Edmund Husserl

Biografia

Edukacja i wczesna twórczość

Husserl urodził się w rodzinie żydowskiej w mieście, które wówczas znajdowało się w Cesarstwie Austriackim (po 1918 r. część Czechosłowacji, a od 1993 r. część Republiki Czeskiej). W 1886 r. został członkiem Kościoła luterańskiego.

Początkowo studiował matematykę, ale potem zaczął uczęszczać na wykłady z psychologii i filozofii. Husserl był pod takim wrażeniem Brentano, że postanowił poświęcić swoje życie filozofii.

Jego głównym dziełem jest Philosophie der Arithmetik (1891). W tych pierwszych pracach stara się połączyć matematykę, psychologię i filozofię, a jego głównym celem jest stworzenie solidnych podstaw dla matematyki. Analizuje on proces psychologiczny potrzebny do uzyskania pojęcia liczby, a następnie próbuje na tej analizie zbudować systematyczną teorię. Aby to osiągnąć, używa kilku metod i pojęć zaczerpniętych od swoich nauczycieli. Od Weierstrassa czerpie ideę, że generujemy pojęcie liczby poprzez liczenie pewnego zbioru obiektów. Od Brentano i Stumpfa przejmuje rozróżnienie między właściwym i niewłaściwym przedstawianiem.

W przykładzie Husserl wyjaśnia to w następujący sposób: jeśli stoisz przed domem, to masz właściwą, bezpośrednią prezentację tego domu, ale jeśli go szukasz i pytasz o drogę, to te wskazówki (np. dom na rogu tej i tej ulicy) są pośrednią, niewłaściwą prezentacją. Innymi słowy, możesz mieć właściwą prezentację obiektu, jeśli jest on rzeczywiście obecny, a niewłaściwą (lub symboliczną, jak on to również nazywa), jeśli tylko możesz wskazać ten obiekt poprzez znaki, symbole, itp.

Innym ważnym elementem, który Husserl przejął od Brentano, jest intencjonalność, czyli koncepcja, zgodnie z którą główną cechą świadomości jest to, że jest ona zawsze intencjonalna. Brentano definiował ją jako główną cechę zjawisk mentalnych, dzięki której można je odróżnić od zjawisk fizycznych, choć często upraszcza się ją jako "oość" lub relację między aktami mentalnymi a światem zewnętrznym.

Rozwój fenomenologii

Kilka lat po ukazaniu się jego głównego dzieła, Logische Untersuchungen (Dociekania logiczne; 1900-1901), Husserl dokonał kilku kluczowych opracowań pojęciowych, które doprowadziły go do stwierdzenia, że aby badać strukturę świadomości, należy odróżnić akt świadomości od zjawisk, na które jest on skierowany (przedmiot-w-sobie, transcendentny wobec świadomości).

Poznanie esencji byłoby możliwe tylko poprzez "odjęcie w nawias" wszelkich założeń o istnieniu świata zewnętrznego. Procedurę tę nazwał epoché.

Husserl zaczął się wtedy koncentrować na idealnych, esencjalnych strukturach świadomości.

Metafizyczny problem ustalenia, jaką rzeczywistość postrzegamy, mało interesował Husserla, mimo że był on transcendentalnym idealistą.

Husserl zaproponował, że świat przedmiotów i sposobów, w jaki kierujemy się ku tym przedmiotom i postrzegamy je, jest zwykle pojmowany w tym, co nazwał "naturalnym punktem widzenia", który charakteryzuje się przekonaniem, że przedmioty materialnie istnieją i wykazują własności, które postrzegamy jako emanujące z nich.

Husserl zaproponował radykalnie nowy, fenomenologiczny sposób patrzenia na przedmioty, badając, jak my, na wiele sposobów będąc celowo skierowanymi ku nim, faktycznie je "konstytuujemy" (co należy odróżnić od materialnego "tworzenia przedmiotów lub obiektów").

W późniejszym okresie Husserl zaczął zmagać się ze skomplikowaną problematyką intersubiektywności, a konkretnie z tym, jak można przyjąć, że komunikacja o przedmiocie odnosi się do tego samego idealnego bytu (Medytacje kartezjańskie, Medytacja V).

Husserl próbuje nowych metod, aby przybliżyć czytelnikom znaczenie fenomenologii dla obserwacji naukowej: w szczególności odnosi się do psychologii) i co oznacza dla niego "nawias postawy naturalnej".

Kryzys nauk europejskich to niedokończone dzieło Husserla, które w sposób najbardziej bezpośredni zajmuje się tymi zagadnieniami. Husserl po raz pierwszy podejmuje w nim próbę historycznego przeglądu rozwoju zachodniej filozofii i nauki, podkreślając wyzwania, jakie stawia przed nimi ich coraz bardziej (jednostronnie) empiryczna i naturalistyczna orientacja.

Husserl twierdzi, że rzeczywistość psychiczna i duchowa posiadają własną rzeczywistość niezależną od jakiejkolwiek podstawy fizycznej.

Wykaz prac

W języku niemieckim

• 1887. o pojęciu liczby. Analizy psychologiczne.
• 1891 Filozofia arytmetyki. Psychologiczne i logiczne dociekania (Filozofia arytmetyki).
• 1900. logiczne dochodzenia. Część pierwsza: Prolegomena do czystej logiki (Dociekania logiczne, tom 1)
• 1901. badania logiczne. Zweite Teil: Untersuchungen zur Phänomenologie und Theorie der Erkenntnis (Dociekania logiczne, t. 2).
• 1911. Philosophie als strenge Wissenschaft (zawarte w Phenomenology and the Crisis of Philosophy: Filozofia jako nauka ścisła oraz Filozofia a kryzys człowieka europejskiego)
• 1913: Idee czystej fenomenologii i filozofia fenomenologiczna. Pierwsza książka: Allgemeine Einführung in die reine Phänomenologie (Idee: Ogólne wprowadzenie do czystej fenomenologii).
• 1923-24. pierwsza filozofia. Zweiter Teil: Theorie der phänomenologischen Reduktion (Filozofia pierwsza, t. 2: Redukcje fenomenologiczne).
• 1925. pierwsza filozofia. Erste Teil: Kritische Ideengeschichte (Filozofia pierwsza, t. 1: Krytyczna historia idei).
• 1928. wykłady z fenomenologii wewnętrznej świadomości czasu.
• 1929 Logika formalna i transcendentalna. Versuch einer Kritik der logischen Vernunft (Logika formalna i transcendentalna).
• 1931. Medytacje kartezjańskie
• 1936: Kryzys nauk europejskich i fenomenologia transcendentalna: wprowadzenie do filozofii fenomenologicznej.
• 1939. doświadczenie i osąd. Badania nad genealogią logiki. (Doświadczenie i osąd)
• 1952. Idee II: fenomenologiczne dociekania nad konstytucją.
• 1952. Idee III: fenomenologia i podstawy nauki.

W języku angielskim

• Medytacje kartezjańskie, 1960 [1931]. Cairns, D., przeł. Dordrecht: Kluwer. Online.
• The Crisis of European Sciences and Transcendental Philosophy, 1970 [1936/54], Carr, D., przeł. Evanston: Northwestern University Press.
• Experience and Judgement, 1973 [1939], Churchill, J. S., and Ameriks, K., translators. London: Routledge.
• Logika formalna i transcendentalna, 1969 [1929], Cairns, D., przeł. The Hague: Nijhoff.
• Idee związane z czystą fenomenologią i filozofią fenomenologiczną -- książka pierwsza: General Introduction to a Pure Phenomenology, 1982 [1913]. Kersten, F., przeł. The Hague: Nijhoff.
• Idee związane z czystą fenomenologią i filozofią fenomenologiczną - Księga druga: Studies in the Phenomenology of Constitution, 1989. R. Rojcewicz i A. Schuwer, tłumacze. Dordrecht: Kluwer.
• Idee przynależne czystej fenomenologii i filozofii fenomenologicznej - Księga trzecia: Phenomenology and the Foundations of the Sciences, 1980, Klein, T. E., and Pohl, W. E., translators. Dordrecht: Kluwer.
• Logical Investigations, 1973 [1913], Findlay, J. N., przeł. London: Routledge.
• On the Phenomenology of the Consciousness of Internal Time (1893-1917), 1990 [1928]. Brough, J.B., przeł. Dordrecht: Kluwer.
• "Philosophy as Rigorous Science", tłumaczenie w Lauer, Q., ed., 1965 [1910] Phenomenology and the Crisis of Philosophy. Nowy Jork: Harper.
• Philosophy of Arithmetic, Willard, Dallas, przeł. 2003 [1891]. Dordrecht: Kluwer.

Antologie:

• Willard, Dallas, przeł. 1994. Early Writings in the Philosophy of Logic and Mathematics. Dordrecht: Kluwer.
• Welton, D., red., 1999. The Essential Husserl. Bloomington: Indiana University Press.