Konsul rzymski

Administracja cywilna

Konsulowie mogli zwoływać senat i przewodniczyli jego posiedzeniom. Każdy konsul pełnił funkcję przewodniczącego senatu przez miesiąc. Mogli też zwoływać wszelkie zgromadzenia rzymskie i przewodniczyć im. W ten sposób konsulowie przeprowadzali wybory i poddawali pod głosowanie środki legislacyjne. Gdy żaden z konsulów nie przebywał w mieście, ich obowiązki obywatelskie przejmował praetor urbanus (prefekt miejski).

Każdemu konsulowi w każdym publicznym wystąpieniu towarzyszyło dwunastu liktorów, którzy ukazywali wspaniałość urzędu i służyli jako jego ochroniarze. Każdy liktor trzymał w ręku fasces, czyli wiązkę rózg, w której znajdował się topór. Rózgi symbolizowały władzę biczowania, a topór - władzę wymierzania kary śmierci. Wewnątrz miasta liktorzy zdejmowali z powrozów topory, aby pokazać, że obywatel nie może zostać stracony bez procesu. Wchodząc na zgromadzenie demokratyczne, liktorzy opuszczali fasces, aby pokazać, że władza konsulów pochodzi od ludu (populus romanus).

Uprawnienia wojskowe

Poza murami Rzymu władza konsulów była znacznie większa, ponieważ pełnili oni funkcję naczelnych dowódców wszystkich rzymskich legionów. To właśnie w ramach tej funkcji konsulowie posiadali pełne imperium (władzę).

Gdy legiony były powoływane na mocy dekretu senatu, pobór przeprowadzali konsulowie. W momencie wstępowania do armii wszyscy żołnierze musieli złożyć przysięgę na wierność konsulom. Konsulowie nadzorowali również gromadzenie wojsk dostarczanych przez sojuszników Rzymu.

W mieście konsul mógł ukarać i aresztować obywatela, ale nie miał prawa wymierzać kary śmierci. Podczas kampanii konsul mógł jednak wymierzyć dowolną karę żołnierzowi, oficerowi, obywatelowi lub sprzymierzeńcowi, którą uznał za stosowną.

Każdy konsul dowodził armią, zwykle dwoma legionami, z pomocą trybunów wojskowych i kwestora, który miał obowiązki finansowe. W rzadkich przypadkach, gdy obaj konsulowie maszerowali razem, każdy z nich sprawował dowództwo przez jeden dzień po kolei. Typowa armia konsularna liczyła około 20 000 ludzi i składała się z dwóch legionów obywatelskich i dwóch sojuszniczych. We wczesnych latach republiki wrogowie Rzymu znajdowali się w środkowej Italii, więc kampanie trwały po kilka miesięcy.

W miarę jak granice Rzymu się rozszerzały, w II w. p.n.e. kampanie stawały się coraz dłuższe. Rzym był społeczeństwem wojowniczym i bardzo rzadko nie prowadził wojny. Tak więc konsul po objęciu urzędu był oczekiwany przez senat i lud, by maszerować ze swoją armią przeciwko wrogom Rzymu i poszerzać rzymskie granice. Jego żołnierze oczekiwali, że po zakończeniu kampanii wrócą do swoich domów z łupami. Jeśli konsul odnosił przytłaczające zwycięstwo, był okrzyknięty przez swoich żołnierzy imperatorem i mógł prosić o przyznanie mu triumfu.

Konsul mógł prowadzić kampanię według własnego uznania i miał nieograniczone uprawnienia. Jednak po zakończeniu kampanii mógł być ścigany za swoje przewinienia.

Status w okresie "Imperium

W Cesarstwie Rzymskim konsulowie byli jedynie figuratywnymi przedstawicielami republikańskiego dziedzictwa Rzymu. Konsulat miał wtedy znacznie mniej władzy i autorytetu, ponieważ najwyższym przywódcą był cesarz. Konsulowie byli jednak często wysoko postawieni i ważni sami w sobie. Niektórzy z nich byli wyznaczani na następców cesarza. Często też cesarze sami mianowali się konsulami.

Oficyna przetrwała (znacznie zmieniona) do początku IX wieku naszej ery.