Makbet

Postacie

• Duncan - król Szkocji
• Malcolm - najstarszy syn Duncana
• Donalbain - najmłodszy syn Duncana
• Makbet - generał w armii króla Duncana, Thane of Glamis, następnie Thane of Kawdor, a później król Szkocji
• Lady Makbet - żona Makbeta, późniejsza królowa Szkocji
• Banko - przyjaciel Makbeta i generał w armii Duncana
• Fleance - syn Banka
• Trzy czarownice
• Macduff - Thane of Fife
• Lady Macduff - żona Macduffa
• Syn Macduffa
• Ross, Lennox, Angus, Menteith, Caithness - Thanes
• Seyward - generał wojsk angielskich
• Młody Seyward - syn Seywarda
• Seyton - sługa Makbeta
• Trzech morderców
• Portier - odpowiedzialny za bramę w zamku Makbeta
• Lekarz angielski
• Szkocki lekarz - lekarz Lady Makbet
• Dżentelmenka - służąca Lady Makbet

Historia

Akt 1

Pierwszymi postaciami, które widzimy w sztuce są trzy czarownice. Rozmawiają one ze sobą w tajemniczy sposób i postanawiają spotkać się z Makbetem na wrzosowisku. W tej scenie pada słynne zdanie "fair is foul, and foul is fair", które staje się głównym tematem sztuki.

W akcie 1 scena 2 toczy się wojna. Król Duncan przebywa w obozie, słuchając relacji z pola bitwy. Sprowadzony zostaje ranny oficer (w niektórych scenariuszach kapitan, w innych sierżant). Uratował on życie Malcolmowi. Oficer opowiada Duncanowi o bitwie. Mówi, że szło źle, dopóki Makbet nie dotarł do przywódcy buntowników Macdonalda i nie wypatroszył go. Ale gdy tylko to się stało, zaatakowali także Norwegowie, dowodzeni przez swego króla Swena. Dołączył do nich zdrajca, Tan Kawdoru. Makbet i Banko walczyli dzielnie, aż zostali pokonani. Duncan jest zadowolony z tej wiadomości. Każe zgładzić Tana Kawdoru, a jego tytuł przekazać Makbetowi.

W I.iii znów pojawiają się Czarownice. Mówią one o wykorzystaniu swoich mocy na ludziach i staje się jasne, że mają one dużą moc, ale nie mogą zabijać ludzi. Makbet i Banko wracają z pola bitwy do Forres, gdzie spotykają czarownice. Banko jest zdumiony wyglądem czarownic, bo wyglądają jak kobiety, ale mają brody. Makbet nie boi się i pyta je, czym są. One mu nie odpowiadają, ale witają go jako Tana Glamis, Tana Kawdoru i przyszłego króla. Makbet jest zaskoczony, bo wie, że nie jest Tanem Kawdoru i nie sądzi, że kiedykolwiek zostanie królem. Banko pyta czarownice, jak będzie wyglądała jego przyszłość. Te odpowiadają zagadkami, mówiąc, że będzie "mniejszy od Makbeta, a większy", "nie tak szczęśliwy, ale o wiele szczęśliwszy", i że będzie ojcem rodu królów. Potem czarownice znikają.

Ross i Angus przychodzą do Makbeta i oznajmiają mu, że król nadał mu tytuł Tana Kawdoru. Makbet jest zaskoczony i szczęśliwy, ale zaczyna myśleć o tym, jak zostać królem. Przeraża go to, bo myśli, że jedynym sposobem na zostanie królem jest zamordowanie Duncana.

W I.iv Makbet i Banko wracają do Forres, a Duncan dziękuje im za odwagę i ciężką pracę. Mówi też, że jego syn Malcolm będzie jego dziedzicem. Makbet zdaje sobie sprawę, że aby zostać królem, będzie musiał pokonać zarówno Duncana, jak i Malcolma. Duncan mówi, że idzie na noc do zamku Makbeta.

W I.v. Lady Makbet czyta list od Makbeta, który mówi jej o czarownicach i ich przepowiedni. Jest bardzo podekscytowana i zaczyna planować zamordowanie Duncana. Posłaniec mówi jej, że Duncan będzie przebywał w ich zamku tej nocy. Wzywa złe duchy, aby uczynić ją silną i złą, aby mogła zamordować Duncana. Wchodzi Makbet i mówi mu o swoich planach.

I.vi ukazuje Duncana, Banka, Donalbaina, Malcolma, Macduffa i kilku thanów wchodzących do zamku Makbeta. Duncan i Banko zgadzają się, że zamek jest słodki i przyjemny. Lady Makbet wchodzi i wita się z nimi.

I.vii jest ostatnią sceną w akcie I. Makbet rozmawia sam ze sobą o tym, dlaczego zabicie króla jest złe. Wie, że jest to zła rzecz do zrobienia, zwłaszcza, że jest gospodarzem i Duncan mu ufa. Lady Makbet wchodzi i beszta go za bycie tchórzem i mówi, że nie jest wystarczająco odważny, aby być mężczyzną. Opracowuje sposób, w jaki zamierzają zabić Duncana, i przekonuje Makbeta, by to zrobił.

Akt 2

Akt II rozpoczyna się od spaceru Banka i jego syna Fleance'a po dziedzińcu zamku Makbeta. Spotykają Makbeta, który okłamuje Banka i mówi, że nie zastanawiał się nad przepowiednią czarownic. Kiedy odchodzą, Makbet widzi halucynację noża. Wie, że nie jest on prawdziwy, ale na jego oczach zmienia się i staje się pokryty krwią. Odchodzi, by zabić Duncana.

Lady Makbet wkracza do akcji w scenie II. Upiła już strażników Duncana. Makbet wchodzi z rękami pokrytymi krwią, niosąc noże strażników. Jest bardzo zmartwiony. Lady Makbet pociesza go i mówi, żeby umył ręce i pokrył krwią strażników, żeby wyglądało, że to oni to zrobili. Ale Makbet się boi, więc Lady Makbet robi to zamiast niego.

W II.iii tragarz jest bardzo pijany. Podaje się za tragarza bramy piekielnej i długo nie chce otworzyć bramy Macduffowi i Lennoxowi. Makbet wita się z nimi. Macduff mówi, że jest tam, aby obudzić króla, a Makbet prowadzi go do pokoju króla. Macduff jest zszokowany, widząc króla zamordowanego na łożu. Wybiega z krzykiem i budzi wszystkich. Makbet udaje, że nie wiedział o morderstwie, bo wszyscy przychodzą zobaczyć, co się dzieje. Przyznaje, że zabił strażników, i mówi, że zrobił to, bo był tak zły, że zabili Duncana. Lady Makbet mdleje, a oni spieszą jej na pomoc. Malcolm i Donalbain myślą, że ktoś kłamie. Wiedzą, że nie jest bezpiecznie dla nich pozostać w Szkocji, więc uciekają. Malcolm udaje się do Anglii, a Donalbain do Irlandii.

Scena IV to rozmowa Rossa z pewnym starcem. Rozmawiają o tym, jak dziwna była noc. Wygląda na to, że przyroda zmieniła się w bałagan po śmierci Duncana. Wchodzi Macduff i mówi, że Makbet zostanie królem. Nie ufa Makbetowi i nie wybiera się na koronację.

Akt 3

Na początku III aktu Banko jest sam na scenie. Uświadamia sobie, że Makbet stał się wszystkim tym, o czym mówiły czarownice. Uważa, że Makbet postąpił źle, zdobywając koronę, ale nie chce nic powiedzieć. Ma nadzieję, że jego syn również zostanie królem, tak jak powiedziały czarownice. Wchodzą Makbet, Lady Makbet i lordowie. Makbet pyta Banka, czy wybiera się tego popołudnia na przejażdżkę konną i czy Fleance jedzie z nim. Banko odpowiada "tak" na oba pytania. Dwaj mężczyźni przychodzą do Makbeta, a on idzie im na spotkanie. Jest zły, że zaryzykował wszystko, by zostać królem, ale synowie Banka będą królami po nim. Mężczyźni są w rzeczywistości mordercami. Makbet mówi im, że to przez Banka są nieszczęśliwi i mają złe życie, i każe im zabić Banka i Fleance'a.

W scenie II Makbet rozmawia z Lady Makbet. Mówi, że ma koszmary i nie może spać. Jest zazdrosny o Duncana, bo ten nie żyje i nie musi się już martwić. Makbet mówi też, że martwi się o to, że Banko żyje, ale nie mówi żonie o mordercach.

W III obaj mordercy spotykają innego, również nasłanego przez Makbeta. Zabijają Banka, ale Fleance'owi udaje się uciec.

W Scenie IV Makbet wydaje bankiet w gronie szlachty. Wchodzą mordercy i informują go o śmierci Banka i ucieczce Fleance'a. Wraca do stołu, przy którym jadają szlachcice, i szuka wolnego miejsca. Mimo że jest jedno wolne, nie może go dostrzec. Ma wizję zamordowanego Banka siedzącego na swoim miejscu i wpada w histerię, rozmawiając z wizją. Lady Makbet wyjaśnia to szlachcie jako chorobę i prosi ich, by odeszli, gdyż Makbet staje się coraz bardziej zdenerwowany.

Wielu redaktorów twierdzi, że scena V aktu III, wraz z pieśnią w IV.i, nie jest autorstwa Szekspira. Dzieje się tak dlatego, że sposób pisania różni się od tego, w jaki Szekspir pisze zazwyczaj. Występuje w niej czarownica o imieniu Hecate, która nie jest wcześniej wspomniana w sztuce. Wydaje się, że jest ona odpowiedzialna za inne czarownice i beszta je za zajmowanie się Makbetem bez poinformowania jej o tym.

W ostatniej scenie Lennox rozmawia z innym lordem. Dowiaduje się, że Macduff udał się do Anglii, by przekonać Malcolma do powrotu i objęcia tronu, a także by poprosić o pomoc króla Anglii Edwarda.

Akt 4

Scena (i) rozpoczyna się od czarownic, które stoją w kręgu wokół swojego kociołka i wrzucają do niego różne rzeczy, np. psi język. Nagle zjawia się Makbet i prosi je, aby opowiedziały mu jeszcze kilka przepowiedni. Pierwsza przepowiednia mówi, żeby uważał na Macduffa, Thana Fife. W drugiej przepowiedni mówią, że nie może go zabić nikt, kto urodził się z kobiety, a w trzeciej przepowiedni czarownice mówią, że jeśli las Birnam pozostanie na swoim obecnym miejscu, to Makbetowi nic się nie stanie, ale jeśli las się przesunie, to będzie miał problemy. Makbet jest szczęśliwy, ponieważ uważa, że wszystkie te rzeczy są niemożliwe. Chce dowiedzieć się jeszcze czwartej rzeczy, ale nagle czarownice tańczą jak szalone i uciekają. Następnie wchodzi Lennox i mówi Makbetowi, że Macduff uciekł do Anglii. Makbet rozkazuje zająć zamek Makdufa.

W scenie II ludzie Makbeta przybywają do zamku Macduffa i zabijają jego rodzinę oraz wszystkich innych mieszkańców zamku.

W scenie III Macduff dowiaduje się, co Makbet zrobił jego rodzinie. Jest bardzo smutny i zły, więc postanawia wrócić do Szkocji z Malcolmem i planują zabić Makbeta.

Akt 5

Scena I rozgrywa się w zamku Makbeta. Lekarz i służący rozmawiają o Lady Makbet. Rozmawiają o chorobie Lady Makbet. Lunatykuje ona i podczas lunatykowania mówi, że żałuje, iż kazała mężowi zabić Duncana i Banka.

W scenie II Lennox i inni szkoccy thanowie uważają, że Makbet jest szalony i że zabija zbyt wielu ludzi. Razem udają się do Malcolma i króla Anglii Edwarda i mówią im, że chcą walczyć przeciwko Makbetowi z armią angielską.

Scena III rozgrywa się w zamku Makbeta. Dowiaduje się on, że Malcolm i Macduff nadchodzą z wojskiem angielskim i chcą go zabić. Lekarz mówi mu, że jego żona jest chora. Stała się szalona i lunatykuje.

W scenie IV Malcolm, Macduff i wojsko angielskie ukrywają się w lesie Birnam. Nie chcą być widoczni, więc odcinają gałęzie i zakrywają się nimi.

W scenie V do Makbeta przychodzi lekarz i mówi mu, że jego żona nie żyje. Makbet jest przygnębiony, a następnie prowadzi monolog o tym, jak bezsensowne jest życie. Po tym służący mówi, że Las Birnamski się rusza, ale Makbet mu nie wierzy, więc służący mu pokazuje.

W scenie VI Macduff, Malcolm i armia angielska planują atak na Makbeta.

W scenie VII Makbet i angielski lord walczą, a Makbet mówi, że nie może zostać zabity przez nikogo zrodzonego z kobiety. Makbet zabija go. Tymczasem Macduff szuka Makbeta.

Scena VIII ukazuje walkę Makdufa z Makbetem, który ponownie mówi, że nie może go zabić nikt zrodzony z kobiety. Macduff odpowiada, że został wycięty z brzucha matki (cesarskie cięcie). Następnie zabija Makbeta. W ostatniej scenie Malcolm zostaje ogłoszony królem.

Wydajność

Wielu aktorów uważa, że wypowiadanie słowa "Makbet" przynosi pecha i nie wymawia nazwy sztuki. Zamiast tego nazywają ją "Szkocką grą". Jedna z teorii na temat tego, skąd wziął się ten przesąd, mówi, że sztuka dotyczy czarów.