James Butler, 1. książę Ormonde

Wczesne życie

Butlerowie z Ormonde byli staroangielską dynastią. Byli oni bardzo ważnymi ludźmi w południowo-wschodniej Irlandii od czasów średniowiecza. Jego ojcem był Thomas Butler, wicehrabia Thurles. Thurles to miejscowość w hrabstwie Tipperary. James był najstarszym synem.

Jego ojciec zmarł w 1619 r., gdy miał 9 lat. Został wicehrabią Thurles. Matka zabrała go do Anglii, gdzie jego dziadek (Walter Butler, 11. hrabia Ormond) kazał mu chodzić do katolickiej szkoły. Jakub I był w tym czasie królem. Jakub I był protestantem i chciał się upewnić, że Jakub również będzie protestantem. To dałoby mu władzę w Irlandii, gdy James Butler wróciłby do Thurles. Jakub I umieścił Jamesa Butlera pod opieką arcybiskupa George'a Abbota. Kiedy miał piętnaście lat, poszedł mieszkać z dziadkiem w Drury-lane."

Bardzo ważne w jego życiu stało się to, że był protestantem. Prawie wszyscy jego krewni byli katolikami. To sprawiło, że jego rodzina nie darzyła go sympatią. Odebrano im ziemię i majątki, nie traktowano ich sprawiedliwie, ponieważ byli katolikami. Jamesowi to się nie przydarzyło.

W grudniu 1629 r. ożenił się z lady Elizabeth Preston. W 1634 r., po śmierci dziadka, został hrabią Ormonde.

Rebelia i wojna domowa

W 1633 Thomas Wentworth, 1st Earl of Strafford został szefem rządu w Irlandii. Lubił Ormonde'a. Napisał do Karola I, że Ormonde był "młody, ale weź to ode mnie, bardzo spokojna głowa". Ormonde stał się przyjacielem i zwolennikiem Wentwortha.

Wentworth planował odebrać ziemię katolikom w Irlandii. Zrobił to, aby zdobyć pieniądze dla brytyjskiego króla. Chciał też złamać polityczną potęgę irlandzkiej katolickiej szlachty. Ormonde popierał ten plan.

Plany te bardzo rozzłościły jego krewnych, a wielu z nich sprzeciwiło się Wentworthowi. Doprowadziło to do zbrojnej rebelii. Opozycja wobec Wentwortha przyczyniła się do impeachmentu hrabiego przez angielski parlament. Został stracony w maju 1641 roku.

Kiedy w 1641 r. wybuchła irlandzka rebelia, Ormonde dowodził wojskami rządowymi z siedzibą w Dublinie. Większość kraju została zajęta przez katolickich rebeliantów, wśród których znajdowali się krewni Ormonde'a - Butlerowie. Przywódca rebeliantów Richard Butler, 3rd Viscount Mountgarret, był kuzynem Ormonde'a. Wiosną 1642 roku Mountgarret i Ormonde byli dowódcami dwóch stron w bitwie pod Kilrush, którą wygrała strona Ormonde'a.

Wiosną 1642 roku irlandzcy katolicy utworzyli własny rząd, Konfederację Katolicką. Stolicą było Kilkenny. Zaczęli organizować własne wojska. Również na początku 1642 r. król wysłał wojska z Anglii i Szkocji, aby pomóc w walce. Rozpoczęła się wojna irlandzkich konfederatów.

Ormonde oczyścił teren wokół Dublina z sił Konfederacji. Uzyskał kontrolę nad obszarem historycznie znanym jako the Pale. W marcu 1643 roku Ormonde wprowadził swoje wojska do New Ross. Było to głęboko na terytorium Konfederacji Katolickiej. Odniósł tam niewielkie zwycięstwo (bitwa pod New Ross), po czym wrócił do Dublina.

Ormonde był jednak w bardzo trudnej sytuacji. W rękach Konfederatów znajdowało się dwie trzecie wyspy. Angielska wojna domowa rozpoczęła się we wrześniu 1642 roku. Oznaczało to, że nie będzie już więcej wojsk z Anglii, które mogłyby mu pomóc. Król poprosił nawet o odesłanie wojsk, które wysłał wcześniej.

Odizolowany w Dublinie, Ormonde zgodził się na zawieszenie broni (zaprzestanie walk) z katolikami, które rozpoczęło się we wrześniu 1643 roku. Większa część Irlandii została oddana w ręce Konfederacji Katolickiej. W rękach protestanckich dowódców pozostały jedynie dzielnice na północy, Dublin Pale, okolice Cork City i niektóre niewielkie garnizony. Rozejm ten spotkał się z ostrym sprzeciwem Lordów Sprawiedliwości i ogólnie społeczności protestanckiej w Irlandii.

W listopadzie 1643 r. król mianował Ormonde'a lordem porucznikiem Irlandii. Było to najwyższe stanowisko w irlandzkim rządzie. Ormonde'owi kazano powstrzymać królewskich wrogów parlamentarzystów przed udzielaniem pomocy z Irlandii. Musiał także dostarczyć więcej wojska do walki po stronie rojalistów w Anglii. Otrzymał również od króla upoważnienie do zawarcia pokoju z Konfederacją Katolicką. Wtedy mogliby oni pozwolić swoim żołnierzom walczyć przeciwko parlamentarzystom.

Negocjacje z irlandzkimi konfederatami

Ormonde miał trudne zadanie do wykonania.

Staroangielscy Irlandczycy i katoliccy Irlandczycy angielskiego pochodzenia ("staroangielscy") mieli swój własny rząd w skonfederowanej Irlandii. Poparliby oni króla Anglii Karola I, gdyby ten pozwolił im na wolność bycia katolikami i dał im samorząd. Z drugiej strony, każdy układ, jaki zawarł z katolickimi konfederatami oznaczał, że jego poparcie wśród angielskich i szkockich protestantów w Irlandii zmniejszy się.

25 sierpnia 1645 r. Edward Somerset, 2. markiz Worcester, działając w imieniu króla Karola, podpisał w Kilkenny traktat (porozumienie pokojowe) z irlandzkimi konfederatami katolickimi. Nie rozmawiał o tym z irlandzką społecznością protestancką. Irlandzcy protestanci byli temu zdecydowanie przeciwni, a Karol został zmuszony do niemal natychmiastowego unieważnienia traktatu. Bał się, że prawie wszyscy irlandzcy protestanci udzielą poparcia drugiej stronie w angielskiej wojnie domowej.

28 marca 1646 r. Ormonde, w imieniu króla, podpisał kolejny traktat z Konfederatami. Ten dawał im prawa religijne i inne. Jednak Zgromadzenie Ogólne Konfederatów (ich rząd) w Kilkenny nie było zadowolone z umowy. Było to częściowo spowodowane tym, co powiedział papieski ambasador (nuncjusz) Giovanni Battista Rinuccini. Nie chciał on, aby katolicy poszli na kompromis. Konfederaci aresztowali tych spośród nich, którzy podpisali traktat z Ormonde.

Ormonde ocenił wtedy, że nie jest w stanie utrzymać Konfederatów z dala od Dublina. Poprosił o pomoc angielski Długi Parlament i 19 czerwca 1647 roku podpisał z nim porozumienie. Na początku sierpnia Ormonde przekazał Dublin, wraz z 3000 rojalistycznymi oddziałami pod jego dowództwem, dowódcy parlamentarzystów Michaelowi Jonesowi. Przybył on z Anglii z 5000 żołnierzy parlamentarnych. Ormonde z kolei odpłynął do Anglii. O swoim poddaniu się powiedział, że "wolał angielskich rebeliantów od irlandzkich".

Oddziały rojalistów i parlamentarzystów walczyły po różnych stronach w angielskiej wojnie domowej. Ale w Irlandii walczyły razem przeciwko katolickim konfederatom. Połączone oddziały wygrały wkrótce potem dużą bitwę z konfederatami pod Dublinem (bitwa pod Dungan's Hill).

Książę Ormonde, autorstwa Sir Petera Lely'ego (ok. 1665).

Dowódca Sojuszu Rojalistów

W marcu 1648 r. dołączył do królowej i księcia Walii w Paryżu. We wrześniu wrócił do Irlandii. Miał zamiar spróbować nakłonić irlandzkich konfederatów i irlandzkich protestantów do poparcia króla teraz, gdy nuncjusz papieski odszedł.

Irlandzcy konfederaci chcieli teraz pójść na kompromis. Ich walka z angielskimi siłami parlamentarzystów nie układała się dobrze. 17 stycznia 1649 roku Ormonde podpisał pokój z rebeliantami, który mówił, że mogą oni swobodnie praktykować swoją religię.

Po egzekucji Karola I w 1649 r., zadeklarował on poparcie Irlandii dla Karola II. Ormonde objął dowództwo nad wojskami irlandzkich konfederatów, a także nad angielskimi oddziałami rojalistów, które przybyły do Irlandii. Prawie cała Irlandia była pod jego kontrolą przed sierpniem 1649 roku. Jednak Ormonde nie był w stanie powstrzymać podboju Irlandii przez Olivera Cromwella w latach 1649-50.

Większość angielskich i protestanckich oddziałów rojalistycznych opuściła stronę Ormonde'a i poszła walczyć za Cromwella w maju 1650 roku. Irlandzkie oddziały katolickie były jedynymi, które pozostały pod jego dowództwem. Nie ufali mu. Ormonde został zmuszony do opuszczenia swojego dowództwa pod koniec 1650 roku. Jeszcze w tym samym roku wrócił do Francji. W Cromwell's Act of Settlement 1652, wszystkie ziemie Ormonde'a w Irlandii zostały mu odebrane.

Ormonde był wielkim przyjacielem Karola II i królowej matki w Paryżu. Pojechał z Karolem do Aix i Kolonii, gdy ten musiał opuścić Francję. Odgrywał aktywną rolę w tajnym planowaniu Restauracji (plan ponownego osadzenia Karola II na tronie Anglii).

Kariera Ormonde'a po tym, jak Karol II został królem

Po tym, jak Karol II został królem, Ormonde otrzymał od króla wiele różnych obowiązków i tytułów. Został mianowany

• komisarz ds. skarbu i marynarki,
• Lord Steward of the Household,
• Radca Prywatny,
• Lord porucznik Somerset,
• Wysoki Steward Westminsteru, Kingston i Bristolu,
• kanclerz Trinity College w Dublinie,
• Baron Butler of Llanthony i Earl of Brecknock w angielskim peerage'u,
• Książę Ormonde w irlandzkim peerage'u
• Lord High Steward Anglii na koronację Karola w tym samym roku.

Odzyskał też swoje ziemie w Irlandii. 4 listopada 1661 roku został ponownie Lordem Porucznikiem Irlandii. Nie podobało mu się, gdy Karol II zaprzestał importu bydła z Irlandii. W zamian przestał importować bydło ze Szkocji.

W marcu 1669 roku Ormonde został odsunięty od rządów w Irlandii. Nie miał nic przeciwko temu. Upewnił się, że jego synowie i inni, którzy go słuchali, pozostali na swoich stanowiskach. Został wybrany na kanclerza Uniwersytetu Oksfordzkiego 4 sierpnia 1669 roku.

W 1670 roku została podjęta próba zabicia księcia przez awanturnika o imieniu Thomas Blood. Ormonde został zaatakowany przez Blooda i jego pomocników podczas jazdy w górę St James's Street w nocy 6 grudnia 1670 roku. Został wyciągnięty ze swojego powozu i zabrany konno wzdłuż Piccadilly. Chciano go powiesić w Tyburn. Ormonde'owi udało się uciec.

W 1677 r. król postanowił, że ponownie zostanie Lordem Porucznikiem Irlandii.

Po przybyciu do Irlandii ustanowił system podatkowy i zreorganizował armię. Po spisku popów (1678) w Anglii, Ormonde od razu podjął działania, które uczyniłyby rzymskich katolików bezsilnymi. W kraju było znacznie więcej katolików niż protestantów (15 katolików na 1 protestanta). W 1682 r. wrócił do Londynu na prośbę króla, którego popierał. Ostatnią rzeczą, jaką zrobił jako lord porucznik, było zadeklarowanie irlandzkiego poparcia dla Jakuba II w Anglii po śmierci Karola II.

Ormonde żył na emeryturze w Cornbury w Oxfordshire. Ormonde zmarł 21 lipca 1688 roku w Kingston Lacy, Dorset. Ormonde został pochowany w Westminster Abbey 1 sierpnia 1688 roku.

Książę Ormonde