Cieśnina Torresa

Geografia

Jest to ważny szlak morski dla statków, ale ponieważ woda nie jest głęboka i jest wypełniona wieloma rafami i wyspami, bardzo trudno jest bezpiecznie przepłynąć.

Wyspy te są mieszanką różnych typów wysp. Niektóre z wysp w pobliżu Nowej Gwinei są nisko położone i powstały z gleby wymywanej przez rzeki. Pagórkowate i strome granitowe wyspy na zachodzie były kiedyś szczytami gór, które stały się wyspami, gdy poziom morza podniósł się 8000 lat temu. Wyspy w centrum to w większości zatoki koralowe. Wyspy na wschodzie cieśniny zostały utworzone przez podmorskie wulkany, które wyrosły ponad powierzchnię oceanu.

W 2009 roku mieszkańcy wysp poprosili rząd australijski o 22 miliony dolarów na budowę nowych murów morskich. Ponieważ niektóre z wysp są dość niskie, podnoszący się poziom morza i duże przypływy spowodowały, że wiele obszarów jest obecnie zalewanych. Uszkodziło to domy i spowodowało zasolenie zasobów słodkiej wody. Być może ludzie będą musieli opuścić dwie z wysp błotnych, Boigu i Saibai, chyba że uda się coś zrobić z podnoszącym się poziomem morza.

Ludzie

Mieszkańcy wysp nazywani są Wyspiarzami z Cieśniny Torresa. Są to ludy melanezyjskie spokrewnione z Papuasami z Nowej Gwinei. Wyspiarze mają swoją własną kulturę i długą historię. Przez tysiące lat prowadzili handel z Papuasami na północy oraz z australijskimi Aborygenami.

Mieszkańcy wyspy mówią dwoma różnymi językami:

• Kala Lagaw Ya/Kalaw Kawaw Ya/Kawalgaw Ya/Kulkalgaw Ya,
• Meriam Mir

Istnieje również język zwany Brokan (Broken), lub Torres Strait Creole. Jest to mieszanka różnych języków i wyspiarskich słów, która powstała, gdy wyspiarze zaczęli pracować na statkach w poszukiwaniu pereł w latach 60-tych XIX wieku.

Historia

Poziom morza był znacznie niższy aż do 8000 lat temu. Cieśnina Torresa nie byłaby pokryta wodą, co oznacza, że ludzie i zwierzęta mogliby przemieszczać się między Nową Gwineą a Australią. Niektóre zwierzęta i ptaki można znaleźć zarówno w Nowej Gwinei, jak i w Queensland, np. sutannowce. Inne zwierzęta, takie jak świnie, przybyły na Nową Gwineę po tym, jak poziom mórz się podniósł i zamknął most lądowy, i nie były w stanie dostać się do Australii.

Istnieją dowody na to, że ludzie żyli na wyspach Cieśniny Torresa od co najmniej 2500 lat. Jest prawdopodobne, że ludzie żyli tam na długo przedtem, ale podnoszący się poziom morza przykrył wcześniejsze miejsca.

Odkrycie europejskie

Pierwszym znanym Europejczykiem, który przepłynął przez cieśninę był Luis Váez de Torres, hiszpański lub portugalski żeglarz. Był on drugim zastępcą dowódcy hiszpańskiej ekspedycji kierowanej przez Portugalczyka Pedro Fernandeza de Quirós, która w 1605 r. przepłynęła z Peru na Południowy Pacyfik. Po tym jak statek Quirosa wrócił do Meksyku, Torres kontynuował podróż na Moluki, a następnie do Manili. Żeglował wzdłuż południowego wybrzeża Nowej Gwinei. Być może widział przylądek York na kontynencie australijskim, ale nie ma na to dowodów. Torres napisał list do hiszpańskiego króla o swoich odkryciach, ale został on utrzymany w tajemnicy aż do 1762 roku.

W 1769 roku szkocki geograf Alexander Dalrymple, tłumaczył hiszpańskie listy znalezione na Filipinach w 1762 roku. Przeczytał list Luisa Váeza de Torresa o przejściu na południe od Nowej Gwinei. Dalrymple napisał książkę "Historical Collection of the Several Voyages and Discoveries in the South Pacific Ocean in 1770-1771". Książka ta spowodowała duże zainteresowanie ideą nieznanego kontynentu. Dalrymple nazwał cieśninę imieniem Torresa. To skłoniło kapitana Jamesa Cooka do kolejnej wyprawy na południowy Pacyfik. Dalrymple był zły, że to kapitan Cook, a nie on, który został umieszczony w kierownictwie ekspedycji, która doprowadziła w 1770 roku do odkrycia wschodniego wybrzeża Australii. W 1770 roku Cook przepłynął przez cieśninę po przepłynięciu wschodniego wybrzeża Australii. Wylądował na wyspie Possession i twierdził, że wszystkie ziemie Australii są dla Wielkiej Brytanii.

Dzięki ludziom takim jak James Cook, William Bligh i Matthew Flinders, którzy odkrywali cieśninę i tworzyli jej mapy, o wiele więcej statków zaczęło pływać przez nią w drodze z Sydney do Indii lub Azji. Wciąż było to jednak trudne dla statków i wiele z nich rozbiło się na rafach. Szkocka kobieta, Barbara Thompson, była jedyną osobą uratowaną, gdy statek "America" uderzył w rafę w 1842 roku. Została uratowana przez wyspiarzy i mieszkała z nimi na Wyspie Księcia Walii przez pięć lat, dopóki nie przypłynął inny statek, który zabrał ją z powrotem do Sydney.

Handel

Od lat 60-tych XIX wieku do około 1970 roku w cieśninie prowadzono ważną działalność związaną z połowem pereł. Poławianie pereł przyciągało wielu doświadczonych nurków z wielu krajów, zwłaszcza z Japonii.

Misjonarze

Londyńskie Towarzystwo Misyjne przybyło na Erub (Wyspę Darnleya) w 1871 roku. Mieszkańcy wyspy do dziś świętują przybycie misjonarzy jako "Przyjście Światła", a święto to jest obchodzone co roku na wyspach.

Rząd

Chociaż niektóre z wysp Cieśniny Torresa leżą tuż przy wybrzeżu NowejGwinei, zostały one przejęte w 1879 r. przez Queensland, ówczesną kolonię brytyjską. W 1978 roku na mocy porozumienia między Australią a Papuą Nową Gwineą ustalono prawidłowe położenie granicy morskiej w Cieśninie Torresa. Cieśnina Torresa ma również swoją własną flagę. Została ona zaprojektowana przez Bernarda Namoka z Thursday Island. Na jej tle znajduje się pięć pasów, zielony dla lądu, niebieski dla morza i czarny dla ludzi. Ma duże białe Dari, czyli nakrycie głowy, oraz pięcioramienną gwiazdę oznaczającą pięć głównych grup wysp. W 1995 roku została oficjalnie uznana za flagę Australii.

II wojna światowa

W czasie II wojny światowej, wyspa Horn w Cieśninie Torresa, 150 km (93 mil) na północ od Przylądka York, stała się najbardziej wysuniętą na północ bazą lotniczą Australii. W 1940 roku wybudowano tam dwa duże pasy startowe. Korzystały z niej tysiące alianckich samolotów. Po ośmiu japońskich nalotach w 1942 r. była najczęściej atakowanym miejscem w Queensland. Warunki na wyspie były ciężkie dla żołnierzy, z kiepskim jedzeniem, niewystarczającą ilością wody, chorobami i atakami Japończyków. Lotnisko nadal działa jako główne lotnisko dla dalekiej północy Queensland. Obecnie jest to ośrodek turystyczny, szczególnie znany z rybołówstwa.

Książki i muzyka

Jules Verne napisał o Cieśninie Torresa w swojej powieści "Dwadzieścia tysięcy mil podmorskiej żeglugi". Było to niebezpieczne miejsce, w którym na krótko utknęła łódź podwodna "Nautilus".