcę, niejakiego Iarbusa, czy mogłaby kupić trochę ziemi, aby jej ludzie mogli założyć miasto. Powiedział, że może kupić tyle ziemi, ile zdoła pokryć skórą zdechłego wołu. Kazała swoim ludziom pociąć skórę na bardzo cienkie paski. Ułożyli wszystkie paski, aby zaznaczyć granice. W ten sposób otrzymali bardzo duży kawałek ziemi. Dydona i jej ludzie zbudowali na tej ziemi miasto. Miasto nazwano Kartaginą, a Dydona była jego pierwszą królową. Kartagina rozrosła się i stała się bardzo bogatym miastem. Wielu Berberów również tam zamieszkało.

Gdy zobaczył, jak bogatym miastem jest Kartagina, Iarbus zapragnął poślubić Dydonę. Powiedział jej, że jeśli za niego nie wyjdzie, wypowie Kartaginie wojnę. Dydona nie chciała poślubić Iarbusa. Nadal kochała swojego męża Acerbasa (Sychaeusa). Przed ślubem z Iarbusem wznieciła wielkie ognisko. Powiedziała mu, że ogień jest ceremonią ku czci Acerbasa. Powiedziała, że gdy ceremonia się zakończy, Iarbus będzie jej nowym mężem. Zamiast tego wspięła się na stos, na którym płonął ogień. Następnie zabiła się mieczem. Po jej śmierci mieszkańcy Kartaginy czcili ją jako boginię. Kartagina pozostała bardzo bogatym i potężnym miastem przez 600 lat. Została zniszczona przez Rzym w 146 r. p.n.e.

Dydona kupująca ziemię dla Kartaginy


Eneasz i Dydona na obrazie Pierre'a-Narcisse'a Guérina

Eneasz i Dydona

Dydona jest dziś najbardziej znana z historii opowiedzianej o niej w księgach 3 i 4 Eneidy Wergiliusza. Opowieść Wergiliusza o wczesnym życiu Dydony jest bardzo podobna do tych, które opowiedzieli Timaeus i Trogus. Jednak jego opowieść o tym, jak umarła, jest zupełnie inna. W opowieści Wergiliusza Eneasz, książę ze starożytnej Troi, udaje się do Kartaginy po przegranej wojnie z Grekami (wojna trojańska). Eneasz i Dydona zakochują się w sobie. Eneasz postanawia zostać w Kartaginie z Dydoną. Jednak bóg Jowisz wysyła Merkurego, aby ten powiedział Eneaszowi, że musi opuścić Kartaginę i udać się do Italii. Eneasz nie chce jechać, ale wie, że musi zrobić to, o co prosi go Jowisz. On i jego ludzie odpływają z Kartaginy. Dydona jest bardzo smutna i bardzo zła. Buduje wielki ogień, aby spalić wszystkie rzeczy, które należały do Eneasza. Potem wspina się na szczyt ognia i zabija się mieczem, który dała Eneaszowi, gdy ten po raz pierwszy przybył do Kartaginy.

Większość ludzi twierdzi, że to Wergiliusz był pierwszym pisarzem, który wymyślił historię o Eneaszu i Dydonie. Inni uważają, że pomysł zaczerpnął z długiego poematu Gnejusza Naeviusa Bellum Poenicum (Wojny punickie). Większa część poematu Naeviusa zaginęła, więc trudno to stwierdzić na pewno.

Od czasów Wergiliusza powstało wiele sztuk teatralnych i oper na temat jego historii Eneasza i Dydony. Christopher Marlowe napisał o nich sztukę w 1583 roku. Nosiła ona tytuł Dydona Królowa Kartaginy. Henry Purcell skomponował o nich operę w 1688 roku pod tytułem Dydona i Eneasz.

Włoski poeta Pietro Metastasio również wykorzystał historię Wergiliusza do stworzenia libretta (opowiadania i słów do opery). Nosiła ona tytuł Didone abbandonata. Pierwsza opera, w której wykorzystano libretto Metastasia, została skomponowana przez Domenico Sarro w 1724 roku. W ciągu następnych 100 lat ponad 40 oper innych kompozytorów wykorzystało to libretto.