Legion

Organizacja

grecka falanga

Rozwój wczesnego legionu może być postrzegany jako rzymska wersja greckiej formacji falangi. Do IV wieku p.n.e. masywna grecka falanga była sposobem walki. Rzymscy żołnierze wyglądali więc bardzo podobnie do greckich hoplitów. Taktyka nie różniła się od tej stosowanej przez wczesnych Greków, a bitwy toczyły się na równinie. Włócznicy ustawiali się w ciasnych rzędach, tworząc ścianę tarcz z włóczniami skierowanymi do przodu.

Republika

W szyku bojowym znajdowały się teraz trzy linie żołnierzy. Żołnierze rzymscy musieli sami kupować swoje wyposażenie.

W środkowym okresie Republiki legiony składały się z następujących jednostek:

• Equites (kawaleria): Kawaleria była pierwotnie najbardziej prestiżową jednostką, w której zamożni młodzi rzymscy mężczyźni prezentowali swoje umiejętności i sprawność, kładąc podwaliny pod ewentualną karierę polityczną.
  W liczącym około 3000 ludzi legionie (plus velites, którzy zwykle powiększali liczbę do około 4200), było tylko około 300 jeźdźców, podzielonych na 10 jednostek (turmae) po 30 ludzi. Ludzie ci byli dowodzeni przez dekurionów.
  Obok ciężkiej kawalerii istniała również lekka kawaleria. W bitwie była ona wykorzystywana do rozbijania i oskrzydlania formacji piechoty przeciwnika oraz do zwalczania wrogiej kawalerii. W tym drugim rodzaju walki często (choć nie zawsze) zsiadali z koni, by stoczyć stacjonarną bitwę pieszo. Była to taktyka niezwykła jak na tamte czasy, ale oferowała znaczące korzyści w stabilności i zwinności w czasach przed strzemionami.

• Velites (lekka piechota): Velites byli głównie biedniejszymi obywatelami, którzy nie mogli sobie pozwolić na odpowiednie wyposażenie. Ich podstawową funkcją było pełnienie roli skirmisherów - miotaczy oszczepów, którzy wcześnie atakowali wroga, aby go nękać lub osłaniać ruchy oddziałów znajdujących się za nimi.

• Ciężka piechota: Była to główna jednostka legionu. Ciężka piechota składała się z legionistów obywatelskich, których stać było na wyposażenie składające się z żelaznego hełmu, tarczy, zbroi i pilum, ciężkiego oszczepu o zasięgu około 30 metrów.
  Po 387 roku p.n.e. preferowaną bronią był gladius, krótki miecz. Skuteczną bronią przeciwko powalonemu wrogowi były również ich sandały z hobnilami. Ciężka piechota dzieliła się, w zależności od doświadczenia, na trzy odrębne linie oddziałów:
• Hastati (sing. hastatus) składali się z surowych lub niedoświadczonych żołnierzy, uważanych za mniej godnych zaufania niż legioniści z kilkuletnim stażem.
• Principes (sing. princeps) byli mężczyznami w kwiecie wieku (późne lata dwudzieste do wczesnych lat trzydziestych).
• Triarii (sing. triarius) byli żołnierzami weteranami, używanymi w walce tylko w ekstremalnych sytuacjach; gdy nie byli zaangażowani w walkę, spoczywali jednym kolanem w dół. Triarii służyli przede wszystkim jako rezerwa lub oddziały zaporowe, które miały wspierać hastati i principes. Mieli długie hastae (włócznie) zamiast pilum i gladiusów. Tak uzbrojeni walczyli w formacji falangi. Widok nacierającej formacji pancernej legionistów triarii często zniechęcał rozjuszonych wrogów, którzy ścigali wycofujące się oddziały hastati i principes. Wpadnięcie na triarii było rzymskim idiomem oznaczającym użycie ostatniej deski ratunku.

Każda z tych trzech linii dzieliła się na manipuły, z których każda składała się z dwóch wieków po 60 ludzi, dowodzonych przez starszego z dwóch centurionów. Centurie liczyły zwykle po 60 żołnierzy w tym czasie w hastati i principes (nie było już 100 ludzi). Legion średniorepublikański miał nominalną siłę około 4500 ludzi.

W późniejszym okresie legiony składały się z 80 silnych wieków. Każdy wiek miał swój sztandar i składał się z dziesięciu oddziałów po ośmiu żołnierzy, którzy dzielili namiot, kamień młyński, muła i garnek do gotowania (w zależności od czasu trwania wyprawy).

Późna Republika

Przez cały okres późnej republiki rzymskiej legiony odgrywały ważną rolę polityczną. W I w. p.n.e. zdano sobie sprawę z zagrożenia, jakie stanowiły legiony pod wodzą demagoga. Rzymskim namiestnikom nie wolno było opuszczać swoich prowincji wraz z legionami. Kiedy Juliusz Cezar złamał tę zasadę, opuszczając swoją prowincję Galię i przekraczając Rubikon w Italii, wywołał kryzys konstytucyjny. Kryzys ten i wojny domowe, które po nim nastąpiły, położyły kres Republice i doprowadziły do powstania Cesarstwa pod rządami Augusta w 27 r. p.n.e.

Wczesne Cesarstwo (30 p.n.e.-284 n.e.)

Ponieważ każdy legion miał 5 120 legionistów i taką samą liczbę oddziałów pomocniczych, całkowita siła, jaką dysponował dowódca legionu w czasach Pax Romana, wynosiła prawdopodobnie od 11 000 w dół. Bardziej prestiżowe legiony stacjonowały na wrogich granicach lub w niespokojnych prowincjach i miały zazwyczaj więcej oddziałów pomocniczych. Niektóre legiony mogły być wzmocnione jednostkami, dzięki czemu ich liczebność wynosiła około 15 000-16 000, czyli mniej więcej tyle, ile współczesna dywizja.

Legionem dowodził legat. Miał on około trzydziestu lat i zazwyczaj był senatorem mianowanym na trzy lata. Bezpośrednio legatowi podlegało sześciu mianowanych trybunów wojskowych. Pięciu z nich to oficerowie sztabowi, a pozostały jeden to szlachcic kierujący senatem - pierwotnie ten trybun dowodził legionem. Byłaby też grupa oficerów dla personelu medycznego, inżynierów, rejestratorek, praefectus castrorum (dowódca obozu) i innych specjalistów, takich jak kapłani i muzycy.

Później

Mimo wielu reform system legionowy przetrwał upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego i był kontynuowany w Cesarstwie Wschodniorzymskim do około VII wieku. Armie wschodniorzymsko-bizantyjskie nadal pozostawały pod wpływem wcześniejszych rzymskich legionów i były utrzymywane na podobnym poziomie dyscypliny, sprawności strategicznej i organizacji.

Rekonstruktor jako rzymski centurion ~70 p.n.e.


Rekonstruktor przedstawiający rzymskiego legionistę, II wiek n.e.

Centuriony

Centurioni stanowili spoiwo, które trzymało razem rzymski legion. Byli oni pełnoetatowymi zawodowymi oficerami armii rzymskiej. Podstawowy centurion dowodził (zazwyczaj) 83 ludźmi, a nie 100. Awansowali w hierarchii, dowodząc coraz ważniejszymi wiekami.

Najlepsi centurioni awansowali na centurionów Pierwszej Kohorty, zwanej Primi Ordines, dowodząc jednym z jej dziesięciu stuleci, a także pełniąc funkcje sztabowe. Najstarszym centurionem legionu był Primus Pilus, który dowodził pierwszym wiekiem. Przewyższało go tylko ośmiu oficerów w pełnym legionie. Byli to:

• Pięciu trybunów
• Prefekt obozu
• starszy trybun (zastępca dowódcy)
• Legat (dowódca)

Powiązane strony

• Imperium Rzymskie
• Republika Rzymska