Wspólnota Filipin (Commonwealth of the Philippines)

Nazwy

Filipińska Wspólnota Narodów była również znana jako Wspólnota Filipin lub po prostu Wspólnota Narodów. Miała oficjalne nazwy w Malasariling Pamahalan ng Pilipinas (pɪlɪˈpinɐs) i Mancomunidad Filipina (fɪlɪˈpinɐ). Konstytucja z 1935 roku określa Filipiny jako skróconą nazwę kraju i używa Wysp Filipińskich tylko w odniesieniu do statusu i instytucji sprzed 1935 roku. W poprzednim ustroju, znanym najbardziej formalnie jako Terytorium Wysp Filipińskich, oba terminy miały oficjalny status.

Struktura

Filipińska Wspólnota Narodów miała własną konstytucję, która obowiązywała do 1973 roku, i była samorządna, chociaż polityka zagraniczna i sprawy wojskowe znajdowały się w gestii Stanów Zjednoczonych, a niektóre ustawy wymagały zatwierdzenia przez amerykańskiego prezydenta.

Posiadał on bardzo silnego prezydenta, jedno Zgromadzenie Narodowe i Sąd Najwyższy, składające się w całości z Filipińczyków, a także wybieranego komisarza-rezydenta w Izbie Reprezentantów Stanów Zjednoczonych (tak jak ma to miejsce dzisiaj w Portoryko). Amerykański Wysoki Komisarz i amerykański doradca wojskowy byli również obecni w rządzie, podczas gdy armią filipińską dowodził feldmarszałek.

W latach 1939-40, po zmianie konstytucji, w miejsce Zgromadzenia Narodowego przywrócono wyższy i niższy Kongres, składający się z Senatu Filipin i Izby Reprezentantów.

Historia

Start

Przed 1935 r. administracja terytorialna USA, czyli Insular Government, była kierowana przez gubernatora generalnego, który był mianowany przez prezydenta USA. W grudniu 1932 r. Kongres USA uchwalił Hare-Hawes-Cutting Act (First Philippine Independence Act), którego założeniem było przyznanie Filipińczykom niepodległości. Ustawa przewidywała m.in. zastrzeżenie dla Stanów Zjednoczonych kilku baz wojskowych i morskich, a także nałożenie ceł i kontyngentów na filipiński eksport. Ustawa została zawetowana przez prezydenta Herberta Hoovera, ale amerykański Kongres w 1933 roku obalił jego weto i uchwalił ustawę. Ustawa spotkała się jednak ze sprzeciwem ówczesnego przewodniczącego filipińskiego senatu Manuela L. Quezona i została odrzucona również przez filipiński senat.

Doprowadziło to do stworzenia i uchwalenia nowej ustawy znanej jako Tydings-McDuffie Act, lub Philippine Independence Act, która pozwalała na utworzenie Wspólnoty Filipin z 10-letnim okresem pokojowego przejścia do pełnej niepodległości. Wspólnota została oficjalnie zainaugurowana 15 listopada 1935 roku.

Konwencja Konstytucyjna została zwołana w Manili 30 lipca 1934 roku. 8 lutego 1935 roku konwencja zatwierdziła Konstytucję Republiki Filipin z 1935 roku stosunkiem głosów 177 do 1. 23 marca 1935 roku konstytucja została zatwierdzona przez prezydenta Franklina D. Roosevelta, a 14 maja 1935 roku ratyfikowana w powszechnym głosowaniu.

W październiku 1935 r. odbyły się wybory prezydenckie na Filipinach. Kandydowali m.in. były prezydent Emilio Aguinaldo, przywódca Niezależnego Kościoła Filipińskiego Gregorio Aglipay i inni. Manuel L. Quezon i Sergio Osmeña z Partii Nacionalistycznej zostali ogłoszeni zwycięzcami, zdobywając odpowiednio fotel prezydenta i wiceprezydenta.

Rząd Brytyjskiej Wspólnoty Narodów został zainaugurowany rano 15 listopada 1935 roku, podczas ceremonii na schodach Starego Budynku Kongresowego w Manili. W wydarzeniu wzięło udział około 300 000 osób.

Przed II wojną światową

Nowy rząd rozpoczął ambitną politykę budowania narodu w przygotowaniu do ekonomicznej i politycznej niepodległości. Obejmowały one obronę narodową (np. ustawa o obronie narodowej z 1935 r., która organizowała pobór do służby w kraju), większą kontrolę nad gospodarką, doskonalenie instytucji demokratycznych, reformy w szkolnictwie, poprawę transportu, promocję lokalnego kapitału, industrializację i kolonizację Mindanao.

Poważnym problemem okazała się jednak niepewność, zwłaszcza co do sytuacji dyplomatycznej i militarnej w Azji Południowo-Wschodniej, poziomu zaangażowania Stanów Zjednoczonych w sprawy przyszłej Republiki Filipin oraz gospodarki z powodu Wielkiego Kryzysu. Sytuację dodatkowo komplikowały niepokoje agrarne i walka o władzę między Osmeñą a Quezonem, zwłaszcza po tym, jak Quezonowi pozwolono na reelekcję po jednej sześcioletniej kadencji.

Właściwa ocena skuteczności lub niepowodzenia tej polityki jest trudna ze względu na japońską inwazję i okupację w czasie II wojny światowej.

II wojna światowa

8 grudnia 1941 r. Japonia przypuściła niespodziewany atak na Filipiny. Rząd Wspólnoty Filipińskiej powołał Armię Filipińską do Sił Armii Stanów Zjednoczonych na Dalekim Wschodzie, która miała stawić opór japońskiej okupacji. Manila została uznana za otwarte miasto, aby zapobiec jej zniszczeniu, i została zajęta przez Japończyków 2 stycznia 1942 roku. Tymczasem walki z Japończykami trwały na półwyspie Bataan, Corregidor i Leyte, aż do ostatecznej kapitulacji sił amerykańsko-filipińskich w maju 1942 roku.

Quezon i Osmeña byli eskortowani przez wojsko z Manili na Corregidor, a następnie wyjechali do Australii, a potem do USA. Tam utworzyli rząd emigracyjny, który uczestniczył w Radzie Wojennej Pacyfiku, jak również w Deklaracji Narodów Zjednoczonych. Podczas tego wygnania Quezon zachorował na gruźlicę, a później na nią zmarł. Osmeña zastąpił go na stanowisku prezydenta.

Tymczasem japońskie wojsko zorganizowało na Filipinach nowy rząd, znany jako Druga Republika Filipińska, na czele którego stanął prezydent José P. Laurel. Rząd ten okazał się bardzo niepopularny.

Na Filipinach nadal trwał opór przeciwko japońskiej okupacji. Należała do niego Hukbalahap ("Armia Ludowa Przeciwko Japończykom"), która liczyła 30 000 uzbrojonych ludzi i kontrolowała większą część środkowego Luzonu. Resztki Armii Filipińskiej również walczyły z Japończykami poprzez partyzantkę i odniosły sukces, gdyż wszystkie z 48 prowincji z wyjątkiem 12 zostały wyzwolone.

Armia amerykańska generała Douglasa MacArthura wylądowała na Leyte 20 października 1944 r. i wszyscy zostali powitani jako wyzwoliciele, wraz z oddziałami filipińskiej Wspólnoty Narodów, gdy wkrótce nastąpiły inne lądowania amfibijne. Walki trwały nadal w odległych zakątkach Filipin, aż do kapitulacji Japonii w sierpniu 1945 roku, która została podpisana 2 września w Zatoce Tokijskiej. Szacuje się, że liczba ofiar wśród Filipińczyków sięgnęła miliona, a Manila została poważnie zniszczona, gdy niektóre siły japońskie odmówiły opuszczenia miasta (wbrew rozkazom japońskiego naczelnego dowództwa).

Po zakończeniu wojny na Filipinach przywrócono filipińską Wspólnotę Narodów i rozpoczął się roczny okres przejściowy przygotowujący do niepodległości. W kwietniu 1946 r. odbyły się wybory, w których Manuel Roxas zwyciężył jako pierwszy prezydent niepodległej Republiki Filipin, a Elpidio Quirino jako wiceprezydent. Pomimo lat japońskiej okupacji, Filipiny uzyskały niepodległość dokładnie tak, jak zaplanowano dekadę wcześniej, 4 lipca 1946 roku.

Niepodległość

Wspólnota Narodów zakończyła się, gdy USA uznały niepodległość Filipin 4 lipca 1946 r., zgodnie z planem. Wynikało to z Bell Trade Act, inaczej zwanego Philippine Trade Act, który był warunkiem koniecznym do otrzymania dotacji na odbudowę wojenną od Stanów Zjednoczonych.

Generał MacArthur i prezydent Osmeña wracają na Filipiny.


Manuel L. Quezon odwiedza Franklina D. Roosevelta w Waszyngtonie podczas pobytu na wygnaniu


23 marca 1935 roku : Konwencja Konstytucyjna. Siedzą, od lewej do prawej: George H. Dern, prezydent Franklin D. Roosevelt i Manuel L. Quezo

Polityka

Powstania i reforma rolna

W tamtym czasie dzierżawcy mieli pretensje często związane z zadłużeniem spowodowanym przez system dzierżawy, jak również z gwałtownym wzrostem liczby ludności, który zwiększał presję ekonomiczną na rodziny dzierżawców. W rezultacie, program reformy rolnej został zainicjowany przez Commonwealth. Jednak sukces programu był utrudniony przez ciągłe starcia między dzierżawcami a właścicielami ziemskimi.

Przykładem takich starć jest powstanie zainicjowane przez Benigno Ramosa za pośrednictwem jego ruchu Sakdalista, który opowiadał się za obniżeniem podatków, reformami rolnymi, rozbiciem wielkich posiadłości lub hacjend i zerwaniem amerykańskich więzów. Powstanie, które wybuchło w środkowym Luzonie w maju 1935 roku, pochłonęło około stu ofiar.

Język narodowy

Ze względu na różnorodność języków filipińskich, w konstytucji filipińskiej z 1935 r. zapisano program "rozwoju i przyjęcia wspólnego języka narodowego opartego na istniejących dialektach rodzimych". Powszechna Wspólnota Narodowa utworzyła Surian ng Wikang Pambansa (Narodowy Instytut Językowy), w skład którego wchodził Quezon i sześciu innych członków z różnych grup etnicznych. Przeprowadzono naradę, podczas której wybrano tagalog (ze względu na jego bogatą tradycję literacką) jako podstawę "języka narodowego", który miał być nazwany "filipińskim".

W 1940 roku Commonwealth zezwolił na stworzenie słownika i podręcznika gramatyki dla tego języka. W tym samym roku, Commonwealth Act 570 został uchwalony, pozwalając Pilipino stać się językiem urzędowym w momencie uzyskania niepodległości.

Gospodarka

Gospodarka Commonwealthu opierała się głównie na rolnictwie, jako rolnictwo oparte. Rolnicy uprawiali abakę, orzechy kokosowe i olej kokosowy, cukier i drzewa drzewne. Inne zagraniczne dochody pochodziły z pieniędzy wydawanych w amerykańskiej armii, marynarce i bazach lotniczych na Filipinach, takich jak baza morska w Subic Bay i Clark Air Base. Gospodarka rozwijała się dobrze do czasu, gdy II wojna światowa zahamowała wzrost.

Dane demograficzne

W 1941 r. szacowana liczba ludności Filipin osiągnęła 17 000 000, podczas gdy populacja Manili wynosiła 684 000. Liczba Chińczyków wzrosła do 117.000. Było też 30.000 Japończyków, z czego 20.000 mieszkało w Davao, oraz 9.000 Amerykanów-Meksykanów. Językiem angielskim posługiwało się 27% ludności. Po hiszpańsku mówiło tylko 3%.

Poniżej podano szacunkową liczbę osób posługujących się językami dominującymi:

• Cebuano: 4,620,685
• Tagalog: 3,068,565
• Ilocano: 2,353,518
• Hiligaynon: 1,951,005
• Waray-Waray: 920,009
• Kapampangan: 621,455
• Pangasinan: 573,752

Lista prezydentów

Kolory wskazują partię polityczną lub grupy partyjne każdego Prezydenta w Dniu Wyborów.

#	Przewodniczący		Objął urząd	Opuścił biuro	Strona	Wiceprezes	Termin
1		Manuel L. Quezon	15 listopada 1935 r.	1 sierpnia 19441 r.	Nacionalista	Sergio Osmeña	1
							2
2		Sergio Osmeña	1 sierpnia 1944 r.	28 maja 1946 r.	Nacionalista	pustostan
3		Manuel Roxas	28 maja 1946 r.	4 lipca 1946 r.²	Liberalna	Elpidio Quirino	3

¹ Zmarł na gruźlicę w Saranac Lake, Nowy Jork.
² Koniec rządu Commonwealthu, rozpoczęła się niepodległa Republika.