Calineczka

Działka

Kobieta chce mieć dziecko. Prosi czarownicę, by jej pomogła. Czarownica daje kobiecie barleycorn. Mówi kobiecie, żeby go posadziła i czekała na to, co się stanie. Zasadza się jęczmień, a kwiat rośnie. Kiedy kobieta całuje kwiat, wyskakuje, by odsłonić malutką Calineczkę.

Pewnej nocy Calineczka śpi w swojej kołysce orzechowej. Została porwana przez ropuchę, która wskakuje przez otwarte okno. Ropucha chce, by malutka dziewczynka została panną młodą dla syna. Umieszcza Calineczkę na liliowej podkładce na przechowanie. Calineczka ucieka przed ropuchą z pomocą przyjaznej ryby i białego motyla. Ona odpływa na liliowej podkładce.

Nagle zostaje porwana i porwana przez chrabąszcza. Przyjaciele chrząszcza są dumni i aroganccy. Calineczka nie jest z ich klasy społecznej. Nie lubią jej od razu. Chrząszcz upuszcza ją bez zastanowienia i odlatuje.

Calineczka mieszka sama, najlepiej jak potrafi na polu. Kiedy nadchodzi zima, musi znaleźć sobie miejsce do życia. W końcu otrzymuje dom od starej myszy polnej. Calineczka dziękuje myszce za opiekę nad swoim małym domkiem.

Myszka uważa, że Calineczka powinna wyjść za mąż za swojego sąsiada, mądrego i zamożnego kreta. Thumbelina uważa, że pomysł małżeństwa z takim stworzeniem jest nienawistny. W końcu spędza wszystkie swoje dni pod ziemią i nigdy nie widzi słońca ani nieba.

Myszka polowa nie słucha protestów Calineczki. Ona ciągle nawołuje do małżeństwa. W ostatniej chwili Calineczka odlatuje z połykaczem do dalekiej, słonecznej krainy. Calineczka przywróciła jaskółkę do zdrowia podczas zimy. Od tamtej pory są przyjaciółmi.

Jaskółka przenosi Calineczkę do słonecznej krainy. Na polu pełnym kwiatów Calineczka spotyka malutkiego, kwiecistego księcia, którego rozmiary i upodobania są bardzo duże. Ślubują się. Jej mąż daje jej parę skrzydełek, aby mogła latać z nim w podróży z kwiatka na kwiatek. Nadano jej nowe imię, Maia.

Na ostatniej stronie opowieści jaskółka przeleciała do okna poety i opowiada mu całą historię Calineczki.

Uwaga: Mary Howitt była pierwszą, która przetłumaczyła tę historię na język angielski. Nie spodobało jej się spotkanie z czarownicą. W swoim tłumaczeniu rozpoczyna bajkę od żebraczki, która daje żonie chłopa jęczmienia w zamian za jedzenie. Po zasadzeniu kukurydzy, z jej kwiatu wyłania się malutka Calineczka (Tommelise).

Tło

Hans Christian Andersen urodził się w Odense, w Danii, 2 kwietnia 1805 roku. Jego ojciec był Hansem Andersenem, szewcem. Jego matką była Anne Marie Andersdatter, pralnia. Andersen był jedynym i zepsutym dzieckiem. Dzielił z ojcem miłość do książek. Ojciec czytał mu "Arabskie Noce" i bajki Jeana de la Fontaine'a. Razem budowali panoramy, pop-upy i teatry zabawek. Ojciec i syn odbyli długie spacery na wsi.

Ojciec Andersena zmarł w 1816 roku. Od tego czasu Andersen był zdany na siebie. Andersen był wysokim, chudym chłopcem, który był zastraszany przez innych chłopców. Chciał od nich uciec, a jego biedna, niepiśmienna matka. Reklamował swoje talenty artystyczne klasie średniej w Odense. Śpiewał i tańczył w ich domach. 4 września 1819 roku czternastoletni Andersen wyjechał z Odense do Kopenhagi z darami pieniężnymi, które otrzymał od swoich sąsiadów. Niósł list polecający do baletnicy Madame Schall i marzył, by zostać poetą, baletnicą lub aktorem.

Po trzech latach spędzonych w Kopenhadze bez kogoś, kto mógłby go wesprzeć, Andersen znalazł w końcu zainteresowanego dżentelmena w Jonasie Collinie, dyrektorze Teatru Królewskiego. Collin wierzył w talenty chłopca. Udało mu się skłonić króla do wysłania Andersena do gimnazjum w Slagelse, wiejskiej miejscowości w zachodniej Zelandii. Myślał, że Andersen będzie kontynuował naukę na Uniwersytecie w Kopenhadze w odpowiednim czasie.

W Slagelse, Andersen był uczony przez krótkiego, tłustego, łysiejącego trzydziestopięciolatka Simona Meislinga. Ten człowiek interesował się starożytną Grecją i Rzymem i tłumaczył Eneidę Virgila. Andersen nie był najbystrzejszym uczniem w swojej klasie, a Meisling udzielił Andersenowi ostrej dezaprobaty. "Jesteś głupim chłopcem, który nigdy nie przeżyje", powiedziała mu Meisling. Meisling jest uważana za wzór dla uczonego kreta w "Calineczce".

Badacze bajek i folkloru Iona i Peter Opie uważają, że "Calineczka" jest "odległym hołdem" dla przyjaciółki Andersena, Henriette Wulff, małej, delikatnej, niepełnosprawnej córki duńskiego tłumacza Szekspira. Kochała Andersena tak jak Calineczka kocha jaskółkę; nie ma jednak żadnych pisemnych dowodów na poparcie teorii "odległego hołdu".

Andersen w 1836 roku przez Constantina Hansena

Pierwszy druk i krytyczny odbiór

Andersen wydrukował dwie książeczki z bajkami dla dzieci w 1835 roku. Pierwsza książeczka została wydrukowana w maju, a druga w grudniu. "Calineczka" została wydrukowana po raz pierwszy w grudniowej książeczce C. A. Reitzela 16 grudnia 1835 roku w Kopenhadze. "Calineczka" była pierwszą historią w tej książce. Książeczka zawierała dwie inne bajki: "Niegrzeczny chłopiec" i "Towarzyszka podróży". "Calineczka" została ponownie wydrukowana w zbiorach dzieł Andersena w latach 1850 i 1862.

W drugiej książeczce "Bajki opowiadane dla dzieci" znalazły się "Tinderbox", "Wielki i mały Claus", "Księżniczka i groszek" oraz "Kwiaty małej Idy". Trzecia książeczka, wydana w 1837 roku, zawierała "Syrenkę" i "Nowe szaty cesarskie".

Pierwsze recenzje siedmiu opowieści z 1835 roku ukazały się dopiero w 1836 roku. Nie spodobały się one duńskim krytykom. Uważali, że nieformalny, gadatliwy styl tych bajek i ich brak moralności nie jest odpowiedni dla bajek dla dzieci. Jeden z krytyków uważał jednak, że "Calineczka" to "najcudowniejsza bajka, jakiej można by sobie życzyć".

Krytycy nie wierzyli, że Andersen powinien pisać inne bajki. Jeden z dzienników nigdy nie wspominał o pierwszych siedmiu bajkach w ogóle. Inny radził Andersenowi, by nie tracił czasu na pisanie bajek. Jeden z krytyków stwierdził, że Andersenowi "brakowało zwykłej formy tego rodzaju poezji [...] i nie będzie studiował wzorców". Andersen czuł, że pracuje wbrew ich wyobrażeniom o tym, czym powinna być bajka. Wrócił do pisania powieści, wierząc, że jest to jego prawdziwe powołanie. Krytyczna reakcja na bajki z 1835 r. była tak szorstka, że Andersen czekał rok, zanim wydrukował "Syrenkę" i "Nowe szaty cesarza". Te dwie opowieści pojawiły się w trzeciej i ostatniej książeczce Bajki opowiadane dla dzieci w 1837 roku.

Tłumaczenia na język angielski

Mary Howitt była pierwszą, która tłumaczyła "Tommelise" na angielski. Wydrukowała ją w 1846 roku jako "Calineczkę" w "Cudownych opowieściach dla dzieci". Nie pochwaliła jednak sceny otwarcia z czarownicą. Zamiast tego kazała bezdzietnej kobiecie dostarczyć chleb i mleko głodnej żebraczce. Bezdzietna kobieta została następnie nagrodzona jęczmieniem.

Charles Boner przetłumaczył tę bajkę również w 1846 roku jako "Małą Ellie". Madame de Chatelain w swoim tłumaczeniu z 1852 roku nazwała malutkie dziecko "Małym Koteczkiem" (Little Totty). Redaktor Książki Własnej Dziecka (1853) nazwał dziecko przez cały czas "Małą Maja". W 1864 i 1866 r. ukazały się szeroko drukowane tomy opowiadań Andersena. Pani H. B. Paulli przetłumaczyła to imię na "Małą Maję" pod koniec XIX wieku.

W dwudziestym wieku Erik Christian Haugaard przetłumaczył nazwę "Inchelina" w 1974 roku. Jeffrey i Diane Crone Frank przetłumaczyli nazwę jako "Calineczka" w 2005 roku. Współczesne tłumaczenia angielskie "Thumbelina" znajdują się w sześciotomowym pełnym wydaniu baśni Andersena z lat czterdziestych XX wieku autorstwa Jeana Hersholta. Tłumaczenie kompletnych baśni Erika Christiana Haugaarda zostało opublikowane w 1974 roku.

Mary Howitt, ok. 1888

Komentarze

Badacze bajek i folkloru Iona i Peter Opie napisali, że "Calineczka" to historia przygodowa z kobiecego punktu widzenia. Wierzą, że historia ta uczy czytelnika, że ludzie są najszczęśliwsi z własnego gatunku. Calineczka jest postacią pasywną i ofiarą okoliczności, podkreślają. Jej męski odpowiednik Tomek Kciuk (jedna z inspiracji opowiadania) jest postacią aktywną. Wyczuwa się i wywiera wpływ na siebie.

Folklorystka Maria Tatar postrzega "Calineczkę" jako uciekającą opowieść o pannie młodej. Zauważa, że jest ona postrzegana jako alegoria o zaaranżowanych małżeństwach. Zwraca uwagę, że "Calineczka" to bajka o byciu wiernym sercu. "Calineczka" podtrzymuje przekonanie, że miłość księcia należy cenić ponad wszystko.

Tatar zwraca uwagę, że w hinduskiej wierze, w sercu wszystkich istot, ludzi i zwierząt, znajduje się istota wielkości kciuka, znana jako najgłębsze ja lub dusza. Koncepcja ta mogła zostać wchłonięta przez folklor europejski, a następnie przybrała formę kciuka i Calineczki. Obie postacie dążą do przemiany i odkupienia. Widzi podobieństwa między opowieścią Andersena a greckim mitem Demeter i jej córką, Persefonią. Pomimo pogańskich odniesień w opowieści, zauważa, że "Calineczka" odnosi się do cierpienia i zmartwychwstania Chrystusa, a także do chrześcijańskiego pojęcia zbawienia.

Biograf Andersena, Jackie Wullschlager, pisze, że "Calineczka" była pierwszą z opowieści Andersena, która dramatyzowała cierpienia i trudy tego, kto jest inny. W wyniku tego, że jest inna, Calineczka staje się obiektem kpin. Była też pierwszą z opowieści Andersena, która wykorzystała jaskółkę jako symbol poetyckiej duszy. Andersen utożsamiał się z jaskółką jako ptakiem wędrownym, którego wzór życia zaczynał przypominać jego własne dni podróży.

Roger Sale uważa, że uczucia niższości społecznej i seksualnej Andersena wyrażały się w tej opowieści poprzez tworzenie postaci gorszych od swoich ukochanych. Na przykład Mała Syrenka nie ma duszy, podczas gdy jej ludzki ukochany ma duszę jako swoje prawo pierworodne. W "Calineczce" Andersen sugeruje, że ropucha, chrząszcz i kret są podwładnymi Calineczki. Powinni pozostać na swoich miejscach, a nie chcieć swojego przełożonego. Sprzedaż wskazuje, że nie są gorsi od Calineczki, ale po prostu różnią się od niej. Sugeruje, że Andersen mógł wyrządzić pewną szkodę światu zwierzęcemu, gdy zabarwił swoje zwierzęce postacie własnym uczuciem niższości.

Jacqueline Banerjee postrzega tę opowieść jako historię o porażce. "Nic dziwnego," pisze, "Calineczka" jest teraz często czytana jako opowieść o specyficznie kobiecym upodmiotowieniu." Susie Stephens uważa, że sama Calineczka jest groteskowa. Zauważa, że "groteska w literaturze dziecięcej jest [...] koniecznym i korzystnym składnikiem poprawiającym dobro psychiczne młodego czytelnika". Dzieci pociągają katartyczne właściwości groteski, sugeruje.

Sidney Rosenblatt w swoim eseju "Calineczka i rozwój kobiecej seksualności" uważa, że opowieść ta może być analizowana z perspektywy rozwoju psychoseksualnego Freuda. Uważa on, że jest to historia o kobiecej masturbacji. Sama Calineczka, którą pozuje, może symbolizować łechtaczkę, jej płatki róży pokrywają wargi sromowe, białego motyla "pączkujące genitalia", a kret i książę odpowiednio otwory odbytnicze i pochwowe.

Adaptacje

Calineczka została dostosowana do różnych mediów. Pierwszą animowaną wersją bajki jest nieme, czarno-białe wydanie w 1924 roku przez reżysera Herberta M. Dawleya. W 1954 roku Lotte Reiniger wydała 10-minutową adaptację filmową, w której znalazły się jej lalki "sylwetka".

Pełnometrażowy film animowany Don'a Bluth'a, Thumblina, może być jedną z najbardziej znanych wersji. Historia ta została również zaadaptowana do programu telewizyjnego "Faerie Tale Theatre". W tej produkcji wystąpiła Carrie Fisher. Film animowany bezpośrednio do DVD, Barbie Presents Thumbelina, został wydany w 2009 roku. Rosja i Japonia wydały również produkcje animowane.