Sonet

Sonet (sonet w języku włoskim) jest rodzajem wiersza. Ma długość 14 linijek i jest napisany rymem.

Sonet po raz pierwszy pojawił się we Włoszech w średniowieczu i był szeroko stosowany w okresie renesansu. Pierwszym poetą znanym z sonetów jest Giacomo da Lentini, który żył w XIII wieku. Po nim wielu poetów zaczęło pisać sonety. Dwaj znaczący poeci to Dante Alighieri i Guido Cavalcanti.

Włoski poeta Petrarch był sławny z sonetów. Był bardzo popularny i wielu poetów naśladowało jego wiersze. Francisco de Sá de Miranda wprowadził tę formę do literatury portugalskiej.

Tak samo jak Thomas Wyatt i Henry Howard, hrabia Surrey w Anglii. Nawet w dalekiej Polsce sonety pisali Jan Kochanowski, Mikołaj Sęp Szarzyński i Sebastian Grabowiecki. Powszechne stało się, że poeci pisali sonety w powiązanych ze sobą cyklach, zwanych "sekwencjami sonetowymi", aby opowiedzieć historię, często romansową. Sonety pisał też Michał Anioł, znany rzeźbiarz i malarz. Wymienił je z Vittorią Colonną. Poeci w innych krajach szybko przyjęli sekwencje sonetów i sonetów. William Szekspir napisał najsłynniejsze sonety w literaturze angielskiej, choć inni poeci jego czasów, jak Ben Jonson, Edmund Spenser, Michał Drayton i Samuel Daniel, również pisali sekwencje sonetowe.

Później poeci angielscy, tacy jak John Donne, John Milton, William Wordsworth, Percy Bysshe Shelley i John Keats pisali sonety, które do dziś są podziwiane i studiowane. W Stanach Zjednoczonych Henry Wadsworth Longfellow i Emma Lazarus pisali sonety.

Sztywny schemat rymu sonetu wyszedł z mody w XX wieku, ale kilku współczesnych poetów nadal pisze je czasem. Edna St. Vincent Millay była jedną z nowoczesnych poetek piszących po angielsku, która często pracowała w formie sonetu. Współcześni poeci często zmieniali tradycyjne rytmy i wzory rymów w sonecie, niekiedy radykalnie.

W tradycyjnym sonecie "angielskim" lub "szekspirowskim" pierwsze dwanaście linii podzielono na trzy grupy ("strofy") po cztery linie, zwane "quatrains". Ostatnie dwa wersy zwykle rymują się i składają się na "rymowany kuplet", który kończy wiersz, podsumowując historię opowiedzianą w poprzednich quatrainach. W tradycyjnym sonecie "włoskim" lub "Petrarchan" wiersz dzieli się na grupę ośmiu linijek ("oktawa"), po których następuje grupa sześciu linijek ("esteta").

Litery alfabetu służą do pokazania wzoru rymu, czyli "schematu rymu" w 14 liniach sonetu. Schemat rymu

• a-b-a-b, c-d-c-d, e-f-e-f, g-g

to typowy wzór "angielskiego" sonetu. Schemat rymu

• a-b-b-a, a-b-b-a, c-d-e-c-d-e

jest typowy dla "włoskiego" sonetu. Jednak rymowanki sestetu we włoskim sonecie mogą być bardzo różne: cdcdcd, cddcdd, itp. Schemat abba abba cde edc jest bardzo rzadko spotykany, ale jego sekwencja końcowa cde edc była prawdopodobnie źródłem strofy abccba Roberta Browninga. Został on użyty w wierszu Spotkanie w nocy. Innym wzorem jest sonet Spenserian, wymyślony przez Edmunda Spensera. Prowadzi on a-b-a-b, b-c-b-c, c-d-c-d, e-e.

Sonety można połączyć razem w koronę sonetów. W takiej sekwencji ostatnia linia pierwszego sonetu powtarza się jako pierwsza linia drugiego, a czasami linie te składają się na kolejny sonet. Słoweński poeta France Prešeren najlepiej pamięta swój Wieniec z Sonetów, który jest przykładem korony z sonetów.

Pytania i odpowiedzi

P: Co to jest sonet?

P: Kto był pierwszym poetą znanym z sonetów?

P: Kto spopularyzował formę sonetu?

P: Ile jest wersów w tradycyjnym sonecie "angielskim" lub "szekspirowskim"?

P: Jaki jest schemat rymów sonetu angielskiego?

P: Kto napisał kilka słynnych sonetów angielskich?

Szukaj według litery