Powstanie Spartakusa
Trzecia wojna serwilistyczna, zwana też przez Plutarcha wojną Gladiatorów lub wojną Spartakusa, była ostatnim z kilku buntów niewolników przeciwko Republice Rzymskiej.
Wojny te nazywane są wojnami serwilskimi. Trzecia wojna serwilska była jedyną, która była niebezpieczna dla samej Italii, a dla narodu rzymskiego była podwójnie niepokojąca, ponieważ niewolnicy wygrali kilka bitew z armią rzymską w latach 73-71 p.n.e. Rebelia została ostatecznie pokonana w 71 r. p.n.e. przez Marka Licyniusza Krassusa. Rebelia miała pośredni wpływ na politykę rzymską przez wiele lat.
Wydarzenia
W 71 r. p.n.e. uciekła grupa niewolników. Na początku uciekła mała grupa około 78 gladiatorów. Banda rozrosła się do ponad 120.000. Mężczyźni, kobiety i dzieci wędrowali po całej Italii i grasowali stosunkowo bezkarnie. Do ich przywódców należał słynny gladiator-generał Spartakus.
Pełnosprawni dorośli z tej grupy stanowili zaskakująco skuteczną siłę zbrojną. Pokazali, że są w stanie przeciwstawić się rzymskiemu wojsku, od lokalnych patroli kampańskich, przez rzymską milicję, aż po wyszkolone rzymskie legiony pod komendą konsularną. Plutarch opisał działania niewolników jako próbę ucieczki rzymskich niewolników przed swoimi panami i ucieczkę przez Galię Cisalpińską, natomiast Appian i Florus przedstawili bunt jako wojnę domową, w której niewolnicy prowadzili kampanię mającą na celu zdobycie samego Rzymu.
Senat rzymski zaniepokoił się sukcesami militarnymi tej bandy i zniszczeniami, jakich dokonała w rzymskich miastach i na wsi. W końcu, po kilku porażkach, senat wystawił armię ośmiu legionów pod surowym, ale skutecznym przywództwem Marka Licyniusza Krassusa. Wojna zakończyła się w 71 r. p.n.e., gdy wojska Spartakusa, po długich i gorzkich walkach, wycofały się przed legionami Krassusa. Zdając sobie sprawę, że legiony Gnejusza Pompejusza Magnusa i Marcusa Terencjusza Varro Lucullusa zmierzają, by zastawić na nich pułapkę, ruszyły całą siłą przeciwko legionom Krassusa i zostały całkowicie zniszczone.
Trzecia wojna serwilistyczna była istotna dla szerszej historii starożytnego Rzymu głównie ze względu na jej wpływ na karierę Pompejusza i Krassusa. Obaj generałowie wykorzystali swój sukces w stłumieniu rebelii do dalszej kariery politycznej, wykorzystując uznanie społeczne i domniemane zagrożenie ze strony swoich legionów, by przechylić szalę zwycięstwa w wyborach konsularnych w 70 r. p.n.e. na swoją korzyść. Ich działania jako konsulów zaszkodziły rzymskim instytucjom politycznym i doprowadziły po śmierci Cezara do wydarzeń, które zmieniły Republikę Rzymską w Cesarstwo Rzymskie.
