Czarna śmierć
Czarna śmierć była epidemią choroby, która zabiła miliony ludzi w Europie i Azji. Około 50 milionów ludzi zostało zabitych przez dżumę, a jej najgorsze nasilenie przypadło na lata 1347-1351. Choroba mogła mieć swój początek w Azji. Większość ludzi uważa, że chorobą tą była dżuma. Choroba ta jest przenoszona i rozprzestrzeniana przez pchły żyjące na szczurach. Handlarze z Jedwabnego Szlaku mogli przynieść zainfekowane pchły do Europy.
Problem zaczęły pchły; zainfekowane pchły były przenoszone przez czarne szczury. Szczury, które przenosiły te pchły, wchodziły do miast. Kiedy pchły kogoś ugryzły, wstrzyknęłyby odrobinę bakterii do rany. Powodowało to zakażenie danej osoby. Szczury często znajdowały się na statkach. Oznaczało to, że choroba rozprzestrzeniała się niezwykle szybko po całej Europie.
U ludzi choroba powodowała opuchliznę w pachwinach, pod pachami i za uszami. Obrzęki te miały kolor czarno-fioletowy, stąd nazwa "Czarna Śmierć". Ciemne obrzęki nazywano pęcherzami. Ludzie cierpieli z bólu, a ofiary umierały straszną śmiercią. Objawy można było zaobserwować po 3-7 dniach od ugryzienia przez pchłę przenoszącą chorobę.
Czarna śmierć rozprzestrzeniająca się w Europie 1347-1353
Pochówek ofiar dżumy w Tournai. Fragment miniatury z "Kronik Gillesa Li Muisis" (1272-1352), opata klasztoru św. Marcina Sprawiedliwego. Bibliothèque royale de Belgique, MS 13076-77, f. 24v.
Oddziaływanie
Choroba ta zabiła około jednej trzeciej ludności Europy, przy czym jej występowanie było zróżnicowane w zależności od obszaru. Zabiła co najmniej 75 milionów ludzi w Europie, na Bliskim Wschodzie, w Indiach i Chinach.
Uważa się, że ta sama choroba powracała do Europy co pokolenie, z różną intensywnością i śmiertelnością, aż do 1700 roku. Późniejsze epidemie to m.in. dżuma włoska w latach 1629-1631, wielka dżuma w Londynie (1665-1666), wielka dżuma w Wiedniu (1679), wielka dżuma w Marsylii w latach 1720-1722 i dżuma w Moskwie w 1771 roku. Wydaje się, że w swej zjadliwej formie zniknęła z Europy w XVIII wieku.
Istnieją pewne kontrowersje co do tożsamości tej choroby. Wąglik i wirusowe gorączki krwotoczne to inne pomysły na to, jaką konkretnie chorobą mogła być Czarna Śmierć.
Czarna Śmierć miała bardzo duży wpływ na ludność Europy. Zmieniła strukturę społeczną Europy. Była poważnym ciosem dla Kościoła rzymskokatolickiego i spowodowała powszechne prześladowania mniejszości, takich jak Żydzi, muzułmanie, cudzoziemcy, żebracy i trędowaci. Niepewność codziennego przetrwania wpływała na to, że ludzie żyli chwilą, co ilustruje Giovanni Boccaccio w Dekameronie (1353).
Pierwsze czternastowieczne wydarzenie w Europie zostało nazwane przez współczesnych pisarzy "Wielką Śmiertelnością" i wraz z późniejszymi epidemiami stało się znane jako "Czarna Śmierć".
Media
Czarna Śmierć była wykorzystywana jako temat lub sceneria we współczesnej literaturze i mediach. Akcja opowiadania Edgara Allana Poe The Masque of the Red Death (1842) rozgrywa się w nienazwanym kraju podczas fikcyjnej zarazy, która wykazuje silne podobieństwo do Czarnej Śmierci.
Albert Camus również wykorzystuje ten motyw. Jego powieść, Dżuma (1947) rozgrywa się wokół wybuchu epidemii dżumy w Algierii i tego, jak ludzie sobie z nią radzą.
"Doktor z Rzymu" Dzieło sztuki Paulusa Fürsta 1656 r. Takim ubiorem lekarze w Rzymie chcieli uchronić się przed Czarną Śmiercią (Rzym, 1656).
Aspekty medyczne
U osób cierpiących na dżumę pojawia się gorączka, ciężkie objawy grypy i pęcherze, które mogą pęcznieć do wielkości przeciętnego jabłka. Pęcherze te pojawiały się głównie w pachwinach, pod pachami i najwyraźniej czasami na udach. Pęcherzyki były nie tylko duże, ale także wypełnione ropą i przybierały purpurowy kolor.
Ówczesna wiedza medyczna opierała się na teorii humorystycznej Hipokratesa. Mówiła ona, że ciało składa się z różnych płynów. Jeśli są one w harmonii, człowiek jest zdrowy. Jeśli nie, powstaje choroba. Bardzo często choroby były również postrzegane jako kara boska.
Taka teoria nie może oczywiście wyjaśnić rozprzestrzeniania się choroby z jednej osoby na drugą. Mówiono, że zakażenie następuje w wyniku złych wiatrów (zwanych miazmą). Złe powietrze mogło również pochodzić z wnętrza ziemi i w ten sposób wywoływać chorobę. Środki zaradcze przeciwko chorobie polegały na tym, aby otwierać okna tylko na północ, nie spać w ciągu dnia i nie pracować zbyt ciężko.
Wydział Medycyny Uniwersytetu Paryskiego doszedł do wniosku, że Czarna Śmierć została spowodowana złą koniunkcją Jowisza, Saturna i Marsa w dniu 20 marca 1345 roku. O przyczynę choroby zapytał ich Filip VI w 1348 roku. Ponieważ odpowiedź była naukowo uzasadniona, szybko uznano ją za prawdziwą przyczynę i przetłumaczono na wiele języków.
Dlatego lekarze często ograniczali swoje działania do mówienia ludziom, by szli do spowiedzi, aby ich grzechy zostały im odpuszczone w razie śmierci. Na dłuższą metę pandemie spowodowały, że lekarze zmienili swoje poglądy na temat funkcjonowania ludzkiego ciała, odeszli od teorii Hipokratesa i Galenosa, bardziej w kierunku nauk empirycznych. Dopiero 200 lat później Girolamo Fracastoro odkrył, że choroby rozprzestrzeniają się poprzez infekcje.
Powiązane strony
- Wielka Plaga w Londynie
Pytania i odpowiedzi
P: Czym była czarna śmierć?
O: Czarna śmierć to pandemia, która wystąpiła w Europie i Azji w XIV wieku i zabiła od 75 do 200 milionów ludzi.
P: Co spowodowało Czarną Śmierć?
O: Większość historyków uważa, że Czarna Śmierć została wywołana przez dżumę, która jest infekcją bakteryjną wywołaną przez bakterie Yersinia pestis.
P: Skąd wzięła się Czarna Śmierć?
O: Uważa się, że powstała w Azji Środkowej lub Wschodniej, a po raz pierwszy pojawiła się na Krymie w 1347 roku.
P: Jak ludzie zarażali się dżumą?
A: Ludzie zarażali się, gdy pchły żyjące na czarnych szczurach ukąsiły ich i wstrzyknęły do rany bakterie Y. pestis.
P: Po jakim czasie od ukąszenia pojawiają się objawy?
O: Objawy pojawiają się zazwyczaj po trzech do siedmiu dni od ukąszenia.
P: Czy istnieją inne teorie na temat przyczyn Czarnej Śmierci?
O: Tak, niektórzy historycy sugerują, że za wywołanie pandemii mógł odpowiadać wąglik lub wirusowa gorączka krwotoczna.
